Η Σμάρω Στεφανίδου ήταν ένας ξεχωριστός άνθρωπος με ιδιαίτερη παιδεία, που έζησε ως το τέλος διατηρώντας και παρακολουθώντας τα καλλιτεχνικά ενδιαφέροντά της.
Γράφει η Έπη Τρίμη
Μικρασιάτισσα στην καταγωγή, γεννήθηκε στην Αθήνα στις 4 Σεπτεμβρίου του 1913.Η πολυμελής φαμίλια εγκαθίσταται στον Βοτανικό και η μικρή ζει φτωχικά παιδικά χρόνια με τους γονείς και τα τέσσερα μεγαλύτερα αδέρφια της.
Τελείωσε την Εμπορική Σχολή ενώ παράλληλα με τα μαθήματα πιάνου και ξένων γλωσσών, στις οποίες είχε ιδιαίτερη έφεση, σπούδασε υποκριτική – κρυφά από την οικογένειά της – στην σχολή του Εθνικού Θεάτρου ενώ πιάνει δουλειά ως δακτυλογράφος για να πληρώνει τα δίδακτρα.
Τον είχε πάντα τον τρόπο της η Στεφανίδου να παίζει τη χειριστική μητέρα και πεθερά ή την καταπιεστική σύζυγο και είχαμε την τύχη να την απολαύσουμε αρκετές φορές στη μεγάλη οθόνη.
Πίσω όμως από τον κωμικά τυραννικό χαρακτήρα του πανιού, κρυβόταν ένα σωστό αντράκι της ζωής, μια γυναίκα που έκανε τη δακτυλογράφο για να σπουδάσει λάθρα υποκριτική και μεγάλωνε μόνη την κόρη της, καθώς χήρεψε νωρίς-νωρίς.
Στην προσωπική της ζωή, η Σμάρω Στεφανίδου βρήκε τον έρωτα νωρίς-νωρίς, στο πρόσωπο του τραγουδιστή και διασκεδαστή Βάσου Σεϊτανίδη, τον οποίο είχε γνωρίσει σε έναν χορό της Ιονίου Σχολής. Πλάι του πέρασε ευτυχισμένα χρόνια και το ζευγάρι έζησε μάλιστα και ένα διάστημα στο Παρίσι, όπου ο Σεϊτανίδης εκπροσωπούσε το Σωματείο Μουσικών στις εορταστικές εκδηλώσεις για την υπογραφή του Σχεδίου Μάρσαλ.
Σύντομα θα ερχόταν στη ζωή η κόρη τους Λήδα, η οποία γεννήθηκε όταν η μαμά της δεν προλάβαινε κυριολεκτικά με τις τόσες υποχρεώσεις της σε θέατρο και σινεμά.
Από αυτόν τον γάμο απέκτησαν μια κόρη, την Λήδα Σάνταλα, η οποία σπούδασε Γαλλική Φιλολογία της Σορβόννης, Χορογραφία, Χορεύτρια, Καθηγήτρια χορού, Γιόγκα και Χοροθεραπεύτρια G.D.T.R. Sr. Η μικρή Λήδα, λόγο του φόρτου εργασίας της μαμάς της, γιατί η Σμάρω έπαιζε σε πολλές παραστάσεις ταυτόχρονα, περνούσε πάρα πολύ χρόνο με τον πατέρα της, επειδή εκείνος δούλευε βράδυ, οπότε το υπόλοιπο της ημέρας, το περνούσε με την πολυαγαπημένη του κόρη.
Όταν έφυγε ο πατέρας της από την ζωή, ήταν μόλις δέκα ετών και έτσι το δέσιμο με την μητέρα της, έγινε πιο μεγάλο και πιο βαθύ. Μάλιστα για να καταλάβουμε την προσπάθεια της Στεφανίδου, να αναπληρώσει και το κενό του πατέρα, η κόρη της την φώναζε ‘’μπα-μα’’. Μαζί ξεπέρασαν την κάθε δυσκολία και μαζί το 2003 κατάφεραν να αποπερατώσουν τον Πολυχώρο Πολιτισμού και Τεχνών Σμάρω Στεφανίδου-Λήδα Shantala, που παραδίδουν μαθήματα θεάτρου, χορού, πολεμικών τεχνών, εναλλακτικών θεραπειών κ.α και ονομάζεται ‘’Shantom’’.
Με την αποφοίτησή της το 1937, συνεργάστηκε με τη Μαρίκα Κοτοπούλη ως το 1940. Στη συνέχεια συνεργάστηκε με την κυρία Κατερίνα, με το Θέατρο Τέχνης, τον θίασο Ενωμένων Καλλιτεχνών, τη Βάσω Μανωλίδου κ.α. Από το 1952 έγινε η βασική καρατερίστα στις παραστάσεις του Βασίλη Λογοθετίδη, ως το θάνατό του το 1960. Από τότε και ως το 1984 συνεργάστηκε με μεγάλους καλλιτέχνες – συχνά και ως συνθιασάρχης – όπως: Γ. Φέρτης-Ξένια Καλογεροπούλου, Γ. Βόγλης, Αλ. Βουγιουκλάκη, Γ. Γκιωνάκη, Τίτος Βανδής, Κ. Βουτσάς κ.α. Ο καλύτερος ωστόσο ρόλος της θεωρείται αυτός της “Εκάβης” στους «Τρωάδες» του Ευριπίδη σε σκηνοθεσία του Γιάννη Τσαρούχη.
