Ταχυκαρδία είναι ο ιατρικός όρος για τον καρδιακό σφυγμό που είναι γρηγορότερος από τον φυσιολογικό.
Οι παλμοί της καρδιάς εξαρτώνται από την ηλικία, τη φυσική κατάσταση και τη γενικότερη κατάσταση της υγείας του ατόμου. Μπορεί να είναι αυξημένοι, είτε στους άνω, είτε στους κάτω θαλάμους της καρδιάς, είτε στους άνω και κάτω ταυτόχρονα.
Στους ενήλικες ως φυσιολογική ορίζεται η καρδιακή συχνότητα από 60-100 σφυγμούς ανά λεπτό. Μερικές φορές η ταχυκαρδία αποτελεί φυσιολογική ανταπόκριση, στη σωματική άσκηση ή το άγχος. Κάποιες φορές, ωστόσο, μπορεί να αποτελεί ένδειξη άλλου προβλήματος.
Ο ρυθμός της καρδιάς ελέγχεται συνήθως από φυσικό βηματοδότη – το φλεβόκομβο – που βρίσκεται στο δεξιό κόλπο και ο οποίος παράγει ηλεκτρικά ερεθίσματα που ξεκινούν συνήθως κάθε κτύπο της καρδιάς.
Κάθε καρδιά λειτουργεί με τους δικούς της σταθερούς ρυθμούς, χάρη σε ένα αξιόλογο ηλεκτρικό σύστημα, βάσει του οποίου το αρχικό ηλεκτρικό ερέθισμα παράγεται από το φλεβόκομβο και άγεται αρχικά στους κόλπους και στη συνέχεια περνά στις κοιλίες διαμέσου μιας ενδιάμεσης ‘γέφυρας’ (κολποκοιλιακός κόμβος).
Αυτή η αλληλουχία παραγωγής και μετάδοσης του ηλεκτρικού ερεθίσματος επαναλαμβάνεται περίπου 100.000 φορές την ημέρα και έχει ως αποτέλεσμα ισάριθμες συστολές της καρδιάς κατά τέτοιο τρόπο, ώστε η απόδοσή της ως αντλία να είναι βέλτιστη.
Ταχυκαρδία: Από που προέρχεται
Η παθολογική ταχυκαρδία οφείλεται κατά κανόνα σε διαταραχή της ηλεκτρικής δραστηριότητας της καρδιάς, η οποία μάλιστα στις περισσότερες περιπτώσεις είναι αυξημένη.
Συνήθως στην ταχυκαρδία κάποιος νιώθει ένα ”φτερούγισμα’ στην καρδιά του. Στις περισσότερες περιπτώσεις τα συμπτώματα αυτά είναι αθώα, τουλάχιστον στους νεότερους. Οφείλεται σε φυσιολογικά ή παθολογικά αίτια. Η σωματική και η πνευματική υπερένταση, καθώς και οι έντονες συγκινήσεις μπορούν να προκαλέσουν ταχυκαρδία και σε γερά άτομα. Η παθολογική ταχυκαρδία προέρχεται από πυρετικές καταστάσεις, νοσήματα του καρδιαγγειακού και του νευρικού συστήματος, διαταραχές των εσωτερικών εκκρίσεων, μερικά φάρμακα (ατροπίνη, καφεΐνη, αδρεναλίνη) κλπ.
Στην πιο απλή και αθώα περίπτωση η ταχυκαρδία είναι αποτέλεσμα της λήψης διαφόρων διεγερτικών ουσιών, όπως είναι η καφεΐνη και άλλες συγγενείς ουσίες που απαντώνται στο καφέ, το τσάι και τις σοκολάτες. Ορισμένοι οργανισμοί είναι πιο ευάλωτοι στην επίδρασή τους. Αντίστοιχες συνέπειες μπορεί να έχει το αλκοόλ και το κάπνισμα.
Πολλές χημικές ουσίες του περιβάλλοντος έχουν επίσης παρόμοια δράση στη καρδιά. Πρόκειται συνήθως για πτητικές ουσίες που εισπνέονται, όπως διάφοροι διαλύτες που περιέχονται σε χρώματα, κόλλες, βερνίκια, προωθητικά αέρια, βενζίνη κλπ. Μεγαλύτερο κίνδυνο σε αυτή την περίπτωση αντιμετωπίζουν εργαζόμενοι που έρχονται σε διαρκή επαφή με αυτά τα προϊόντα, ενώ δεν είναι αμελητέα η εισπνοή τους με σκοπό την πρόκληση ευφορίας από εξαρτημένα άτομα.
Εξάλλου, ταχυκαρδία προκαλούν πολλά ναρκωτικά με προεξάρχοντα την κοκαΐνη και τις αμφεταμίνες. Ορισμένοι θάνατοι μάλιστα αποδίδονται και στην αρρυθμιογόνο δράση τους.
