Ο καρκίνος παχέος εντέρου είναι η πρώτη αιτία θανάτου από καρκίνο μεταξύ ανδρών και γυναικών, ηλικίας κάτω από 50 ετών, σύμφωνα με τα ετήσια στατιστικά στοιχεία από την Αμερικανική Εταιρεία για τον καρκίνο.
Οι ειδικοί πιστεύουν ότι για την αύξηση των περιστατικών καρκίνου παχέος εντέρου στις μικρότερες ηλικίες, παίζει ρόλο η αλλαγή του τρόπου ζωής και των καθημερινών διατροφικών συνηθειών.
Τα αυξημένα ποσοστά παχυσαρκίας, οι αλλαγές στη διατροφή ή και στο μικροβίωμα του εντέρου, η κατανάλωση επεξεργασμένων τροφών, ο καθιστικός τρόπος ζωής, η υπερβολική χρήση αντιβιοτικών, ακόμη και η έκθεση του εντέρου σε μικροπλαστικά, είναι ορισμένοι από τους λόγους για την αύξηση των νέων διαγνώσεων.
Βέβαια, παίζει ρόλο ο κληρονομικός παράγοντας, αφού περίπου το ένα τρίτο των ασθενών που διαγιγνώσκονται με καρκίνο παχέος εντέρου και ορθού, πριν την ηλικία των 50 ετών, έχουν κληρονομική προδιάθεση για τη νόσο ή οικογενειακό ιστορικό τέτοιων νεοπλασιών.
Τα ανησυχητικά συμπτώματα είναι τα κόπρανα με αίμα, η συχνή διάρροια ή η δυσκοιλιότητα, ο πόνος στο στομάχι, κράμπες και/ή φούσκωμα, η αδυναμία και η ανεξήγητη απώλεια βάρους.
Πρόσφατη έρευνα από το Ινστιτούτο Regenstrief στην Ινδιανάπολη των ΗΠΑ είχε εξετάσει μια σειρά από παράγοντες κινδύνου που μπορεί να εξηγήσουν αυτά τα ανοδικά ποσοστά, ειδικά μεταξύ των νεαρών ανδρών.
Τα ευρήματα της μελέτης είχαν δημοσιευτεί στο περιοδικό Cancer Prevention Research. Οι ειδικοί υπογράμμιζαν ότι ο κίνδυνος καρκίνου του παχέος εντέρου είναι δύο φορές υψηλότερος για τους άνδρες, σε σχέση με τις γυναίκες, ανεξάρτητα από την ηλικία.
Επεσήμαναν, επίσης, ότι ο πρώιμος καρκίνος παχέος εντέρου (πριν από την ηλικία των 45 ετών), είναι πιο πιθανό να διαγνωστεί σε προχωρημένο στάδιο με χαμηλότερες πιθανότητες επιβίωσης.
Μελέτες έχουν δείξει την επίδραση της διατροφής στην εκδήλωση της νόσου. Μια διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά, σε δημητριακά και όσπρια και σε άπαχες πρωτεΐνες μπορεί να μειώσει τις πιθανότητες για καρκίνο του εντέρου.
Επιπροσθέτως, η φυσική δραστηριότητα είναι σημαντική, καθώς συμβάλλει στον έλεγχο του βάρους, καθώς η παχυσαρκία σχετίζεται επίσης με τον εν λόγω τύπο καρκίνου.
Παλαιότερη μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο JAMA Oncology, αναφέρει ότι η διατήρηση ενός φυσιολογικού βάρους, η μέτρια σωματική άσκηση, η διακοπή του καπνίσματος και της κατανάλωσης αλκοόλ, μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο κατά 29% στις γυναίκες και κατά 20% στους άνδρες.
Ο καρκίνος παχέος εντέρου ωστόσο μπορεί να προληφθεί και για αυτό το λόγο είναι απαραίτητη η ενημέρωση του κοινού για τα διαθέσιμα προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου, που προτείνονται από τις κατευθυντήριες οδηγίες των διεθνών επιστημονικών εταιρειών.
Η βασική διαγνωστική εξέταση είναι κολονοσκόπηση, με την οποία μπορούν να ανευρεθούν προκαρκινικές αλλοιώσεις (πολύποδες) και να εξαιρεθούν αποτρέποντας την εξέλιξή τους σε καρκίνο.
Επιπλέον, με τον προσυμπτωματικό έλεγχο, μπορεί να ανακαλυφθεί ο καρκίνος παχέος εντέρου σε πρώιμο στάδιο, αυξάνοντας σημαντικά τις πιθανότητες ίασης από τη νόσο.