Το 1951 έκανε την εμφάνισή της και στον κινηματογράφο με την ταινία του Γ. Ζερβού «Τα Τέσσερα Σκαλοπάτια». Από τότε έπαιξε σε αρκετές ταινίες, τρεις εκ των οποίων της Φίνος Φιλμ. Σημαντική ήταν και η παρουσία της στο ραδιόφωνο με θεατρικά έργα, με αναγνώσεις εξαιρετικών μυθιστορημάτων («Το τρίτο Στεφάνι» Κ. Ταχτσή, «Εκατό Χρόνια Μοναξιάς» του Γκ. Γκαρσίας Μαρκές, «Η Παρακμή των Σκληρών» του Άγγελου Τεζάκη, κ.α) και κάποιες σειρές. Η συνεργασία της με τη τηλεόραση ήταν μικρότερη, καθώς εμφανίστηκε σε μόλις τρεις τηλεοπτικές σειρές.
Η Σμάρω συγκλονίστηκε από τον θάνατο του μόνιμου παρτενέρ της, για τον οποίο θυμόταν: «Παίζαμε, αν δεν απατώμαι, ένα έργο του Τζαβέλα, ‘‘Η γυνή να φοβήται τον άντρα’’, ήταν η τελευταία παράσταση νομίζω, ή η προτελευταία, και πήγα εκεί, και βγαίνει η ταμίας και μου λέει, έτσι στεγνά, από αυτά που δεν τα πιστεύει κανείς: ‘‘Ο Λογοθετίδης πέθανε!’’. Τι αντίδραση, δε θυμάμαι, δεν το πίστεψα, ανέβηκα πάνω κι όταν το διαπίστωσα αυτό το πράγμα, ήταν πολύ θλιβερό. Η δε κηδεία του ήταν ένα πράγμα, τι να σου πω δηλαδή, όλη η Αθήνα τον ακολούθησε. Τον αγαπούσανε πολύ, ήταν αξιαγάπητος, και τον ραίνανε με λουλούδια και, θα σου φανεί περίεργο, γελούσανε και χειροκροτούσανε! Λες κι είχε την τελευταία του πρεμιέρα».
Σε προχωρημένη ηλικία πια, η Σμάρω Στεφανίδου ζούσε μια φυσιολογική ζωή μέχρι τα τελευταία της. Έβγαινε συχνά, παρακολουθούσε πάντα θέατρο και συμμετείχε στα καλλιτεχνικά πηγαδάκια ως ζωντανός θρύλος του νεοελληνικού θεάτρου. Η Δέσποινα Στυλιανοπουλού, καλή της φίλη, εξομολογήθηκε μετά τον θάνατο της Σμάρως: «Εκείνη που αγαπούσε τόσο πολύ τη ζωή, μου είπε για πρώτη φορά στην Ακράτα που κάναμε διακοπές: “Κουράστηκα, θέλω να φύγω”».
Επιστρέφοντας στην Αθήνα μετά το καλοκαίρι, η Στεφανίδου εμφάνισε το φθινόπωρο του 2010 κάποια προβλήματα υγείας με κυριότερο το θέμα της καρδιάς της. Τους γιατρούς όμως δεν τους ήθελε με τίποτα. Μεταφέρθηκε τελικά εσπευσμένα στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο με καρδιακή ανεπάρκεια. Εκεί θα άφηνε την τελευταία της πνοή στις 7 Νοεμβρίου 2010, αναχωρώντας για μια άλλη σκηνή.
Στις 7 Νοεμβρίου 2010, στα 97 της χρόνια, έφυγε από τη ζωή η Σμάρω Στεφανίδου. Την αποχαιρέτισαν όλοι στο Β’ Νεκροταφείο Αθηνών, καθώς παρέμενε ιδιαιτέρως αγαπητή τόσο στον χώρο όσο και το κοινό. Η κόρη της, Λήδα, την είχε αποχαιρετήσει με μια ανοιχτή επιστολή, στην οποία είχε γράψει μεταξύ άλλων: «Σήμερα στις 7 το απόγευμα η μεγάλη ηθοποιός και φιλόσοφος Σμάρω Στεφανίδου ολοκλήρωσε την υπέροχη ζωή της με ένα ηλιόλουστο φινάλε.
Όπως το ηλιοβασίλεμα είναι η κατάληξη μιας λαμπρής μέρας, έτσι και η Σμάρω έφυγε με τον ομορφότερο τρόπο, μέσα στην αγάπη και τη γαλήνη, προσφέροντας δώρα πολύτιμα στους γύρω της … Φεύγοντας η Σμάρω με δίδαξε ότι το τέλος είναι μια καινούργια αρχή»…