Η «γρίπη των πτηνών» ή αλλιώς Η5Ν1 απειλεί την παγκόσμια υγεία, καθώς υπάρχουν φόβοι για νέα πανδημία, με 55% θνησιμότητα.
Όπως υπογράμμισε ο Θεόκλης Ζαούτης, πρώην πρόεδρος του ΕΟΔΥ και καθηγητής ιατρικής και επιδημιολογίας στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, η ανθρωπότητα είναι μπροστά στο ξέσπασμα μιας νέας πανδημίας και μάλιστα με πολύ πιο επικίνδυνα στοιχεία.
Όπως αναφέρει ο ΕΟΔΥ, το 2022 ήταν και η πρώτη χρονιά που εντοπίστηκε ο ιός της γρίπης των πτηνών σε ανθρώπους στην Ευρώπη.
Ειδικότερα, τον Οκτώβριο του 2022, ανακοινώθηκε ότι ανιχνεύτηκε H5N1 σε 2 εργάτες, οι οποίοι συμμετείχαν σε αντιμετώπιση εστίας γρίπης σε πουλερικά στην Ισπανία.
Εκτιμάται, ωστόσο, ότι δεν επρόκειτο για συστηματική λοίμωξη, αλλά πιθανόν για επιφανειακή επιμόλυνση των βλεννογόνων, καθώς δεν εμφάνισαν συμπτώματα, ούτε βρέθηκε ικανή ποσότητα ιού στα δείγματα.
Το ίδιο εκτιμάται ότι συνέβη και με την περίπτωση ατόμου στην Αγγλία, ο οποίος διατηρούσε πάπιες που εμφάνισαν σημαντική νοσηρότητα και θανάτους από H5N1.
Το εν λόγω διάστημα (Ιανουάριος του 2022) βρέθηκε και ο ίδιος θετικός για H5N1, αλλά δεν νόσησε, ούτε ανέπτυξε συμπτώματα.
Αυτό συνάδει με την μέχρι τώρα γνώση, ότι η μετάδοση του H5N1 στον άνθρωπο συμβαίνει δύσκολα, επειδή απαιτεί στενή και χωρίς προφυλάξεις επαφή με τα νοσούντα πτηνά ή το μολυσμένο περιβάλλον, αλλά όταν ο ιός μεταδοθεί, η νόσος μπορεί να είναι βαρύτατη.
Ο Θεόκλης Ζαούτης, μιλώντας στο Action24 σχετικά με το συνέδριο για τους ιούς, που μπορεί να προκαλέσει τη νέα πανδημία, επεσήμανε ότι «υπάρχουν ιοί που είναι επί παρακολούθηση. Επειδή γράφτηκαν αρκετά άρθρα για πολλούς ιούς, οι ιοί που απειλούν να οδηγήσουν σε πανδημία, είναι αυτοί που μεταφέρονται από άνθρωπο σε άνθρωπο. Οι ιοί που θα μας οδηγήσουν πιθανώς σε νέα πανδημία είναι οι αναπνευστικοί, οι οποίοι μπορεί να μεταδοθούν με τρόπους, όπως τον βήχα. Το κλειδί για να εκτιμήσουμε τον κίνδυνο για την πανδημία, είναι το πώς μεταδίδεται ο ιός. Η γρίπη, από τις αρχές του αιώνα, είναι ο ιός που μεταλλάσσεται διαρκώς. Θυμόμαστε χαρακτηριστικά το 1918 τη μεγάλη ισπανική πανδημία και, η αλήθεια είναι, πως από αυτόν τον ιό περιμέναμε την επόμενη πανδημία, αλλά μάς ήρθε ο κορονοϊός. Επειδή γίνεται συζήτηση για ένα στέλεχος της γρίπης, των πτηνών, αυτός ο ιός είναι επί παρακολούθηση παγκοσμίως, επειδή μπορεί να μεταφερθεί από τα πτηνά στα θηλαστικά, στις αγελάδες. Έχει κάνει αυτό το βήμα και εμείς, εξάλλου, είμαστε θηλαστικά. Μάλιστα, έχουν μολυνθεί άνθρωποι που βρίσκονται κοντά σε αυτά τα ζώα, με τη θνησιμότητα να αγγίζει το 55%. Υπάρχουν ελάχιστα κρούσματα, αλλά δεν υπάρχει ένδειξη ότι αυτή η γρίπη μπορεί να μεταδοθεί από άνθρωπο σε άνθρωπο».
