Ο Πυθαγόρας ήταν ένας από τους μεγαλύτερους στιχουργούς της χώρας μας, ο οποίος συνέλαβε σε μεγάλο βαθμό να καθιερωθεί ο χρυσός δίσκος.
«Εγώ γυμνός ξεκίνησα, εγώ πηγαίνω μόνος, σπίτι μου είναι ο δρόμος και τραγούδι μου ο πόνος…». Και η αλήθεια είναι ότι ο Πυθαγόρας είναι από τους λίγους που κατάφερε τον πόνο να τον κάνει τραγούδι με τέτοια μαεστρία και συναίσθημα, που σε εποχές δύσκολες και περίεργες οι στίχοι του μπόρεσαν να μιλήσουν απευθείας στην καρδιά του κόσμου.
Και μπορεί οι στίχοι του να μην ήταν τίποτε περίτεχνοι και ποιητικοί, όμως, αυτή ακριβώς η απλότητά τους ήταν που άγγιξε τον κόσμο. Τα τραγούδια του αγαπήθηκαν και συνεχίζουν να αγαπιούνται μέχρι και σήμερα. Κι ας μην είναι κάποια από αυτά «επίκαιρα». Είναι τόση η αλήθεια που κρύβουν μέσα τους, που έχουν τη δύναμη να σε ταξιδεύουν πίσω στο χρόνο, να ζεις την εποχή τους.
Κάτι τέτοιο έγινε και με το δίσκο του Πυθαγόρα «Μικρά Ασία», που κυκλοφόρησε το 1972 κι έμοιαζε λόγω θεματολογίας πιο ανεπίκαιρο από ποτέ, λόγω της τότε πολιτικής κατάστασης. Κι επειδή ο κόσμος πάντα αγαπά την αλήθεια και την αυθεντικότητα, τον δίσκο αυτό τον αγκάλιασε αμέσως, αφήνοντας εκτεθειμένα τα δισκοπωλεία που δεν τον ήθελαν. Ενώ για το «Μικρά Ασία» θεσπίστηκε για πρώτη φορά ο χρυσός δίσκος.
Λίγα χρόνια μετά την καταστροφή της Σμύρνης και συγκεκριμένα το 1930, ήρθε στον κόσμο ο Πυθαγόρας Παπασταματίου, γιος προσφύγων από τη Σμύρνη – αν και οι γονείς του και οι δύο είχαν γεννηθεί στη Σάμο- οι οποίοι βρέθηκαν στο Αγρίνιο. Οι μνήμες της προσφυγιάς νωπές και με αυτές μεγάλωσε και ο μικρός Πυθαγόρας. Όπως μεγάλωσε και με τις αξίες που φρόντισαν να του δώσουν οι γονείς του: αγάπη, περηφάνια και γνοιάξιμο για τον διπλανό.
Η Κατοχή τον βρίσκει μικρό μαθητή, με τον μεγαλύτερο αδελφό του στη διάρκεια του πολέμου να βγαίνει στο βουνό και να γίνεται αντάρτης. Ο Πυθαγόρας ακολουθεί. Μόλις στα 14 του χρόνια μπαίνει κι εκείνος στο αντάρτικο για να πολεμήσει τους Γερμανούς. Από πολύ νωρίς, λοιπόν, ο μετέπειτα στιχουργός των μεγάλων επιτυχιών, μαθαίνει από πρώτο χέρι τις δύο όψεις της ζωής: τη σκληράδα, τον πόνο, την αδικία, τη σκλαβιά.
Αλλά και την περηφάνια που του δίδαξαν οι γονείς του, το ανάστημα, τους αγώνες για την ελευθερία, αλλά και τα γνοιάξιμο για τον διπλανό. Ο Πυθαγόρας εκεί στην αγριότητα του πολέμου, θα δει και την άλλη πλευρά του, την πιο ανθρώπινη. Εκείνη που λέει ότι τελικά, δεν έχουμε να χωρίσουμε κάτι μεταξύ μας.
«Ο πόλεμος είναι φριχτός. Εσύ μαχαίρωσες τον Πάνο, μετά σε σκότωσε κι αυτός. Τώρα κοιμάστε αγκαλιασμένοι, όπως το θέλησε ο Θεός, να ’ναι οι λαοί αδερφωμένοι, μαύροι, λευκοί ένας λαός…», γράφουν οι στίχοι του τραγουδιού του «Ο Ναπολιτάνος».
Με αυτές τις εικόνες και βιώματα, ο Πυθαγόρας επέστρεψε στο σχολείο το οποίο και τελείωσε. Μάλιστα, τότε άρχισε να υπογράφει μόνο με το μικρό του όνομα και όταν οι καθηγητές του έκαναν παρατήρηση, εκείνος συνήθιζε να τους απαντά: «Ένας είναι ο Πυθαγόρας, όλοι με ξέρουν, δε χρειάζεται το επώνυμο».
Σαν τελείωσε το σχολείο, ο Πυθαγόρας πήρε το δρόμο για την πρωτεύουσα. Σπούδασε στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών και παρόλο που η υποκριτική ανέκαθεν τον γοήτευε, τελικά δεν ακολούθησε την καριέρα του ηθοποιού. Σύντομα ανακάλυψε την κλίση του στη συγγραφή στίχων και μέσω αυτών μπόρεσε να βγάλει από μέσα του όλη την ευαισθησία του.