Πέρα όμως από τα ναρκωτικά, η πρόκληση αρρυθμιών είναι δυνητική παρενέργεια διαφόρων φαρμάκων.
Ταχυκαρδία: Ποιες καρδιαγγειακές παθήσεις μπορούν να την εμφανίσουν
• στεφανιαία νόσος,
• καρδιακή ανεπάρκεια,
• βαλβιδοπάθειες και
• υπέρταση.
Συχνά το πρόβλημα οφείλεται στην ύπαρξη εκ γενετής διαφόρων ‘βραχυκυκλωμάτων’ στο ηλεκτρικό σύστημα της καρδιάς, όπως πχ συμβαίνει στο σχετικά συχνό σύνδρομο Wolf-Parkinson-White.
Ταχυκαρδία: Ποιες οργανικές παθήσεις ενοχοποιούνται
• ο υπερθυρεοειδισμός,
• η αναιμία,
• διάφορες ηλεκτρολυτικές διαταραχές κ.ά.
Τα περισσότερα άτομα με ταχυκαρδία δεν έχουν συμπτώματα. Μπορεί, όμως, να αντιλαμβάνονται ότι καρδιά τους χτυπά γρήγορα ή έντονα ή να αντιλαμβάνονται παύσεις που ακολουθούνται από αίσθημα ενός ισχυρού καρδιακού χτύπου. Αυτές οι μεταβολές του καρδιακού σφυγμού ονομάζονται «αίσθημα παλμών».
Ταχυκαρδία: Συμπτώματα όταν δυσχεραίνει τη λειτουργία της καρδιάς
• Ζάλη
• Πόνο στο στήθος
• Δυσκολία στην αναπνοή
• Λιποθυμία
Ταχυκαρδία: Οι σπουδαιότερες μορφές της
Οι σπουδαιότερες μορφές ταχυκαρδίας είναι η κολπική παροξυσμική, η κοιλιακή παροξυσμική και φλεβοκομβική. Η κολπική παροξυσμική ταχυκαρδία είναι γρήγορη καρδιακή λειτουργία (150 παλμοί στο λεπτό κατά μέσο όρο), που οφείλεται σε ερεθίσματα που πηγάζουν από τους κόλπους. Αρχίζει και σταματάει απότομα και μπορεί να παρουσιαστεί σε νεαρά άτομα χωρίς να έχουν καμία καρδιοπάθεια. Τα συμπτώματά της είναι αίσθημα παλμών, δύσπνοια και αδυναμία. Η πρόγνωση είναι καλή στις περιπτώσεις που δεν υπάρχει καρδιοπάθεια, διαφορετικά εξαρτάται από τη φύση και τη σοβαρότητα της βασικής αρρώστιας.
Στην κοιλιακή παροξυσμική ταχυκαρδία παρατηρούνται συνήθως 150 με 200 παλμοί στο λεπτό. Οφείλεται σε ερεθίσματα που προέρχονται από τις κοιλίες. Η διάρκειά της είναι από λίγες στιγμές μέχρι πολλές ημέρες. Αρχίζει και σταματάει απότομα και εμφανίζεται συνήθως σε καρδιοπαθείς. Τα συμπτώματα είναι ίδια με της κολπικής παροξυσμικής ταχυκαρδία Η πρόγνωση είναι επιφυλακτική, ιδίως όταν παρουσιάζεται κατά τη διάρκεια εμφράγματος του μυοκαρδίου.
Η φλεβοκομβική ταχυκαρδία παρουσιάζεται όταν ο φλεβόκομβος εργάζεται σε μια συχνότητα που ξεπερνά τα 100 ερεθίσματα στο λεπτό. Η φλεβοκομβική ταχυκαρδία παρουσιάζεται φυσιολογικά μετά από μυϊκή προσπάθεια, από γεύμα ή μετά από συγκινήσεις. Επίσης μπορεί να οφείλεται σε εμπύρετες καταστάσεις, σε αναιμία, σε υπερθυρεοειδισμό, σε ρευματική καρδίτιδα κ.ά. Τα συμπτώματά της μπορεί να είναι μηδαμινά ή να είναι αίσθημα παλμών καρδιάς στο λαιμό.
Ταχυκαρδία: Οι εξετάσεις που ζητάει ο γιατρός
• Ηλεκτροκαρδιογράφημα – Απεικονίζει την ηλεκτρική δραστηριότητα της καρδιάς. Μπορεί να αποκαλύψει καταστάσεις, όπως ανωμαλίες του καρδιακού ρυθμού ή ένα προγενέστερο έμφραγμα μυοκαρδίου. Μερικοί ασθενείς φορούν μία συσκευή που καταγράφει το ηλεκτροκαρδιογράφημα για ένα 24ωρο (Holter ρυθμού).
