Για πρώτη φορά μετά από δέκα χρόνια, η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία (AHA) και η Αμερικανική Εταιρεία Εγκεφαλικών Επεισοδίων (ASA) παρουσίασαν σημαντικά αναθεωρημένες κατευθυντήριες γραμμές που αφορούν την πρόληψη των εγκεφαλικών επεισοδίων.
Η νέα έκθεση δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη χρήση των φαρμάκων GLP-1, όπως το Ozempic, που χορηγούνται για απώλεια βάρους. Η χρήση αυτών των φαρμάκων, σύμφωνα με τις νέες συστάσεις, μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εγκεφαλικού σε άτομα με διαβήτη και αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο.
Οι νέες κατευθυντήριες γραμμές βασίζονται σε πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα, σύμφωνα με τα οποία το Wegovy, ένα άλλο φάρμακο απώλειας βάρους, μείωσε τον κίνδυνο εγκεφαλικού και καρδιακής προσβολής κατά 20% σε άτομα με υψηλό δείκτη μάζας σώματος (BMI). Ο Δρ. M. Shazam Hussain, διευθυντής στο Ινστιτούτο Νευρολογίας της Cleveland Clinic, τόνισε ότι αυτές οι νέες πληροφορίες παρέχουν μια μοναδική ευκαιρία να ενημερωθεί ευρύτερα το κοινό για τα εγκεφαλικά επεισόδια και να ενισχυθεί η δημόσια υγεία.
Για πρώτη φορά, οι κατευθυντήριες γραμμές περιλαμβάνουν ξεχωριστές συστάσεις για άνδρες και γυναίκες. Παράγοντες όπως η εγκυμοσύνη, η ενδομητρίωση, η εμμηνόπαυση και η χρήση αντισυλληπτικών χαπιών αναφέρονται ως αυξητικοί κίνδυνοι για τις γυναίκες. Παρά το γεγονός ότι τα αντισυλληπτικά αυξάνουν τον κίνδυνο, ο ρυθμός εγκεφαλικών σε γυναίκες που τα χρησιμοποιούν είναι μικρότερος από εκείνον κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Η έκθεση δεν παραλείπει να επισημάνει ότι η χρήση τεστοστερόνης από άνδρες ηλικίας 45-80 ετών μπορεί επίσης να αυξήσει τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου. Παρά τις αντικρουόμενες μελέτες, ο FDA έχει ήδη εκδώσει προειδοποίηση το 2015 σχετικά με τον πιθανό κίνδυνο εγκεφαλικών και καρδιακών προσβολών από τη χρήση της ορμόνης αυτής.
Οι οδηγίες της AHA και της ASA τονίζουν τη σημασία ενός υγιεινού τρόπου ζωής και της διαχείρισης των παραγόντων κινδύνου για την πρόληψη των εγκεφαλικών επεισοδίων. Οι βασικές συστάσεις περιλαμβάνουν:
Οι νέες κατευθυντήριες γραμμές αντικατοπτρίζουν τις τελευταίες επιστημονικές εξελίξεις και αναδεικνύουν τη σημασία της εξατομικευμένης προσέγγισης για την πρόληψη των εγκεφαλικών επεισοδίων, με έμφαση στην υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής και την προσεκτική διαχείριση των παραγόντων κινδύνου.
Το εγκεφαλικό επεισόδιο μπορεί να εκδηλωθεί από διάφορες παθήσεις, κυρίως όταν οι πάσχοντες δεν ακολουθούν την κατάλληλη αγωγή και δεν προσπαθούν να αλλάξουν «κακές» συνήθειες, όπως η φτωχή διατροφή και το κάπνισμα.
Ιδιαίτερη προσοχή λοιπόν, απαιτείται από όσους παρουσιάζουν υπέρταση, υπερλιπιδαιμία, μεταβολικό σύνδρομο και σακχαρώδη διαβήτη.
Για τον λόγο αυτό, μπορούν να γίνουν τέσσερις κινήσεις, οι οποίες σώζουν ζωές και μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο να εκδηλωθεί εγκεφαλικό επεισόδιο.
Υπερτασικοί, προσοχή
Ο εγκέφαλος είναι το κατεξοχήν όργανο που βλάπτεται από την υπέρταση σύμφωνα με τους ειδικούς. Ένας υπερτασικός κινδυνεύει κατά 70% από ένα αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και κατά 30% από έμφραγμα του μυοκαρδίου.
Η σταθερά υψηλή πίεση λόγω της δυσλειτουργίας ενός αγγείου ή η χρόνια υπέρταση που δεν ρυθμίζεται σωστά με την κατάλληλη αγωγή, προκαλεί σκλήρυνση των αγγείων (τα αγγεία χάνουν την ελαστικότητά τους). Επιπλέον η υπέρταση προκαλεί μικροαγγειοπάθειες, βλάπτει δηλαδή τα μικρά τριχοειδή αγγεία. Το αποτέλεσμα είναι η μείωση της αιμάτωσης του εγκεφάλου η οποία μπορεί να εκδηλώνεται με συμπτώματα όπως η αδυναμία συγκέντρωσης, η δυσκολία στην εστίαση της προσοχής και οι ήπιες διαταραχές μνήμης.
Απαιτείται λοιπόν η ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης με την κατάλληλη διατροφή (όχι περισσότερο από ένα κουταλάκι του γλυκού αλάτι την ημέρα, δηλαδή 3γρ νατρίου) και με φάρμακα εφόσον ο γιατρός το κρίνει απαραίτητο.