Υπολογίζεται ότι η πενταετής επιβίωση των ασθενών με τοπική νόσο, ξεπερνά το 90%.
Λαμβάνοντας υπόψη τις ισχύουσες οδηγίες των διεθνών επιστημονικών εταιρειών, η έναρξη του προσυπτωματικού ελέγχου για τη νόσο είναι στην ηλικία των 45 ετών.
Εκτός από την κολονοσκόπηση, υπάρχουν και άλλες λιγότερο επεμβατικές μέθοδοι, οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο πλαίσιο οργανωμένων προγραμμάτων προσυμπτωματικού ελέγχου κάτω από ιατρική καθοδήγηση και παρακολούθηση.
O καρκίνος του παχέος εντέρου αποτελεί την 3η σε συχνότητα κακοήθεια παγκοσμίως. Υπολογίζονται περίπου 1,2 εκατομμύρια νέες περιπτώσεις καρκίνου του παχέος εντέρου ετησίως σε παγκόσμια βάση. Η επίπτωσή του ποικίλλει στα διάφορα μέρη του κόσμου και είναι πολύ στενά συνδεδεμένη με αυτό που λέμε «δυτικό τόπο ζωής».
Προσβάλλονται πιο συχνά οι άνδρες από τις γυναίκες, με την ηλικία των 70 ετών να είναι η μέση ηλικία διάγνωσης της πάθησης. Παρά την ισχυρή θέση της κληρονομικότητας , οι πιο πολλές περιπτώσεις του καρκίνου του παχέος εντέρου είναι σποραδικές και αναπτύσσονται αργά μέσα σε μερικά χρόνια από μια καλοήθη σε μια κακοήθη μορφή.
Παράγοντες που παίζουν ρόλο στην εμφάνιση – πέρα από την ηλικία και το αρσενικό φύλο που έχουν καθοριστεί από επιδημιολογικές μελέτες – είναι και το οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του παχέος εντέρου, το ιστορικό φλεγμονώδους νόσου του εντέρου, το κάπνισμα, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, κόκκινου κρέατος και προκατασκευασμένων γευμάτων καθώς και η παχυσαρκία και ο σακχαρώδης διαβήτης.
Τα συμπτώματα του καρκίνου του εντέρου μπορεί να είναι πολλά και ασαφή.
Τα κυριότερα, είναι:
αίμα στα κόπρανα – που συμβαίνει χωρίς προφανή λόγο ή σχετίζεται με αλλαγές στις συνήθειες του εντέρου
αλλαγές στις συνήθειες του εντέρου (διάρροια ή δυσκοιλιότητα) ή, αλλαγές στη σύσταση των κοπράνων (χαλαρότερα κόπρανα)
ανθεκτικός πόνος στο κάτω μέρος της κοιλιάς, φούσκωμα ή δυσφορία ή αίσθηση ατελούς κένωσης- αυτό μπορεί να προκαλείται από το φαγητό και μπορεί να σχετίζεται με απώλεια της όρεξης ή με σημαντική απώλεια βάρους
αναιμία: μπορεί να είναι σύμπτωμα του καρκίνου του εντέρου και αυτή μπορεί να συνοδεύεται από κόπωση και δύσπνοια που προκαλούνται από χαμηλότερο από το κανονικό επίπεδο ερυθρών αιμοσφαιρίων
Οι περισσότεροι άνθρωποι με αυτά τα συμπτώματα δεν έχουν καρκίνο του εντέρου. Άλλα προβλήματα υγείας μπορεί να προκαλέσουν παρόμοια συμπτώματα.
Για παράδειγμα, το αίμα στα κόπρανα όταν συνδυάζεται με πόνο, προκαλείται συχνότερα από αιμορροΐδες. Μια αλλαγή στη συνήθεια του εντέρου, πρόσκαιρη, που συνοδεύεται από κοιλιακό πόνο, είναι συνήθως το αποτέλεσμα από κάτι που έχετε φάει. Επίσης, δυσκοιλιότητα μπορεί να προκληθεί από μείωση των φυτικών ινών στη διατροφή μας, ή κάποια δίαιτα για απώλεια βάρους.
Εάν έχετε ένα ή περισσότερα από τα συμπτώματα του καρκίνου του εντέρου και έχουν παραμείνει για περισσότερο από τέσσερις εβδομάδες, επισκεφθείτε τον γενικό ιατρό σας.
