Σε μια εποχή όπου η αναζήτηση της «πηγής της νεότητας» έχει περάσει από τον μύθο στην επιστημονική έρευνα, οι ειδικοί του Charles Perkins Centre του Πανεπιστημίου του Σίδνεϊ φαίνεται πως έχουν κάνει μια σημαντική ανακάλυψη.
Η μελέτη τους, που φιλοξενήθηκε στην περιοδική έκδοση Cell Metabolism, αποκαλύπτει ότι τα διατροφικά συστατικά κατέχουν κορυφαία θέση στην αντιμετώπιση και πρόληψη της κυτταρικής γήρανσης, εξαπλώνοντας προστατευτικό πέπλο έναντι μεταβολικών νοσημάτων όπως ο διαβήτης, καθώς και καρδιαγγειακών παθήσεων και εγκεφαλικών επεισοδίων.
Η έρευνα αναδεικνύει την πρωτοποριακή αντίληψη ότι η σωστή διατροφή, με εστίαση σε ισορροπημένους συνδυασμούς πρωτεϊνών, λιπαρών και υδατανθράκων, μπορεί να έχει τεράστια επίδραση στην υγεία, προσφέροντας μια φυσική εναλλακτική στα φαρμακευτικά προϊόντα.
Σύμφωνα με τον επικεφαλής συγγραφέα καθηγητή Stephen Simpson τα φάρμακα στοχεύουν τα ίδια βιοχημικά μονοπάτια με τα θρεπτικά συστατικά των τροφίμων. Ο ίδιος επισήμανε τη μεγάλη προσπάθεια που γίνεται για τον εντοπισμό φαρμάκων που έχουν ως στόχο την βελτίωση της μεταβολικής υγείας και της γήρανσης χωρίς να χρειάζονται αλλαγές στη διατροφή.
«Η διατροφή είναι ένα ισχυρο φάρμακο. Ωστόσο επί του παρόντος τα φάρμακα χορηγούνται χωρίς να λαμβάνεται υπόψιν τυχόν αλληλεπίδρασή τους με τα συστατικά της διατροφής μας, ακόμη και όταν τα φάρμακα αυτά έχουν σχεδιαστεί να δρουν στο ίδιο σηματοδοτικό μονοπάτι με αυτά τα συστατικά» δήλωσε ο καθηγητής Simpson.
Ο στόχος των ερευνητών ήταν να διαπιστώσουν κατά πόσο τα φάρμακα ή η διατροφή ήταν πιο δραστικά στην αναδιαμόρφωση των σηματοδοτικών μοριακών μονοπατιών του οργανισμού, καθώς και κατά πόσο τα φάρμακα και τα διατροφικά συστατικα αλληλεπιδρούσαν με τρόπο που καθιστούσε αμφότερα λιγότερο ή περισσότερο αποτελεσματικά.
«Διαπιστώσαμε ότι τα διατροφικά συστατικά ήταν πολύ πιο επιδραστικά από ότι τα φάρμακα, τα οποία κατά κύριο λόγo μείωναν τις αποκρίσεις στη δίαιτα παρά τις αναμόρφωναν» είπε ο καθηγητής Simpson και συμπλήρωσε: «Με δεδομένο ότι οι άνθρωποι μοιραζόμαστε τα ίδια διατροφικά σηματοδοτικά μονοπάτια με τα ποντίκια η έρευνα καταδεικνύει ότι οι άνθρωποι θα επωφεληθούν περισσότερο αλλάζοντας τη διατροφή τους με σκοπό τη βελτίωση της μεταβολικής υγείας συγκριτικά με τη λήψη των υπό μελέτη φαρμάκων»
Η ερευνητική ομάδα σχεδίασε μια σύνθετη μελέτη σε ποντίκια, η οποία περιελάμβανε 40 διαφορετικές θεραπείες, η καθεμία με διαφορετικά επίπεδα ισορροπίας πρωτεϊνών, λιπών και υδατανθράκων, θερμίδων και περιεκτικότητας σε φάρμακα.
Η μελέτη σχεδιάστηκε για να εξετάσει την επίδραση τριών αντιγηραντικών φαρμάκων στο ήπαρ, βασικό όργανο στη ρύθμιση του μεταβολισμού.
Ένα βασικό πλεονέκτημα της μελέτης ήταν η χρήση του λεγόμενου γεωμετρικού πλαισίου για τη διατροφή που αναπτύχθηκε από τους καθηγητές Stephen Simpson και David Raubenheimer. Το πλαίσιο επέτρεψε στην ομάδα να εξετάσει συνδυαστικά τον τρόπο που οι συνδυασμοί και οι αλληλεπιδράσεις διαφορετικών θρεπτικών συστατικών επηρεάζουν την υγεία, αντί να εστιάζει σε μεμονωμένα θρεπτικά συστατικά, κάτι που αποτελεί περιορισμό σε άλλες έρευνες.
Τα αποτελέσματα προσθέτουν ένα ακόμη κομμάτι στο παζλ της κατανόησης των μηχανισμών που συσχετίζουν το «τι τρώμε» με το «πώς το τρώμε».
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η πρόσληψη θερμίδων και η ισορροπία των μακροθρεπτικών συστατικών (πρωτεΐνες, λίπη και υδατάνθρακες) στη διατροφή είχαν ισχυρή επίδραση στο ήπαρ.
Οι πρωτεΐνες και η συνολική πρόσληψη θερμίδων είχαν μια ιδιαίτερα ισχυρή επίδραση όχι μόνο στα μεταβολικά μονοπάτια, αλλά και σε βασικές διαδικασίες της κυτταρικής λειτουργίας.
