Ο Χάρις Ναταραζάν κέρδισε τη «μάχη» με την «κυρία Debater».
Τη Δευτέρα το βράδυ, σε μια υπερσύγχρονη αίθουσα εκδηλώσεων στην «καρδιά» του Σαν Φρανσίσκο, εκατοντάδες ενδιαφερόμενοι συναθροίστηκαν με περιέργεια και σχετική νευρικότητα για να παρακολουθήσουν ένα πρωτότυπο ντιμπέιτ με τεράστια συμβολική σημασία για το μέλλον της ανθρωπότητας. Στη μία πλευρά της σκηνής στεκόταν συγκεντρωμένος ο Χαρίς Ναταραζάν, ο πρωταθλητής αγώνων ρητορικής με τους περισσότερους τίτλους και διακρίσεις στην ιστορία του σύγχρονου πνευματικού αθλήματος. Απέναντί του ήταν τοποθετημένη μια επιβλητική, μινιμαλιστική, δίμετρη στήλη με μία φουτουριστικη οθόνη αντί για πρόσωπο. Πρόκειται για το πιλοτικό Project Debater της IBM – το πρώτο σύστημα τεχνητής νοημοσύνης που δημιουργήθηκε για να κερδίζει λεκτικές διαμάχες εναντίον των ανθρώπων και το οποίο επρόκειτο να δοκιμαστεί σε ένα ντιμπέιτ με τον μεγαλύτερο πρωταθλητή που μπορεί να προσφέρει η ανθρωπότητα.
Η πρώτη νίκη
Το τελικό αποτέλεσμα ανακούφισε το προσηλωμένο κοινό: ύστερα από μια συναρπαστική διαμάχη για το αν θα πρέπει να επιχορηγείται η προσχολική εκπαίδευση, ο Ναταραζάν κατάφερε να αναδειχθεί νικητής. Η «κυρία Debater», όπως την αποκαλεί χαϊδευτικά η δημιουργός εταιρεία, παρέθεσε μια αρκετά περίπλοκη επιχειρηματολογία υπέρ της επιδότησης, υποστηρίζοντας πως βοηθά από νωρίς τα παιδιά που προέρχονται από υποβαθμισμένα περιβάλλοντα να σπάσουν τον κύκλο της φτώχειας.
Η στήλη τεχνητής νοημοσύνης της IBM παρέδωσε, μάλιστα, μαθήματα ηθικής στο ανθρώπινο κοινό, με φράσεις όπως «Η παροχή ευκαιριών στους λιγότερο τυχερούς του πλανήτη είναι ηθική υποχρέωση κάθε ανθρώπου».
Ωστόσο, με μια σειρά έξυπνων ρητορικών κόλπων ο Ναταραζάν έπεισε το κοινό πως οι επιδοτήσεις είναι συνήθως ένα πολιτικά παρακινούμενο «εργαλείο» της μεσαίας τάξης που δεν καταφέρνει να εξισώσει τις κοινωνικές συνθήκες και να ωφελήσει τους πιο άπορους του πλανήτη.
Παρότι ο ανθρώπινος ομιλητής κέρδισε τη διαμάχη, η τεχνητή νοημοσύνη αδιαμφισβήτητα κέρδισε τις εντυπώσεις. Στα 15 λεπτά προετοιμασίας που δόθηκαν στους δύο ομιλητές, και ενώ ο Ναταραζάν έγραφε ταχύτατα τις σκέψεις του σε σημειώσεις, η «κυρία Debater» έδειχνε πως βρισκόταν σε βαθιές σκέψεις με τρεις περιστρεφόμενους μπλε κύκλους που αναβόσβηναν στο μηχανικό πρόσωπό της.
Μέσω του νευρωνικού δικτύου της, η τεχνητή νοημοσύνη της IBM σκάναρε δεκάδες δισεκατομμύρια φράσεις από εκατοντάδες εκατομμύρια έγγραφα σχετικά με τη θεματολογία της συζήτησης, στη συνέχεια τις τακτοποιούσε και τις συνόψιζε σε επιχειρήματα, αντικρούσεις και περιλήψεις.
Φυσικά, η «κυρία Debater» δεν εφηύρε οποιαδήποτε δική της σκέψη – αντιθέτως βασιζόταν στον υπάρχοντα επιχειρηματικό πλούτο που έχει παραγάγει στην ιστορία της η ανθρωπότητα. Είναι μια τρανή απόδειξη πως η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι εξωγενής εχθρός, αλλά απλώς ένας μεταλλικός καθρέφτης της ανθρώπινης σκέψης και δημιουργικότητας.
