Ο Αντώνης Ξυλούρης, γνωστός ευρύτερα με το παρατσούκλι Ψαραντώνης γεννήθηκε στα Ανώγεια Ρεθύμνου στις 6 Σεπτεμβρίου 1937 και είναι ένας από τους πιο γνωστούς Κρητικούς λυράρηδες. Τον έχουν χαρακτηρίσει τον «Τζίμι Χέντριξ της λύρας» και απαντά γιατί λένε ότι είναι η «κραυγή του Θεού», ενώ ο ίδιος επισημαίνει τη σχέση του με τον Θεό και πώς δημιουργήθηκε η λύρα.
Της: Έπη Τρίμη
Το προσωνύμιο Ψαραντώνης οφείλεται στον παππού του, επειδή έπιανε τους Τούρκους σαν τα ψάρια. Έχει δύο γιους, τον Γιώργο και τον Λάμπη Ξυλούρη και τρεις κόρες, τη Νίκη την Ελευθερία και την Μαρία Ξυλούρη.Στις 6 Ιουνίου 2019 τοποθετήθηκε στην ενδέκατη θέση του ψηφοδελτίου Επικρατείας του ΜέΡΑ25, του κόμματος του Γιάνη Βαρουφάκη.
Η μουσική καριέρα
Ο ίδιος είναι μια ξεχωριστή μορφή της κρητικής μουσικής, διαθέτει μία φωνή με ιδιαίτερη χροιά και προσωπικό ύφος στο παίξιμο της λύρας και των άλλων παραδοσιακών οργάνων.
Έμαθε μουσική δίπλα στο μεγαλύτερο αδελφό του τον Νίκο από πολύ μικρός. Για πρώτη φορά έπαιξε σε γάμο σε ηλικία 13 ετών και πολύ γρήγορα απέκτησε φήμη παίζοντας σε γιορτές και πανηγύρια σε διάφορα μέρη και χωριά της Κρήτης.
Το 1964 ηχογράφησε τον πρώτο του δίσκο 45 στροφών. Μέχρι σήμερα έχει εκπροσωπήσει πολλές φορές την Ελλάδα σε φεστιβάλ του εξωτερικού. Πρώτη φορά πήρε μέρος σε φεστιβάλ το 1982 στην Κολωνία της Δυτικής Γερμανίας σε διοργάνωση του τηλεοπτικού καναλιού WDR. Το 1984 έπαιξε στο Βερολίνο, στις εκδηλώσεις για τα 750 χρόνια από την ίδρυση της πόλης, το 1989 στο “Journée des cinq continents” στη Ζυρίχη και το Άμστερνταμ, ενώ τον Ιούνιο του 1999 πάλι ως εκπρόσωπος της Ελλάδας στο φεστιβάλ Η Συνάντηση των Πέντε Ηπείρων στο Μαρτινί στην Ελβετία κερδίζοντας διθυραμβικές κριτικές. Ο ίδιος έχει πει σχετικά: «Σε όλα τα φεστιβάλ του εξωτερικού εμένα παίρνουν. Πήγα στη Συνάντηση των Πέντε Ηπείρων, ανέβηκα επάνω, έπαιξα ένα κομμάτι και γίνηκε βουή. Και λέει ο παρουσιαστής “αυτή είναι η τέχνη της αρχαίας Ελλάδας».
Το 2005 ο Ψαραντώνης παίζει για τα 20 χρόνια του World Music Institute στο Town Hall της Νέας Υόρκης, το 2007 στο φεστιβάλ ροκ μουσικής “All tomorrow’s Parties” στο Μάινχεντ της Αγγλίας, η πρώτη ελληνική συμμετοχή σε αυτό το φεστιβάλ, και το 2009 για δεύτερη φορά στο ίδιο φεστιβάλ στο Σίδνεϊ και στη Μελβούρνη της Αυστραλίας, το οποίο επιμελήθηκε ο Νικ Κέιβ.
Η λύρα του Ψαραντώνη εκτίθεται σήμερα στο “The World’s first Global Musical Instrument Museum” στο Φοίνιξ της Αριζόνα των ΗΠΑ, όπου και προβάλλεται video με τον Ψαραντώνη να παίζει λύρα.