Ειδικοί στις λοιμώδεις νόσους προειδοποιούν ότι η επόμενη πανδημία ενδέχεται να προκληθεί από ιούς της γρίπης, τα οποία είναι γνωστά για την υψηλή μεταλλακτικότητά τους. Σε πρόσφατη διεθνή έρευνα, το 57% των ερευνητών υποστήριξαν ότι η γρίπη έχει τις υψηλότερες πιθανότητες να οδηγήσει σε θανατηφόρα παγκόσμια επιδημία, ενώ ένα επιπλέον 17% την τοποθέτησαν στη δεύτερη θέση των πιθανών απειλών.
Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι οι ιοί της γρίπης αποτελούν την μεγαλύτερη απειλή για μια μελλοντική πανδημία λόγω της συνεχούς μετάλλαξής τους. “Η γρίπη είναι παρούσα κάθε χειμώνα, και οι ετήσιες εξάρσεις της αντιμετωπίζονται ως μικρές πανδημίες,” δήλωσε ο Δρ. Jon Salmanton-García, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Πανεπιστήμιο της Κολωνίας. “Αν και γενικά είναι ελεγχόμενες λόγω της χαμηλής μεταδοτικότητας και επικινδυνότητας των στελεχών που τις προκαλούν, δεν αποκλείεται η εξέλιξή τους σε πιο σοβαρή μορφή.”
Παράλληλα, το 21% των επιστημόνων αναφέρουν ότι μια ακόμα μεγαλύτερη απειλή μπορεί να είναι η αναδυόμενη “νόσος Χ” – ένας άγνωστος ιός που θα εμφανιστεί ξαφνικά και μπορεί να έχει παρόμοιες ή ακόμη μεγαλύτερες συνέπειες με τον κορονοϊό που προκάλεσε την τελευταία πανδημία.
Η νέα έρευνα
Τα νέα ευρήματα δημοσιεύθηκαν στην ιατρική επιθεώρηση Travel Medicine and Infectious Disease. Θα ανακοινωθούν επίσης στο ετήσιο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Κλινικής Μικροβιολογίας & Λοιμωδών Νόσων (ESCMID) που θα διεξαχθεί στη Βαρκελώνη 27-30 Απριλίου 2024.
Οι ερευνητές ζήτησαν από τους ειδικούς στις λοιμώξεις να κατατάξουν 14 ιούς ως προς την δυνατότητά τους να προκαλέσουν πανδημία. Τους ζήτησαν επίσης να προτείνουν οι ίδιοι και ένα επιπλέον (το 15ο) πιθανό παθογόνο. Οι ιοί που κλήθηκαν να βαθμολογήσουν ήταν:
Συνολικά στην έρευνα συμμετείχαν 187 ειδικοί στις λοιμώξεις από 57 χώρες του κόσμου, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας. Τον μεγαλύτερο αριθμό απαντήσεων έδωσαν επιστήμονες από τη Γερμανία (ήταν 27), την Ισπανία (20) και την Ιταλία (14 ειδικοί).
Οι ιοί της γρίπης έλαβαν την υψηλότερη βαθμολογία. Οι 147 από τους συμμετέχοντες (ποσοστό 78,6%) τους κατέταξαν στις πρώτες θέσεις του σχετικού πίνακα (από την 1η έως την 4η).
Την πρώτη πεντάδα των επικίνδυνων ιών συμπληρώνουν η νόσος Χ, οι κορονοϊοί που προκάλεσαν την πρόσφατη πανδημία και το SARS, και ο ιός Έμπολα. Αντιθέτως, τις λιγότερες πιθανότητες να προκαλέσουν πανδημία έχουν οι ιοί Hanta, Λάσσα, Nipah και Henipa.
Ειδικότερα, τη νόσο Χ επέλεξαν 92 ειδικοί για τις θέσεις 1-9. Τον κορωνοϊό που προκάλεσε την πρόσφατη πανδημία επέλεξαν 81 ειδικοί για τις θέσεις 1-14. Τον ιό που προκάλεσε το SARS διάλεξαν 41 ειδικοί για τις θέσεις 1-13 και τον Έμπολα 36 ειδικοί για τις θέσεις 1-9.