Έτσι τη δεκαετία του ’60 ξεκινάει να γράφει τραγούδια. Οι περισπούδαστοι στίχοι δεν τον ενδιέφεραν. Τον ένοιαζε να μιλήσει στην καρδιά του απλού κόσμου. Να γίνει το μολύβι του η φωνή τους και οι στίχοι του αυτά που ήθελαν να πουν εκείνη την εποχή. Η αδικία, η φτώχεια, η ξενιτιά που έπαιρνε τον κόσμο μακριά, ο πόνος ήταν αυτά που απασχολούσαν την τότε κοινωνία. Και τα τραγούδια του Πυθαγόρα – αν και σε κάποιους έμοιαζαν μελό – ήταν το μελοποιημένο συναίσθημα του Έλληνα, ντυμένα αρκετά από αυτά με τη μεγάλη φωνή του Στέλιου Καζαντζίδη.
Και μπαίνει η δεκαετία του ’70, που είναι περισσότερο πολιτική, λόγω της Χούντας. Αλλά, ο Πυθαγόρας το 1972 επιλέγει να κυκλοφορήσει σε συνεργασία με τον Απόστολο Καλδάρα, το δίσκο «Μικρά Ασία» που αναφέρεται στον ξεριζωμό των Ελλήνων. Για πολλούς, ο δίσκος εκείνος έμοιαζε ανεπίκαιρος.
Αλλά ο στιχουργός – που ήδη είχε αρκετές επιτυχίες στο ενεργητικό του – ήθελε μέσω αυτής της δουλειάς να μιλήσει για τη Μικρασιατική καταστροφή που τόσο τον είχε σημαδέψει. Η Μίνος στην οποία ανήκε τότε ο στιχουργός, αναγνώρισε την αξία των τραγουδιών, τα οποία πήραν το δρόμο προς το στούντιο για να τα ερμηνεύσουν ο Γιώργος Νταλάρας και η Χάρις Αλεξίου.
Αλλά δεν έδειξαν όλοι εμπιστοσύνη…
Σαν ολοκληρώθηκε η ηχογράφηση, οι πωλητές της δισκογραφικής εταιρίας πήγαν στα δισκοπωλεία να δειγματίσουν τον δίσκο. Ωστόσο, ήταν αρνητικά. Οι δισκοπώλες πίστευαν πως λόγω της τότε πολιτικής κατάστασης, ο κόσμος ήθελε πολιτικά τραγούδια. Και πως ένα δίσκος με θέμα τη Μικρά Ασία δε θα πουλούσε.
Αλλά διαψεύστηκαν πανηγυρικά. Και μάλιστα μέσα σε λίγες. Γιατί, ο δίσκος όχι μόνο αγκαλιάστηκε από τον κόσμο, αλλά έκανε και ρεκόρ πωλήσεων. Μάλιστα, για χάρη της «Μικράς Ασίας» και του Πυθαγόρα, καθιερώθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα, ο θεσμός του Χρυσού Δίσκου.
Ο διευθυντής της δισκογραφικής εταιρίας, θέλοντας να αποζημιώσει τους συνεργάτες του για την εμπορική επιτυχία, θέσπισε την απονομή βραβείου. Για τις 50.000 πωλήσεις θα απονέμονταν ο Χρυσός Δίσκος και για τις 100.000, ο Πλατινένιος.
«Θα υπενθυμίσω μόνο το έργο του “Μικρά Ασία” που είχα την τύχη να μελοποιήσω εγώ, που συγκίνησε το πανελλήνιο και που με τόσο μεγάλη μαεστρία, στα στενά πλαίσια ενός δίσκου βέβαια, επεξεργάστηκε το θέμα της Μικρασιατικής Καταστροφής και που μόνο αυτό στάθηκε αρκετό να του ανοίξει την πόρτα για το Πάνθεον των μεγάλων του λαϊκού στίχου», είχε δηλώσει για τον Πυθαγόρα ο Απόστολος Καλδάρας.
Ο Πυθαγόρας είναι – δικαίως – ο στιχουργός των μεγαλύτερων επιτυχιών. Και η αλήθεια είναι πως μέχρι και σήμερα, ακούγοντας κάποια πολύ γνωστά τραγούδια, λέμε: «και αυτό δικό του είναι;».
Αγριολούλουδο (Μουσική: Χρήστος Νικολόπουλος, Τραγούδι: Στέλιος Καζαντζίδης, 1968)
Δεν υπάρχει ευτυχία (Μουσική: Γιώργος Κατσαρός, Τραγούδι: Λίτσα Διαμάντη, 1971)
Θα με θυμηθείς (Μουσική: Γιάννης Σπανός, Τραγούδι: Γιάννης Πάριος, 1979)
Κάθε λιμάνι και καημός, (Μουσική: Γιώργος Κατσαρός, Τραγούδι: Πάνος Γαβαλάς-Ρία Κούρτη, 1964)
Κάτω απ΄ το πουκάμισό μου (Μουσική: Χρήστος Νικολόπουλος, Τραγούδι: Στέλιος Καζαντζίδης, 1975)
Νύχτα στάσου (Μουσική: Χρήστος Νικολόπουλος, Τραγούδι: Λίτσα Διαμάντη, 1972)
Όταν πίνει μια γυναίκα (Μουσική: Βασίλης Βασιλειάδης, Τραγούδι: Καίτη Πετράκη / Χαρούλα Αλεξίου, 1970)
Υπάρχω (Μουσική: Χρήστος Νικολόπουλος, Τραγούδι: Στέλιος Καζαντζίδης, 1975)
Φταίμε κι οι δυο (Μουσική: Γιάννης Σπανός, Τραγούδι: Γιάννης Πάριος, 1978).
Ο Πυθαγόρας ήταν μανιώδης καπνιστής και αρνούμενος να πειθαρχήσει στις συστάσεις των ιατρών του, πέθανε από έμφραγμα, σε ηλικία μόλις 49 ετών, στις 12 Νοεμβρίου 1979.