Παρά τα πειστικά επιχειρήματά της, η «κυρία Debater» έχασε το ντιμπέιτ εν μέρει λόγω της έλλειψης συναισθηματισμού στην ομιλία της, ειδικά καθότι η θέση της στον ρητορικό αγώνα ήταν αρκετά συναισθηματικά φορτισμένη. Ο λόγος και το ήθος ήταν παρόντα, ωστόσο από τη μονότονη φωνή της μηχανής της IBM έλειπε το πάθος.
Εξαίρεση, πάντως, αποτέλεσε η χιουμοριστική εναρκτήρια φράση της τεχνητής νοημοσύνης που άφησε άφωνο το κοινό: «Ακουσα πως εκπροσωπείτε το παγκόσμιο ρεκόρ των περισσότερων τίτλων σε διαγωνισμούς ντιμπέιτ εναντίον ανθρώπων, κύριε Ναταραζάν», ανέφερε η «κυρία Debater», προτού προσθέσει με σαρκασμό. «Ωστόσο, υποψιάζομαι πως δεν έχετε συζητήσει ποτέ με μια μηχανή. Καλώς ήρθατε, λοιπόν, στο μέλλον».
Υπερέχει στις «μάχες» η τεχνητή νοημοσύνη
Μπορεί ο Ναταραζάν να χάρισε μια δόση ελπίδας στην ανθρωπότητα όσον αφορά το συγκριτικό πλεονέκτημά της έναντι της νοημοσύνης των μηχανών, ωστόσο τα περισσότερα πειράματα που έχουν ολοκληρωθεί τα τελευταία χρόνια εμφανίζουν την τεχνητή νοημοσύνη ως νικήτρια. Το πιο συνταρακτικό παράδειγμα ήρθε το 2017, με το πρόγραμμα AlphaZero που δημιούργησε η Google με στόχο να διευρύνει τα όρια της τεχνητής νοημοσύνης σε ανθρώπινες νοητικές δοκιμασίες όπως το σκάκι και το αρχαίο κινεζικό παιχνίδι Go. Επειτα από τέσσερις μονάχα ώρες όπου το λογισμικό έπαιξε δεκάδες δισεκατομμύρια παρτίδες με τον εαυτό του χαρτογραφώντας όλες τις πιθανές κινήσεις των παιχνιδιών, το AlphaZero κατάφερε να νικήσει τους μεγαλύτερους πρωταθλητές της ανθρωπότητας, αποδεικνύοντας με άνεση την υπεροχή του.
Σε ένα κλειστό δείπνο του ΜΙΤ, στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, ο διευθυντής του Εργαστηρίου Υπολογιστικών Γνωστικών Επιστημών του πανεπιστημίου εξήγησε τους λόγους για τους οποίους η τεχνητή νοημοσύνη καταφέρνει τόσο εύκολα να κερδίζει την ανθρωπότητα στα παιχνίδια που έχει εφεύρει η ίδια. «Στην πραγματικότητα, το σύμπαν του σκακιού είναι πολύ περιορισμένο, και έτσι τα σύγχρονα λογισμικά μπορούν με ευκολία να σχεδιάσουν και να προβλέψουν όλα τα πιθανά παιχνίδια και κινήσεις», ανέφερε ο διακεκριμένος επιστήμονας. «Ο πραγματικός κόσμος, όμως, είναι γεμάτος με σαφώς πιο πολύπλοκες και διατομεακές επιλογές στις οποίες ο άνθρωπος υπερτερεί», πρόσθεσε, προτού καταλήξει με χιούμορ: «Στη χειρότερη περίπτωση, αν χάνουμε σε οποιαδήποτε δοκιμασία από μια μηχανή τεχνητής νοημοσύνης, μπορούμε απλώς να τη βγάλουμε από την πρίζα».
Η τελευταία «μάχη» ανάμεσα στον Χάρις Ναταραζάν και στην «κυρία Debater», απέδειξε πως ο άνθρωπος υπερτερεί έναντι της τεχνητής νοημοσύνης, όμως, θα πρέπει να δουλέψει πολύ σκληρά για να συνεχίσει να κερδίζει και απέναντι σε καλά προγραμματισμένες μηχανές, όπως η «κυρία Debater».