• Υπερηχοκαρδιογράφημα – Χρησιμοποιεί υπερήχους για να αξιολογήσει το μέγεθος και τη λειτουργία των κοιλοτήτων της καρδιάς, καθώς και τη δομή και τη λειτουργία των καρδιακών βαλβίδων. Το υπερηχογράφημα μπορεί να χρησιμοποιηθεί και στη διαχρονική παρακολούθησή σας, για να διαπιστωθεί αν η λειτουργία της καρδιάς σας έχει μεταβληθεί στο πέρασμα του χρόνου.
• Δοκιμασία κόπωσης – Προσδιορίζει πόσο καλά λειτουργεί η καρδιά σας στη διάρκεια άσκησης. Είναι μία μέθοδος για την ανίχνευση της στεφανιαίας νόσου. Ο γιατρός θα δει πόσο καλά ανταποκρίνεται η καρδιά σας στην άσκηση, εξετάζοντας το ΗΚΓ, την αρτηριακή πίεση και τον καρδιακό σας ρυθμό καθώς βαδίζετε σε έναν τάπητα.
• Αιματολογικές εξετάσεις – Έλεγχος του θυρεοειδή και των ηλεκτρολυτών.
Ταχυκαρδία: Ποια είναι η θεραπεία
Η θεραπεία της ταχυκαρδίας εξαρτάται από την αιτία της. Αν η καρδιά σας κτυπά πολύ γρήγορα, ο γιατρός μπορεί να σας προτείνει κάποιους τρόπους για να την επιβραδύνετε, όπως να βήξετε έντονα ή να σφιχτείτε όπως στην τουαλέτα. Με τις τεχνικές αυτές επηρεάζεται το νεύρο που ελέγχει την καρδιακή σας συχνότητα.
• Φάρμακα που ελέγχουν την καρδιακή συχνότητα.
• Τοποθέτηση βηματοδότη, δηλαδή μίας συσκευής που εμφυτεύεται κάτω από το δέρμα, και εκπέμπει ηλεκτρικά σήματα στην καρδιά σας ελέγχοντας την καρδιακή συχνότητα.
• Κατάλυση. Πρόκειται για επεμβατική μέθοδο, στη οποία ο γιατρός χρησιμοποιεί ειδικούς καθετήρες και με θερμότητα (ραδιοσυχνότητες) καταστρέφει ένα μικρό κομμάτι της καρδιάς που εκπέμπει τα παθολογικά ηλεκτρικά σήματα.
Αν η καφεΐνη ή το κάπνισμα σας προκαλούν ταχυκαρδία, η διακοπή τους θα την αποτρέψει.
Κάθε καρδιοπάθεια μπορεί να αυξήσει της πιθανότητες ταχυκαρδίας. Οτιδήποτε συμβάλλει στη διατήρηση της υγείας της καρδιάς σας μπορεί να βοηθήσει, δηλαδή:
• Χάστε βάρος αν είστε υπέρβαροι.
• Ασκήστε για 30 λεπτά ημερησίως, τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας.
• Τρώτε πολλά φρούτα, λαχανικά και γαλακτοκομικά με χαμηλά λιπαρά και αποφεύγετε το πολύ κρέας και τις λιπαρές τροφές.
Η ταχυκαρδία δεν προκαλεί πάντα συγκεκριμένα συμπτώματα και επιπλοκές. Είναι όμως πιθανό να διαταράξει τη φυσιολογική λειτουργία της καρδιάς.
Οι επιπλοκές της ταχυκαρδίας ποικίλλουν σε σοβαρότητα και εξαρτώνται από παράγοντες όπως το είδος της ταχυκαρδίας (κολπική μαρμαρυγή, κολπικός πτερυγισμός, υπερκοιλιακή ταχυκαρδία, κοιλιακή ταχυκαρδία, κοιλιακή μαρμαρυγή), τον ακριβή ρυθμό και τη διάρκεια της ταχυκαρδίας αλλά και την ύπαρξη άλλων υποκείμενων καρδιαγγειακών παθήσεων.
Ταχυκαρδία: Προκαλεί αιματοπήγματα (θρόμβοι) που μπορεί να οδηγήσουν σε έμφραγμα ή εγκεφαλικό
Ταχυκαρδία: Προκαλεί καρδιακή ανεπάρκεια, λόγω αδυναμίας της καρδιάς να παροχετεύσει αρκετό αίμα
Ταχυκαρδία: Προκαλεί συχνές τάσεις λιποθυμίας
Ταχυκαρδία: Προκαλεί αιφνίδιο θάνατο (σχεδόν αποκλειστικά λόγω κοιλιακής ταχυκαρδίας ή κοιλιακής μαρμαρυγής)
