Πως χτίστηκε το φράγμα του Μαραθώνα το 1929 μέσα από ένα σπάνιο και εντυπωσιακό φωτογραφικό αφιέρωμα

Το Φράγμα του Μαραθώνα συμπλήρωσε 90 χρόνια από την κατασκευή του.

Πρόκειται για ένα έργο που χαρακτηρίστηκε ως “θαύμα της εποχής”, κάλυψε τις ανάγκες ύδρευσης της Αθήνας και άλλων πόλεων, μία περίοδο που η πρωτεύουσα δέχτηκε περίπου 1.300.000 πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία.

Συγκεκριμένα, φέτος συμπληρώνονται 90 χρόνια από τα επίσημα εγκαίνια της ανέγερσης ενός έργου διεθνούς σημασίας, του φράγματος του Μαραθώνα.

Φράγμα του Μαραθώνα: Έκθεση με ελεύθερη είσοδο

Με αφορμή την επέτειο των 90 χρόνων, η ΕΥΔΑΠ διοργανώνει έκθεση με τίτλο “Η μεγαλύτερη πρόσκληση: 90 χρόνια Φράγμα Μαραθώνα”, η οποία πραγματοποιείται στο Κέντρο Πολιτισμού “Ελληνικός Κόσμος” (Πειραιώς 254, Ταύρος), εκθέτοντας τεκμήρια από το ιστορικό της αρχείου, προσφέροντας στο κοινό δίοδο γνώσης σε αδημοσίευτο υλικό.

Αξίζει να σημειωθεί ότι είναι το μοναδικό φράγμα στον κόσμο εξ’ ολοκλήρου επενδυμένο με πεντελικό μάρμαρο, όμοιο με αυτό που χρησιμοποιήθηκε για τον Παρθενώνα, ενώ χρειάστηκε 3 χρόνια για να ολοκληρωθεί (1926 – 1929).

Μετά τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο και την ελληνοτουρκική ανταλλαγή πληθυσμών, η Αθήνα δέχτηκε μεγάλο αριθμό προσφύγων. Ειδικότερα, στη δεκαετία του 1920, υπολογίζεται ότι εισέρρευσαν περίπου 1.300.000 πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία, με αποτέλεσμα τη δραματική αύξηση των αναγκών για νερό.

Η ιδέα ενός φράγματος στον Μαραθώνα ήταν η ιδανική λύση στο επικείμενο πρόβλημα.

Την εργολαβία ανέλαβε η αμερικανική εταιρεία ULEN, η οποία υπέγραψε συμβόλαιο με το ελληνικό δημόσιο και την Τράπεζα των Αθηνών, στις 22 Δεκεμβρίου 1924, οργανώθηκε η κατασκευή του φράγματος, μίας τεχνητής λίμνης, ενός αγωγού 21.500 μ., καθώς επίσης ενός αντιλιοστάσιου.

Το μεγαλόπνοο έργο εγκρίθηκε από τη Βουλή των Ελλήνων και ταυτόχρονα αποφασίστηκε η ίδρυση της Ελληνικής Εταιρείας Ύδρευσης, που ανέλαβε τον ρόλο της επίβλεψης της κατασκευής και της παροχής ύδρευσης για την Αθήνα και άλλες πόλεις.

Φράγμα του Μαραθώνα: Υπέρογκο κόστος κατασκευής

Εκτός προϋπολογισμού βγήκε το κόστος και καθώς η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος αδυνατούσε να το χρηματοδοτήσει, το ελληνικό δημόσιο σύναψε δάνειο 10.000.000 δολαρίων με την κατασκευάστρια εταιρεία.

Έτσι, υπό την εποπτεία της ΕΕΥ, δημιουργήθηκε μια κοινοπραξία μεταξύ της Ούλεν, της Τράπεζας των Αθηνών και το ελληνικό δημόσιο.

Τα εγκαίνια του φράγματος τελέστηκαν τον Οκτώβριο του 1926, ενώ παραβρέθηκαν μεγάλες προσωπικότητες, όπως ο τότε πρωθυπουργός Αλέξανδρος Ζαΐμης και ο Ελευθέριος Βενιζέλος.

Απασχολήθηκαν γύρω στους 450 εργάτες (οι οποίοι δούλευαν σε βάρδιες 24ωρα) και επίσημα ολοκληρώθηκε πλήρως τον Μάιο του 1931.

Έναν χρόνο μετά τα εγκαίνια, η σήραγγα Μπογιατίου μετέφερε 500 γαλόνια νερό ανά δευτερόλεπτο, από τον Μαραθώνα στις υδρευτικές εγκαταστάσεις του Γαλατσίου, ενώ η όλη εγκατάσταση χρησιμοποιούνταν μέχρι και το 1959, καθώς κρίθηκε σκόπιμη η άντληση νερού από τη λίμνη Υλίκη.

Φράγμα του Μαραθώνα: Τρεις θεματικές ενότητες στην έκθεση

Μία έκθεση που μέσα από τρεις κεντρικές θεματικές ενότητες (μία σύνθετη κατασκευή, ένα πρότυπο και πολυπληθές εργοτάξιο και διατήρηση στη μνήμη), μας ταξιδεύει σε μία άλλη εποχή και μας πληροφορεί για τη σημασία του έργου.

Σε όλη την έκθεση, ο επισκέπτης ακούει τον ήχο από τρεχούμενο νερό, συλλέγει ιστορικές πληροφορίες, πλούσιο φωτογραφικό υλικό σε έντυπη και ψηφιακή παρουσίαση, αρχιτεκτονικά σχέδια και χάρτες, έγγραφα τεκμήρια, αντικείμενα όπως εργαλεία χρήσης για την κατασκευή του φράγματος, αλλά και παρακολουθεί κινηματογραφική ταινία μικρού μήκους της εποχής.

Ωστόσο, την παράσταση κλέβουν οι συγκλονιστικές φωτογραφίες – ντοκουμέντα: