Ο Θάνος Μικρούτσικος γεννήθηκε στην Πάτρα το 1947. Η οικογένειά του ήταν από τα παλιά τζάκια της Πάτρας ενώ ο πατέρας του εργαζόταν ως καθηγητής μαθηματικών.
Γράφει η Έπη Τρίμη
Ωστόσο, απολύθηκε από το γυμνάσιο όπου δούλευε εξαιτίας των αριστερών πεποιθήσεων του.
Η μητέρα του εκπροσωπούσε μία παλιά αστική παράδοση
Σε αυτήν ανήκε και η θεία του Ηλέκτρα, η οποία είχε παντρευτεί έναν κορυφαίο διανοούμενο: τον Αριστείδη Μικρούτσικο. Αυτή η θεία του σύστησε τη μουσική. Η ίδια έμενε δίπλα του σε ένα νεοκλασικό και έπαιζε μανιωδώς πιάνο. Στο σαλόνι της είχε δύο τρία πιάνα. Του μικρού Θάνου του άρεσε πολύ να την ακούει να παίζει Σούμπερτ. Ζήτησε λοιπόν να του παραδίδει μαθήματα. Ήταν δεν ήταν πέντε ετών τότε…
Όταν πήγε στο δημοτικό συνέχιζε τα μαθήματα. Πήγε, μάλιστα, και στο ωδείο. Ήταν τέτοιο το ταλέντο του νεαρού μαθητή που ζητήθηκε από τους γονείς του να τον στείλουν με ειδική υποτροφία στην Αγγλία. Ο ίδιος ο Θάνος δεν θυμόταν γιατί τελικά δεν πήγε. Είχε, μάλιστα, ζητήσει εξηγήσεις από τους γονείς του που είχαν τα υποκοριστικά Μπέμπης και Μπεμπέκα, αλλά ούτε οι ίδιοι θυμόντουσαν το γιατί. Μάλλον δεν πήραν πολύ στα σοβαρά την πρόταση…Όταν στα τέλη του 1960 αποφάσισε να εγκαταλείψει το Πανεπιστήμιο- σπούδαζε και αυτός μαθηματικά, όπως ο πατέρας του και πολλά μέλη της οικογένειάς του- για τη μουσική κανείς δεν τον εμπόδισε.
Η έλευση του Θάνου Μικρούτσικου στην Αθήνα
Με τον αδελφό του Ανδρέα μετακόμισαν για να συνεχίσουν τις σπουδές τους. «Η πορεία μου ήταν προδιαγεγραμμένη προς μία κατεύθυνση: είτε στο Μαθηματικό, είτε στο Πολυτεχνείο». Αφορμή για την οικογενειακή μετακόμιση στάθηκε και μία επαγγελματική πρόταση που δέχθηκε ο πατέρας του από ένα φροντιστήριο, του Μανωλκίδη. Ήταν Φθινόπωρο του 1972 όταν έφυγε το φορτηγό με τα έπιπλά της οικογένειας με κατεύθυνση την Κυψέλη: Κεφαλληνίας 20!
Η εμπλοκή με την πολιτική
Το εν λόγω διάστημα εμπλέκεται πιο έντονα στην πολιτική, ενώ τον στιγματίζει, όπως και πολλούς συνομηλίκους του, η δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη. Δεν χάνει διαδήλωση για διαδήλωση. Είναι η περίοδος που παθιάζεται και με τον Μίκη Θεοδωράκη. Τα δικά του τραγούδια παίζει στο πιάνο και τραγουδάει με τους φίλους του. Ένα βράδυ βρέθηκε και στην «Παράγκα», όπου τραγουδούσε ο Διονύσης Σαββόπουλος. Αφού το πρόγραμμα τελείωσε και ο κόσμος έφυγε κάθισε στο πιάνο να παίξει κάτι μετά από προτροπή της παρέας. Προφανώς έκανε καλή εντύπωση, καθώς την επόμενη ημέρα του πρότειναν δουλειά. Άρχισε να εργάζεται ως πιανίστας στη μπουάτ.
Προσωπική ζωή
Ο Θάνος Μικρούτσικος παντρεύτηκε τρεις φορές. Η πρώτη του σύζυγος ήταν η Κοραλία Σωτηριάδη, σημερινή σύζυγος του σκηνοθέτη Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου και ιδρυτικό μέλος του Θεάτρου του Νέου Κόσμου. Μετά τον χωρισμό τους παντρεύτηκε την ηθοποιό Ειρήνη Ιγγλέση, με την οποία απέκτησε τις πρώτες του κόρες: την Σεσίλ και την Κωνσταντίνα. Και οι δύο ασχολούνται με τον χορό και την χορογραφία. Η τελευταία, μάλιστα, ήταν σύζυγος του Χρήστο Θηβαίου, με τον οποίο απέκτησε το 10χρονο σήμερα εγγονάκι του, τον Θάνο!
Η δεύτερή του σύζυγος, με την οποία διατηρούσε άριστες σχέσεις-σχεδόν αδελφικές- είχε δηλώσει το 1993 σε συνέντευξή της: «Το να είσαι σύζυγος είναι καταρχήν δύσκολο. Τώρα το να είσαι σύζυγος καλλιτέχνη αυτό είναι κάτι διαφορετικό, γιατί ξεφεύγει από τα καθιερωμένα. Ένα καθημερινό ζευγάρι μπορεί να έχει ένα πρόγραμμα με λογικά ωράρια, αλλά με εμάς, αφού και εγώ είμαι ηθοποιός, ήταν διαφορετικά. Πιστεύω πάντως ότι δεν είναι δύσκολο να είσαι σύζυγος καλλιτέχνη, αρκεί να το γνωρίζεις και ν’ αγαπάς το αντικείμενο με το οποίο ασχολείται ο σύντροφός σου. Διάλεξα να παντρευτώ τον Θάνο, ήξερα ότι ήταν συνθέτης και μου άρεσε ιδιαίτερα» Ο τρίτος και τελευταίος γάμος του ήταν με τη Μαρία Παπαγιάννη. Οι δυό τους, μάλιστα, συνεργάστηκαν πολλές φορές στο σανίδι. Η Παπαγιάννη έγραφε θεατρικά έργα και ο Μικρούτσικος τα έντυνε με τη μουσική του. Απέκτησαν την Αλεξάνδρα και το Στέργιο. Η Αλεξάνδρα είναι φοιτήτρια στο Λονδίνο, έχοντας ακολουθήσει τα χνάρια του πατέρα της. Σπουδάζει μουσική. Ο Στέργιος μόλις αποφοίτησε από το σχολείο και διανύει το πρώτο έτος των σπουδών του στην Αρχαιολογία.
Η γνωριμία με τη δεύτερη σύζυγό του
Την Ειρήνη τη γνώρισε στα τέλη του 1976, στο θέατρο. Εκείνη καθόταν σε μία γωνία, φορώντας μαύρα και έπλεκε ένα πουλόβερ κατά τη διάρκεια της πρόβας. Τον είχε εντυπωσιάσει λίγα χρόνια νωρίτερα, όταν ερμήνευε έναν βασικό ρόλο σε έργο της Λούλας Αναγνωστάκη. Ο ίδιος είχε εξομολογηθεί ότι δεν ήταν εύκολη η συμβίωση τους στην αρχή. Σε μία φάση που η σχέση περνούσε κρίση, της έδωσε τελεσίγραφο: «ή με παντρεύεσαι ή φεύγω». Στην πρώτη κόρη τους Σεσίλ έδωσαν το όνομα της αδελφής της Ειρήνης που είχε φύγει από τη ζωή.
Η γνωριμία με την τρίτη και τελευταία σύζυγό του Μαρία
Και αυτή προέκυψε μέσα από τη δουλειά. Δημοσιογράφος εκείνα τα χρόνια η Μαρία είχαν γνωριστεί σε κάποια συνέντευξη Τύπου, όταν ο Θάνος ήταν υπουργός Πολιτισμού και συναντιόντουσαν συχνά σε εκδηλώσεις. Μία ημέρα του ζήτησε μία συνέντευξη με θέμα το Μέγαρο Μουσικής. Όταν η συνέντευξη τελείωσε τον κατέβασε να βρει ταξί- ποτέ δεν οδηγούσε ο Θάνος- κάποιος από τους δύο έκανε την πρώτη κίνηση. Η Μαρία ισχυριζόταν ότι ο Θάνος της πρότεινε να τα πουν, ενώ ο Θάνος θυμόταν ξεκάθαρα ότι αυτή την κουβέντα την ξεστόμισε η Μαρία. Όπως και να έχει, η Μαρία ξέχασε το μαγνητοφωνάκι της. Όταν πήγε να το πάρει εκείνος της είπε ότι δεν του τηλεφώνησε. Τότε έκοψε ένα χαρτάκι, στο οποίο έγραψε το τηλέφωνό της. Της τηλεφώνησε αμέσως. Από τότε, όπως είχε δηλώσει εκείνος: «η ευτυχία στο σπίτι είναι δεδομένη».
https://www.youtube.com/watch?v=t4hLPn_BErk
Καριέρα στην Ελλάδα
Το 1969 μελοποίησε στο ύφος του «νέου κύματος» δύο ποιήματα του Κώστα Καρυωτάκη. Μαθήτευσε για ενάμιση χρόνο δίπλα στο δωδεκαφθογγιστή συνθέτη Γιάννη Παπαϊωάννου στο Ελληνικό Ωδείο. Επηρεασμένος από τις σπουδές του δίπλα στον Παπαϊωάννου και τα ακούσματα σύγχρονης μουσικής, το 1972 μελοποίησε άλλα δύο ποιήματα του Καρυωτάκη σε στυλ τζαζ-ροκ ερμηνευμένα από τη Μαρίζα Κωχ.Το 1975 έβγαλε το δίσκο «Πολιτικά τραγούδια». Συνέχισε την πορεία του ως στρατευμένος δημιουργός μελοποιώντας Γιάννη Ρίτσο, Βλαντίμιρ Μαγιακόφσκι, Μάνο Ελευθερίου, Μπέρτολτ Μπρεχτ και άλλους. Οι δίσκοι του «Καντάτα για τη Μακρόνησο», «Φουέντε Οβεχούνα», «Τροπάρια για Φονιάδες», «Μουσική πράξη στον Μπρεχτ», είναι χαρακτηριστικοί του ριζοσπαστικού κλίματος των πρώτων μεταπολιτευτικών χρόνων. Ειδικά η «Καντάτα για τη Μακρόνησο», έργο πρωτοποριακό για την εποχή του, όπου ο συνθέτης πειραματίζεται πάνω στην ατονική μουσική, γνώρισε διακρίσεις σε διεθνή φεστιβάλ και συνοδεύτηκε από την ερμηνεία της Μαρίας Δημητριάδη.
Στη συνέχεια, με τον δίσκο «Σταυρός Του Νότου», σε ποίηση Νίκου Καββαδία, ανοίχτηκε σε ευρύτερη τραγουδιστική θεματική, υπηρετώντας παράλληλα το θέατρο, καθώς και την ηλεκτρονική και ατονική μουσική. Με την ίδια αγάπη πάντα για τον έμμετρο λόγο συνεχίζει να μελοποιεί Γιάννη Ρίτσο, Άλκη Αλκαίο, Κώστα Τριπολίτη, Φρανσουά Βιγιόν, Κωνσταντίνο Καβάφη και άλλους. Ακόμα, έχει παρουσιάσει την όπερα «Ελένη» και έχει μελοποιήσει παραμύθια.
Συνεργάστηκε με κορυφαίες ερμηνεύτριες όπως η Μαρία Δημητριάδη, η Χάρις Αλεξίου και η Ιταλίδα Μίλβα, αλλά και μεγάλους ερμηνευτές όπως ο Μανώλης Μητσιάς, Δημήτρης Μητροπάνος, Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Χρήστος Θηβαίος, Γιάννης Κούτρας και πολλούς ακόμα.
Ασχολήθηκε με όλα σχεδόν τα είδη της μουσικής. Συνέθεσε όπερες, συμφωνική μουσική, μουσική δωματίου, μουσική για το θέατρο και τον κινηματογράφο, πειραματική μουσική. Παράλληλα ένα μεγάλο μέρος της δουλειάς του κινήθηκε στο χώρο του έντεχνου ελληνικού τραγουδιού με εκατοντάδες τραγούδια σε στίχους Ελλήνων και ξένων ποιητών.
Ηχογράφησε δεκάδες LP και CD, συνεργαζόμενος με τις δισκογραφικές εταιρίες EMI- Classics, Blue Note, Polydor, Sony (CBS), Minos- Emi, Agora, Lyra, HMV, Legend, Legend Classics κ.α.
Καριέρα στο εξωτερικό
Συνεργάστηκε με πολλούς Έλληνες και ξένους σκηνοθέτες γράφοντας μουσική για δεκάδες θεατρικά έργα, τα οποία έχουν παρουσιαστεί σε ολόκληρο τον κόσμο (Ελλάδα, Βέλγιο, Γαλλία, Αγγλία, Ιταλία, Η.Π.Α., Ελβετία, Γερμανία, Ρουμανία, Αυστραλία κ.α.). Επίσης, σκηνοθέτησε τρία έργα στο χώρο του μουσικού θεάτρου.
Έλαβε αξιοπρεπή αναγνώριση του έργου του στο εξωτερικό. Κατά τη διάρκεια της καριέρας του έδωσε εκατοντάδες συναυλίες στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Συμμετείχε ή έχουν παιχτεί έργα του σε πολλά διεθνή φεστιβάλ μουσικής (Λονδίνο, Γλασκόβη, Εδιμβούργο, Παρίσι, Λίλλη, Λυών, Ρενς, Μονπελλιέ, Βρυξέλλες, Λιέγη, Γενεύη, Λοζάννη, Βαρκελώνη, Μαδρίτη, Βερόνα, Φλωρεντία, Βερολίνο, Δρέσδη, Λειψία, Βιέννη, Κωνσταντινούπολη, Βουδαπέστη, Βουκουρέστι, Κωστάντζα, Νόργουιτς, Λουϊζιάνα, Σικάγο, Χονγκ Κόνγκ, Μπουρζ, Μιλάνο, Λισσαβόνα, Άγκυρα, Μοντεβίδεο, Μπουένος Άιρες, Σάο Πάολο, Κάιρο κ.α.)
Στη διάρκεια της καριέρας του κατόρθωσε να ελευθερώσει τη μορφή του ελληνικού τραγουδιού, προσθέτοντας στοιχεία από την νεοτεριστική και κλασσικιστική δυτικοευρωπαϊκή παράδοση, ενώ πειραματίστηκε με την μίξη τονικών και ατονικών στοιχείων και τη μορφική παραλλαγή.
Το τέλος
Ο μαραθώνιος του μουσικού με τον καρκίνο είχε ξεκινήσει το 2017, με εξετάσεις και επεμβάσεις στην Ελλάδα και τη Βρετανία.
Ο μεγάλος μουσικός κατέληξε, σε ηλικία 72 ετών, από καρδιοαναπνευστική ανακοπή στο νοσοκομείο Μετροπόλιταν. Εμβληματική μορφή της μουσικής συνεργάστηκε με κορυφαία ονόματα του ελληνικού πενταγράμμου, αφήνοντας ανεξίτηλο το στίγμα του. Το έργο του διεθνώς αναγνωρισμένο, άνοιξε τον δρόμο για μια νέα εποχή.
Η τελευταία του δημόσια ανάρτηση
Στο τελευταίο του δημόσιο μήνυμα στο Facebook είχε γράφει τα εξής συγκινητικά λόγια: «Αυτές τις μέρες στο νοσοκομείο χρειάστηκε πολλές φορές να κάνω μετάγγιση αίματος. Το ίδιο και οι άνθρωποι στους διπλανούς θαλάμους. Σκεφτόμουνα αντί για δώρο φέτος να δώσετε αίμα. Για τον Θ.Μ. Για κάποιον που το έχει ανάγκη. Αυτές τις γιορτές σκεφτείτε τους άλλους και γίνετε αιμοδότες»…
«Ενάμιση μήνα τώρα βρίσκομαι σ’ ένα δωμάτιο του νοσοκομείου παλεύοντας μ’ ένα ανόητο πυρετό που επιμένει» είχε γράψει σε παλαιότερη ανάρτησή του στο Facebook την Κυριακή 8 Δεκεμβρίου ο αγαπημένος καλλιτέχνης, δίνοντας το στίγμα του αγώνα του για την υγεία του.
«Ποτέ δεν κρύφτηκα. Μηνύματα έρχονται από πολλούς φίλους που ρωτάνε για την κατάσταση της υγείας μου» έγραψε στην ίδια ανάρτηση.
«Σας γράφω σήμερα γιατί αισθάνομαι πιο δυνατός κι είμαι σίγουρος ότι θα σας συναντήσω σύντομα. “Το ζήτημα δεν είναι να είσαι αιχμάλωτος. Το να μην παραδίνεσαι, αυτό είναι” που λέει και ο αγαπημένος μου Χικμέτ» είχε ολοκληρώσει το μήνυμά του ο Θάνος Μικρούτσικος.
Το τελευταίο αντίο
Η κηδεία του ήταν πολιτική και τελέστηκε τη Δευτέρα 30 Δεκεμβρίου στις 14:30 στο Πρώτο Νεκροταφείο Αθηνών.
Παρόντες μεταξύ άλλων ήταν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Προκόπης Παυλόπουλος, ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Αλέξης Τσίπρας.