Βεβαιωθείτε ότι επίσης θα ζητήσετε ιατρική συμβουλή, εάν τα συμπτώματά σας παραμείνουν ή συνεχίζουν να επιστρέφουν μετά τη διακοπή της θεραπείας, ανεξάρτητα από τη σοβαρότητά τους ή την ηλικία σας.
Ο γιατρός σας, ενδεχομένως, θα προβεί σε κλινική εξέταση της κοιλιάς και του ορθού σας για να βεβαιωθεί ότι δεν υπάρχουν ψηλαφητοί όγκοι
Επίσης θα κάνει εξέταση αίματος για να ελέγξει για αναιμία ή ανεπάρκειας σιδήρου – αυτό μπορεί να υποδεικνύει ότι υπάρχει αιμορραγία από το έντερο σας που δεν γνωρίζετε.
Φροντίστε να έχετε ένα απλό τεστ στο νοσοκομείο για να βεβαιωθείτε ότι δεν υπάρχει σοβαρή αιτία των συμπτωμάτων σας
Η ενδοσκόπηση είναι η εξέταση που διαγιγνώσκει τον καρκίνο του παχέος εντέρου και η διάγνωση γίνεται ιστολογικά από βιοψίες που λαμβάνονται με την ενδοσκόπηση. Η έκταση της νόσου και η παρουσία απομακρυσμένων μεταστάσεων θα πρέπει να αποκλειστεί με απεικονιστικό έλεγχο που καλύπτει ολόκληρο το σώμα. Σήμερα ξέρουμε πως περίπου το 20% των νεοδιαγνωσθέντων περιπτώσεων ασθενών έχουν απομακρυσμένες εντοπίσεις τη στιγμή της αρχικής διάγνωσης.
Η πρόγνωση των ασθενών με καρκίνο παχέος εντέρου έχει βελτιωθεί αργά αλλά σταθερά τις τελευταίες δεκαετίες σε πολλές χώρες. Η 5ετής επιβίωση των ασθενών – ανεξάρτητα του σταδίου της νόσου- έχει φτάσει σχεδόν στο 65% σε χώρες όπως η Αυστραλία, ο Καναδάς, οι ΗΠΑ και αρκετές χώρες της Δυτικής Ευρώπης, όμως έχει παραμείνει στο 50% στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες. Η διαφορά αυτή οφείλεται κυρίως στην εφαρμογή μέτρων πρόληψης, στην έγκαιρη διάγνωση καθώς και στην πρόσβαση στις καινοτόμες θεραπείες.
Ο καρκίνος του εντέρου μπορεί να αντιμετωπιστεί χρησιμοποιώντας ένα συνδυασμό διαφορετικών θεραπειών, ανάλογα με το πού βρίσκεται ο καρκίνος στο έντερο και πόσο έχει εξαπλωθεί.
Οι βασικές θεραπείες είναι:
Χειρουργική επέμβαση – αφαιρείται το τμήμα του εντέρου που περιέχει τον καρκίνο.
Είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος θεραπείας του καρκίνου του εντέρου και σε πολλές περιπτώσεις είναι το μόνο που χρειάζεται (ανάλογα με το στάδιο και τα χαρακτηριστικά του όγκου)
Χημειοθεραπεία – όπου το φάρμακο χρησιμοποιείται για να σκοτώσει τα καρκινικά κύτταρα
Ακτινοθεραπεία – όπου η ακτινοβολία χρησιμοποιείται για να σκοτώσει τα καρκινικά κύτταρα
Βιολογικές θεραπείες – ένα νεότερο είδος φαρμάκου που αυξάνει την αποτελεσματικότητα της χημειοθεραπείας και εμποδίζει την εξάπλωση του καρκίνου
Όπως συμβαίνει με τους περισσότερους τύπους καρκίνου, η πιθανότητα πλήρους ίασης εξαρτάται από το πόσο έχει προχωρήσει ο καρκίνος από τη στιγμή που διαγιγνώσκεται.
Εάν ο καρκίνος είναι σε αρχικά στάδια, η χειρουργική επέμβαση είναι συνήθως σε θέση να το αφαιρέσει εντελώς.
Στις μέρες μας οι ελάχιστα επεμβατικές μέθοδοι και η ρομποτική χειρουργική, χρησιμοποιούνται συχνότερα, γεγονός που επιτρέπει την χειρουργική επέμβαση με λιγότερο πόνο, λιγότερες επιπλοκές και ταχύτερη ανάκαμψη.