Το πρωί της Μεγάλης Πέμπτης οι νοικοκυρές ζυμώνουν στα σπίτια τους τσουρέκια της Λαμπρής. Γιατί, όμως, φτιάχνουμε τσουρέκια το Πάσχα;
Το όνομα “τσουρέκι” προέρχεται από την Τουρκική λέξη “corek” που αναφέρεται σε οποιοδήποτε ψωμί είναι φτιαγμένομε ζύμη που περιέχει μαγιά, ενώ υπάρχουν πολλά είδη corek, τόσο αλμυρά όσο και γλυκά, που εμφανίζονται σε διάφορα σχήματα και μεγέθη ανάλογα με την περιοχή.
Οι Αρμένιοι, καθώς και οι άνθρωποι στο Αζερμπαϊτζάν, φτιάχνουν ένα “churek” που είναι ένα στρογγυλό επίπεδο ψωμί πασπαλισμένο με σουσάμι
Το όνομα “τσουρέκι” μάλλον υιοθετήθηκε από τους Έλληνες κατά την περίοδο της τουρκικής κατοχής, και έκτοτε ξεκίνησαν να φτιάχνουν τη δική τους εκδοχή ενός γλυκού ψωμιού φτιαγμένο με γάλα, βούτυρο και αβγά.
Το τσουρέκι είναι μόνο ένα από τα ποικίλα εορταστικά ψωμιά της ελληνικής παράδοσης
Εκτός από το τσουρέκι, υπάρχουν και άλλες ποικιλίες Πασχαλινού ψωμιού γνωστές ως “λαμπροκούλουρα” ή “λαμπρόψωμο” ή με άλλες ονομασίες ανάλογα με την τοπική παράδοση.
Το ψωμί αυτό είναι συμβολικό, γιατί αντιπροσωπεύει την ανάσταση του Χριστού, καθώς το αλεύρι ζωντανεύει και μεταμορφώνεται σε ψωμί.Το ψωμί συμβόλιζε τη “ζωή” και στην ειδωλολατρική παράδοση και μπορούμε να βρούμε απομεινάρια της ακόμη και σήμερα, σε παραδόσεις όπως της προσφοράς Πασχαλινού ψωμιού και κόκκινων αβγών στους τάφους αγαπημένων προσώπων κατά το Πάσχα.
Το σχήμα των Πασχαλινών ψωμιών ποικίλλει ανάλογα με τις τοπικές παραδόσεις
Το πιο γνωστό είναι φυσικά η πλεξούδα, με ή χωρίς κόκκινο αβγό. Οι πλεξούδες και οι κόμποι προέρχονται από τους ειδωλολατρικούς χρόνους ως σύμβολα για την απομάκρυνση των κακών πνευμάτων .
Πρωί-πρωί τη μεγάλη Πέμπτη, σε όλη την Ελλάδα, οι γυναίκες καταπιάνονται με το ζύμωμα. Ζυμώνουν με μυρωδικά τις κουλούρες της Λαμπρής και τις στολίζουν με λουρίδες από ζυμάρι και ξηρούς καρπούς. Ανάλογα με το σχήμα που τους έδιναν παλιότερα είχαν και διάφορα ονόματα. “Κοφίνια”, “καλαθάκια”, “δοξάρια”, “αυγούλες”, “κουτσούνες”, “κουζουνάκια”. Παρόμοιες κουλούρες έφτιαχναν και στα βυζαντινά χρόνια, τις “κολλυρίδες” και ήταν ειδικά ψωμιά για το Πάσχα, σε διάφορα σχήματα, που είχαν στο κέντρο ένα κόκκινο αυγό
Υπολογίστε ότι ο χρόνος αναμονής για να σας γίνουν τα τσουρέκια όπως περιγράφω είναι γύρω στις 5 ώρες.
Υλικά για το τσουρέκι της Λαμπρής
Για την ενεργοποίηση της μαγιάς
- 100 γραμ. μαγιά νωπή , 40 γραμ. ζάχαρη , 80 γραμ. χλιαρό νερό , Για τη ζύμη , 250 γραμ. φρέσκο βούτυρο , 300 γραμ. ζάχαρη , 3 μεγάλα αβγά , 2 κρόκους από μεγάλα αβγά , 350 γραμ. φρέσκο γάλα πλήρες , 1100 γραμ. αλεύρι δυνατό για τσουρέκι , 1/2 κ.γλ. αλάτι , 3 δάκρυα μαστίχας κοπανισμένα σε σκόνη , 2 κοφτά κ.γλ. μαχλέπι κοπανισμένο , 50 γραμ. λιωμένο φρέσκο βούτυρο , φιλέ αμύγδαλου
Για το διάλυμα αυγού
- 1 κρόκο , 1 κ.σ ζάχαρη , 2 κ.σ νερό
Εκτέλεση
Για τα αφράτα τσουρέκια της Λαμπρής, ενεργοποιούμε πρώτα τη μαγιά. Τη διαλύουμε σε μπολ, προσθέτουμε τη ζάχαρη και το νερό. Ανακατεύουμε, σκεπάζουμε και αφήνουμε για 5-10 λεπτά να αφρίσει η επιφάνεια, δείγμα ότι ενεργοποιήθηκε η μαγιά. Σε κατσαρόλα, βάζουμε το βούτυρο με τη ζάχαρη σε χαμηλή φωτιά και αφήνουμε να λιώσουν ανακατεύοντας με το σύρμα. Τα αποσύρουμε από τη φωτιά. Χτυπάμε σε μπολ τα αυγά με τους κρόκους και το γάλα και τα προσθέτουμε ανακατεύοντας στο ζεστό βούτυρο. Το μείγμα δεν πρέπει να ξεπερνάει τους 35 βαθμούς C. Στον κάδο της κουζινομηχανής βάζουμε το αλάτι, το αλεύρι, την ενεργοποιημένη μαγιά και το μαχλέπι με τη μαστίχα (τριμμένα σε σκόνη). Προσθέτουμε τα υγρά υλικά. Ζυμώνουμε με το γάντζο ζυμώματος της κουζινομηχανής για 10 λεπτά μέχρι η ζύμη να σηκώνεται όλη μαζί και να σχηματίζει κόρδες. Δεν πρέπει να κολλάει στα χέρια. Πρέπει να είναι απαλή, βουτυράτη και να πέφτει. Να μην είναι σφιχτή.