Μείωση της «κακής» χοληστερόλης
Η αυξημένη χοληστερόλη (υπερλιπιδαιμία) απειλεί όλα τα αγγεία και όχι μόνο εκείνα που αιματώνουν την καρδιά – άλλωστε οι περισσότεροι καρδιοπαθείς παρουσιάζουν πρόβλημα και σε άλλα αγγεία π.χ. στον εγκέφαλο, στις καρωτίδες, στα πόδια. Με άλλα λόγια η χοληστερόλη εναποτίθεται και προκαλεί στένωση σε όλα τα αγγεία του λεγόμενου αγγειακού δέντρου – συμπεριλαμβανομένων και των αγγείων του εγκεφάλου. Μάλιστα τα αγγεία του εγκεφάλου είναι πολύ λεπτά, ως εκ τούτου και πιο ευπαθή, σε σύγκριση με τις καρωτίδες (τις αρτηρίες που περνούν από το λαιμό μας) οι οποίες έχουν μεγάλη διάμετρο και «επιδιορθώνονται» πιο εύκολα.
Για τον έλεγχο της χοληστερόλης συνιστάται η με μέτρο κατανάλωση κόκκινου κρέατος και ζωικών λιπών εν γένει, η φυσική δραστηριότητα και η διακοπή του καπνίσματος. Σύμφωνα με τους ειδικούς το όριο της «κακής» χοληστερίνης (LDL) για όσους έχουν τουλάχιστον δυο παράγοντες κινδύνου (π.χ. κάπνισμα, αυξημένο βάρος, υπέρταση, αυξημένο σάκχαρο, οικογενειακό ιστορικό) είναι 130mg/dl. Το όριο αυτό φτάνει στα 160mg/dL για εκείνους που δεν έχουν κανένα παράγοντα κινδύνου ή έχουν μόνο ένα, ενώ για τους ήδη πάσχοντες από στεφανιαία νόσο ή άλλη ισοδύναμη περιφερική αγγειοπάθεια το ανώτατο όριο της LDL είναι το 100mg/dL.
Προσέξτε αν έχετε μεταβολικό σύνδρομο
Οι ειδικοί περιγράφουν με αυτό τον όρο κάποιον που παρουσιάζει πολλές αλλά ήπιες διαταραχές όπως ελαφρά υπέρταση (π.χ. 135mmHg η μεγάλη και 85- 90mmHg η μικρή), ελαφρώς αυξημένα τριγλυκερίδια (γύρω στο 150-170mg/dL), ελαφρώς αυξημένο σάκχαρο (πχ. 120-130mg/dL), ελαφρώς μειωμένη καλή χοληστερίνη (HDL) κάτω από 40 mg/dL για τους άνδρες και κάτω από 50 mg/dL για τις γυναίκες και αυξημένο βάρος όπου η περιφέρεια μέσης είναι άνω των 102εκ για τους άνδρες και άνω των 88εκ για τις γυναίκες.
Επίσης το μεταβολικό σύνδρομο συνυπάρχει με μια μικρή αντίσταση στην ινσουλίνη (υπερινσουλιναιμία) και επηρεάζει τα αγγεία όλου του αγγειακού δέντρου – δηλαδή τόσο της καρδιάς όσο και του εγκεφάλου.
Ο έλεγχος του στρες, η ρύθμιση της πίεσης, η άσκηση, η απώλεια βάρους και η διακοπή του καπνίσματος συμβάλλουν στη ρύθμιση του μεταβολικού συνδρόμου, ενώ αν χρειαστεί θα χορηγηθούν φάρμακα, αλλά δεν αποκλείεται η λήψη τους να αποφευχθεί.
Έλεγχος του σακχάρου
Οι πάσχοντες από διαβήτη κινδυνεύουν από εγκεφαλικό τρεις με τέσσερις φορές περισσότερο σε σύγκριση με το γενικό πληθυσμό. Το 70-75% των επιπλοκών του σακχαρώδους διαβήτη αφορούν σοβαρά προβλήματα των αγγείων – κυρίως έμφραγμα και εγκεφαλικό επεισόδιο. Αυτό συμβαίνει επειδή ο σακχαρώδης διαβήτης βλάπτει τα αγγεία, ιδιαίτερα τα μικρά τριχοειδή αγγεία, προκαλώντας μικροαγγειοπάθειες. Βέβαια οι βλάβες των αγγείων είναι συνάρτηση της χρονιότητας της νόσου καθώς και του κατά πόσο ρυθμίζεται ο διαβήτης με την κατάλληλη αγωγή.
Για την πρόληψη του σακχαρώδους διαβήτη συνιστάται ο έλεγχος του σωματικού βάρους, η άσκηση και η προσεγμένη διατροφή χωρίς πολλά ζωικά λίπη και πρωτεΐνες. Η κατανάλωση ζάχαρης – σε αντίθεση με την διαδεδομένη αντίληψη – δεν προκαλεί διαβήτη. Όσον αφορά τους πάσχοντες πρέπει να κρατούν σε έλεγχο τα επίπεδα του σακχάρου τους, ακολουθώντας την ενδεδειγμένη φαρμακευτική αγωγή. Επίσης πρέπει να προσέχουν την πίεσή τους σε περίπτωση υπέρτασης, το σωματικό τους βάρος εάν είναι παχύσαρκοι και φυσικά, τη διατροφή τους.