Η ποσότητα της προσληφθείσας πρωτείνης λόγου χάρη φάνηκε ότι επηρέαζε την δραστηριότητα των μιτοχονδρίων – των «εργοστασίων ενέργειας» των κυττάρων.
Αυτό δημιουργεί μια ακόμη επίδραση, καθώς η ποσότητα πρωτεΐνης και θερμίδων που καταναλώνεται επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο τα κύτταρα αποκωδικοποιούν τα γονίδιά τους στις διαφορετικές πρωτεΐνες που χρειάζονται για την εύρυθμη κυτταρική λειτουργία και την κυτταρική ανανέωση. Πρόκειται για δυο ουσιαστικές διαδικασίες που σχετίζονται με την γήρανση.
Συγκριτικά τα φάρμακα φάνηκε ότι κυρίως μετριάζουν και δεν αναμορφώνουν την κυτταρική μεταβολική απάντηση στα διατροφικά μακροθρεπτικά συστατικά. Βέβαια οι ερευνητές παρατήρησαν πιο εξειδικευμένες αντιδράσεις ανάλογα με το υπό μελέτη φάρμακο – ορισμένα επιδρούσαν λόγου χάρη κυρίως κυτταρικές αλλαγές που προκαλούνταν από τα λίπη και τους υδατάνθρακες, ενώ άλλα περεμπόδιζαν την επίδραση των πρωτεινών στα μιτοχόνδρια.
Η έρευνα θεωρείται εξαιρετικά περίπλοκη, αλλά αποτελεί τη μόνη προσέγγιση της αλληλεπίδρασης ανάμεσα στη διατροφή, την υγεία και την φυσιολογία σύμφωνα με τον επικεφαλης ερευνητή καθηγητή David Le Couteur ο οποίος επισημαίνει: «Όλοι γνωρίζουμε ότι η διατροφή επηρεάζει την υγεία μας, αλλά αυτή η μελέτη έδειξε πώς οι τροφές μπορεί να επηρεάσουν σημαντικά πολλές από τις κυτταρικές λειτουργίες γεγονός που μας δίνει πληροφορίες για το πώς η διατροφή επηρεάζει την υγεία και τη γήρανση».
Το μελισσόχορτο είναι το βότανο της ηρεμίας, της μακροζωίας και της νεότητας και καλό θα ήταν να το έχουν όλοι στην κουζίνα τους.
Το επιστημονικό του όνομα είναι μέλισσα η φαρμακευτική, ο λαός το αναφέρει και ως μέλισσα, μελισσοβότανο και κιτροβάλσαμο, ενώ κατά τον Διοσκουρίδη ήταν το μελισσόφυλλο.
Είναι βότανο αρωματικό, φαρμακευτικό και μελισσοτροφικό. Το όνομά του το πήρε από το γεγονός ότι το χρησιμοποιούν οι μελισσοτρόφοι, όταν θέλουν να προσελκύσουν τις μέλισσες.
Σήμερα, το μελισσόχορτο καλλιεργείται τόσο για το αιθέριο έλαιό του, όσο και για την ξηρή δρόγη του και σύμφωνα με την ταξινομική του περιγραφή, το μελισσόχορτο ανήκει στην οικογένεια των χειλανθών (Lamiaceae) και στο είδος Melissa officinalis L.
Είναι πολυετής πόα, με βλαστό τετραγωνικό, πολύκλαδο, ύψους 40-80 εκατοστών, έχει φύλλα μεγάλα, ωοειδή, ελαφρώς πριονωτά με γλυκιά οσμή λεμονιού. Τα άνθη του είναι άσπρα ή ροδίζοντα ανά 6-12 σε μασχαλιαίους μονόπλευρους σπονδύλους.
Υπάρχουν διάφορες ποικιλίες, από τις οποίες οι πιο γνωστές είναι οι ρωσικές Yevtika και Krumtsanka, που το αιθέριο έλαιό τους περιέχει 80% περίπου κιτράλη.
Το μελισσόχορτο ευδοκιμεί τόσο σε θερμές, όσο και σε ψυχρές περιοχές, ενώ οι πιο κατάλληλες είναι οι ημιορεινές με ήπιο χειμώνα, δροσερό καλοκαίρι και μεσημβρινό προσανατολισμό.
Οι φυτεύσεις του μελισσόχορτου πραγματοποιούνται σε δύο περιόδους, το φθινόπωρο και την άνοιξη. Η καλύτερη, ωστόσο, εποχή είναι το φθινόπωρο, μετά τις πρώτες βροχές. Η φύτευση τόσο των φυτών του σπορείου, όσο και των παραφυάδων, γίνεται με φυτευτικές μηχανές.
Τα φύλλα του θεωρούνται ότι έχουν τονωτικές και αντισπασμωδικές ιδιότητες. Το αφέψημά τους θεωρείται, επίσης, ότι δρα κατά των νευρικών παθήσεων, της υποχονδρίας, της υστερίας, των ιλίγγων, των χρόνιων καταρροών και των ρευματισμών.
Το αιθέριο έλαιό του χρησιμοποιείται κυρίως στην αρωματοποιία, στην παρασκευή ηδύποτων και τελευταία ως συστατικό αναψυκτικών. Επίσης, χρησιμοποιείται στη φαρμακευτική ως αντιμικροβιοκτόνο, επειδή περιέχει μεγάλη ποσότητα κιτράλης, στην οποία πολλοί μικροοργανισμοί είναι ευπαθείς.
Το μελισσόχορτο ακόμη και σήμερα απασχολεί την παραδοσιακή ιατρική με τις πολλαπλές ιδιότητές του, κυρίως στην αντιμετώπιση διαταραχών του νευρικού συστήματος.