Σύμφωνα με τον ορισμό του Παγκόσμιου Οργανισμού υγείας ατμοσφαιρική ρύπανση είναι η μόλυνση του εσωτερικού ή εξωτερικού περιβάλλοντος από οποιονδήποτε χημικό, φυσικό ή βιολογικό παράγοντα που τροποποιεί τα φυσικά χαρακτηριστικά της ατμόσφαιρας.
Κοινοί ρύποι αέρα από πηγές εξωτερικού χώρου και από οικιακές δραστηριότητες
Σωματίδια PM (Particulate matter): Τα σωματίδια αυτά είναι μικροσκοπικά σωματίδια, που αποτελούνται από θειικά άλατα, νιτρικά άλατα, αμμωνία, χλωριούχο νάτριο, άνθρακα, ορυκτή σκόνη ή νερό και εισέρχονται στο σώμα με την εισπνοή και απελευθερώνονται από εργοτάξια, μη ασφαλτοστρωμένους δρόμους, χωράφια, πυρκαγιές, καπνογόνες εστίες, σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, βιομηχανίες, αυτοκίνητα. Τα μικροσκοπικά αυτά σωματίδια προκαλούν καρδιαγγειακές βλάβες (ισχαιμική καρδιοπάθεια), εγκεφαλοαγγειακά επεισόδια, αναπνευστικά προβλήματα, υπογονιμότητα, καρκινώματα.
Ραδόνιο: Tο ραδόνιο είναι ένα φυσικό άοσμο άχρωμο ραδιενεργό αέριο που αποτελεί καρκινογόνο παράγοντα. Η συγκέντρωσή του είναι αμελητέα στην ατμόσφαιρα του εξωτερικού χώρου και αυξημένη μέσα στις οικίες. Το έδαφος που περιβάλει το κτίριο είναι η πιο συχνή πηγή ραδονίου. Το ραδόνιο που εκπέμπεται από το έδαφος και τα πετρώματα παγιδεύεται στο εσωτερικό των κατοικιών από ρωγμές στα θεμέλια ή τους τοίχους, από υπόγεια, υδρορροές και ανοίγματα. Σημαντική πηγή ραδονίου είναι επίσης τα οικοδομικά υλικά. Τα κοινά οικοδομικά υλικά όπως το ξύλο, τα τούβλα και το τσιμέντο εκλύουν σχετικά μικρές ποσότητες. Πολλοί γρανίτες και ορισμένα είδη πέτρας και γύψου είναι ιδιαίτερα ραδιενεργά. Σε γενικές γραμμές, οι συγκεντρώσεις του ραδονίου που μετρώνται σε πολυκατοικίες είναι μικρότερες στους πάνω ορόφους από ό,τι στους κάτω.
Ο απλούστερος τρόπος να μειωθεί η συγκέντρωση ραδονίου στο εσωτερικό των κτιρίων είναι ο συχνός φυσικός εξαερισμός τους.
Μονοξείδιο του άνθρακα: Το μονοξείδιο του άνθρακα είναι ένα άχρωμο, άοσμο αέριο που παράγεται από την ατελή καύση ανθρακούχων καυσίμων όπως το ξύλο, η βενζίνη, ο άνθρακας, το φυσικό αέριο και η κηροζίνη. Το μονοξείδιο του άνθρακα εμποδίζει, τα κύτταρα του σώματος να δεσμεύσουν οξυγόνο, όπως αναφέρει η ειδική παθολόγος Αναστασία Μοσχοβάκη. Η έκθεση στο μονοξείδιο του άνθρακα μπορεί να προκαλέσει δυσκολία στην αναπνοή, γριπώδη συνδρομή, εξάντληση, ζάλη. Η έκθεση σε ψηλά επίπεδα CO μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο.
Διοξείδιο του αζώτου: Το διοξείδιο του αζώτου είναι ισχυρό οξειδωτικό και παράγεται στα πλαίσια χημικών αντιδράσεων καύσης. Το NO 2 σχηματίζεται από εκπομπές καυσαερίων από αυτοκίνητα, φορτηγά και λεωφορεία, σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής, κακοσυντηρημένες συσκευές αερίου, ξύλου, πετρελαίου, κηροζίνης και άνθρακα (π.χ. σόμπες, φούρνοι). Σε ισπανική μελέτη 340 κατοικιών που διεξήχθη μεταξύ 1996 και 1999 (Garcia-Algar O, et al. Sources and concentrations of indoor nitrogen dioxide in Barcelona, Spain. Journal of the Air & Waste Management Association. 2003;53:1312–1317), οι κύριες εσωτερικές πηγές διοξειδίου του αζώτου ήταν η χρήση κουζινών αερίου, η απουσία ανεμιστήρα κατά το μαγείρεμα, η απουσία κεντρικής θέρμανσης και το κάπνισμα τσιγάρων. Τα επίπεδα στις σχολικές τάξεις έχει βρεθεί ότι συσχετίζονται σημαντικά με την πυκνότητα της κυκλοφορίας και την απόσταση του σχολείου από το οδόστρωμα. Η έκθεση στο διοξείδιο του αζώτου μπορεί να επιδεινώσει τις αναπνευστικές παθήσεις.
Το μεθάνιο εκπέμπεται από την ατελή καύση βιομάζας, βιοκαυσίμων και ορυκτών καυσίμων σε απλές σόμπες, ανοιχτές εστίες ή λαμπτήρες φυτιλιού.
Πώς θα μειώσετε την έκθεση
- Επιλέξτε την επαρκή στεγάνωση του χώρου σας, βάλτε ισοθερμικά βαμβακερά-μάλλινα ζεστά ρούχα κατά τον Χειμώνα και αποφύγετε τις υπερβολές στην θέρμανση ιδιαίτερα με κακοσυντηρημένα τζάκια και σόμπες αερίου. Μην λησμονείτε ότι κατά τον Χειμώνα η βέλτιστη θερμοκρασία για τον υγιή ενήλικο που έχει την δυνατότητα να ντυθεί με ζεστά ρούχα είναι 18 βαθμοί Κελσίου, 20-21 βαθμοί Κελσίου όταν υπάρχουν διαμένοντες που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες ασθενείς ηλικιωμένοι ή παιδιά. Κατά το καλοκαίρι η θερμοκρασία μπορεί να αυξηθεί έως 24 βαθμούς Κελσίου.
- Αποφύγετε την διαμονή σε περιοχές υψηλής ρύπανσης.
- Αερίζετε επαρκώς τους χώρους και μην μένετε σε υπόγεια.