Βουτάμε τα χέρια σε λιωμένο βούτυρο και διπλώνουμε τη ζύμη. Το επαναλαμβάνουμε 3-4 φορές δημιουργώντας διπλώματα στη ζύμη.
Τη βάζουμε στον κάδο ή σε μεγάλο μπολ (υπολογίστε ότι στο τέλος θα πάρει 3 φορές τον όγκο της) και την σκεπάζουμε καλά να μην κάνει πέτσα. Την αφήνουμε να τριπλασιαστεί σε όγκο, για περίπου 3 ώρες σε θερμοκρασία περιβάλλοντος. Όταν βυθίζουμε το δάχτυλο στη ζύμη και δεν έχει επαναφορά το βαθούλωμα, τότε είναι έτοιμη. Την αδειάζουμε στον πάγκο και τη χωρίζουμε σε 2 μέρη (2 μεγάλα τσουρέκια) ή σε περισσότερα μέρη ανάλογα με το πόσα τσουρέκια θέλουμε. Πλάθουμε τα τσουρέκια. Τα βάζουμε σε λαδόκολλα σε λαμαρίνα.
Τα σκεπάζουμε και τα αφήνουμε να φουσκώσουν σε σβηστό φούρνο για 2 ώρες. Γίνονται τριπλάσια. Βάζουμε όλα τα υλικά για το διάλυμα αυγού σε ένα μπολ τα χτυπάμε με ένα πηρούνι και αλείφουμε ολόγυρα τα τσουρέκια. Αφήνουμε για ακόμα 10′ να σταθούν και να τεντώσουν καλά τα τσουρέκια (γιατί με το άλειμμα συρρικνώνονται και πέφτουν ελαφρά). Αν θέλουμε πασπαλίζουμε αμύγδαλο φιλέ ή ζάχαρη. Ψήνουμε σε καλά προθερμασμένο φούρνο στους 160 βαθμούς C αέρα για 40 λεπτά περίπου. Αν τα τσουρέκια είναι μικρά θέλουν λιγότερο χρόνο ψησίματος. Περίπου 20 λεπτά. Αφού κρυώσουν καλά τα τυλίγουμε με μεμβράνη για να διατηρηθούν μαλακά. Αυτή η δόση μας δίνει ζύμη τσουρεκιού γύρω στα 2.300 γρ. έτοιμη ζύμη για πλάσιμο. Μπορείτε να φτιάξετε 2 μεγάλα τσουρέκια η πολλά μικρότερα. Αν φτιάξατε 2 μεγάλα είναι πιο σωστό να χρησιμοποιήσετε 2 ταψιά γιατί φουσκώνουν πολύ. Αν πλάσετε μικρά τσουρέκια αφήστε αρκετό χώρο μεταξύ τους γιατί γίνονται διπλάσια.
Tips για να κάνετε τα τσουρέκια της Λαμπρής ακόμη πιο νόστιμα
-Εάν αγαπάτε τα πολύ γλυκά τσουρέκια, μπορείτε να προσθέσετε από 50-100 γραμμάρια παραπάνω ζάχαρη. Εγώ βάζω λιγότερο γιατί δεν μου αρέσουν πολύ γλυκά. -Επιλέξτε αλεύρι δυνατό για τσουρέκι, πλούσιο σε γλουτένη. -Να έχετε υπομονή γιατί το καλό τσουρέκι, ιδανικά πρέπει να φουσκώσει σε θερμοκρασίες 20-23 βαθμών C (θερμοκρασία δωματίου). -Προσέξτε τις θερμοκρασίες των υγρών υλικών που θα πέσουν πάνω στη ζύμη μαγιάς. Δεν πρέπει να ξεπερνούν τους 40 βαθμούς C. -Η ζύμη στο τέλος θα μοιάζει με μία τεράστια μαλακιά τσίχλα, όπως βλέπετε στη φωτογραφία. Μην προσθέσετε παραπάνω αλεύρι. -Για να κάνει κόρδες, ίνες το τσουρέκι, θέλει πολύ καλό ζύμωμα και διπλώματα της ζύμης με καλά βουτυρωμένα χέρια. -Όταν πιάσετε τα τσουρέκια να τα πλάσετε, μην αλευρώσετε τα χέρια σας ή τον πάγκο σας. Βουτυρώστε απλά τα χέρια σας και πιάστε τη ζύμη και δουλέψτε τη.
