Η Πολυτίμη Κολιοπάνου, όπως ήταν το πραγματικό της όνομα, γεννήθηκε στην Αθήνα στις 28 Οκτωβρίου 1940, αλλά μεγάλωσε στην Πάτρα. «Νονός» του καλλιτεχνικού της ονόματος ήταν ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, ο άνθρωπος που την ανακάλυψε στην Πάτρα και έμελλε να της αλλάξει τη ζωή.
Της Έπη Τρίμη
Η Πόλυ Πάνου ήταν η νεώτερη από τις κορυφαίες λαϊκές τραγουδίστριες της παλιάς φρουράς. Ανέβηκε, σαν τη Μαίρη Λίντα κι αυτή, δώδεκα χρονών στο πάλκο.Πάνω στη φωνή της ακούμπησαν αναγκεμένοι μεροκαματιάρηδες, προδομένοι εραστές μα προπαντός οι γυναίκες. Η ερμηνευτική θέση της Πόλυς Πάνου εκφράζει την ανάγκη της γυναίκας, και ιδιαίτερα της γυναίκας που βιώνει την απόρριψη του εραστή και την κατακραυγή της κοινωνίας «”Παναγία του λαϊκού τραγουδιού” με έλεγαν», είχε πει η ίδια.
Η Πόλυ Πάνου υπηρέτησε με σοβαρότητα και με ήθος το αυθεντικό λαϊκό τραγούδι, πάντα από την πρώτη γραμμή. Ηχογράφησε πολλές εκατοντάδες τραγούδια (ρεμπέτικα, βαριά λαϊκά, έντεχνα), πολλά από τα οποία έγιναν μεγάλες επιτυχίες και τραγουδιούνται στις μέρες μας.
Η Πόλυ Πάνου είχε πει για την πρώτη της επαφή με το τραγούδι: “Έκανα σκασιαρχείο από το σχολείο μου, πήγαινα στα Ψηλαλώνια, άκουγα τα καινούργια τραγούδια που έβγαιναν, τα αποστήθιζα αμέσως και πήγαινα στο σπίτι και τα τραγουδούσα. Είχα ταλέντο από μικρή και από τότε η φωνή μου δεν έχει αλλάξει πολύ, είχα την ίδια χροιά. Τότε εμφανιζόταν ο Σταύρος Τζουανάκος σ’ ένα μαγαζί, με ανέβασαν να τραγουδήσω και έγινε χαμός. Αυτή ήταν η πρώτη φορά που ανέβηκα στο πάλκο να τραγουδήσω, ήταν το πρώτο βάπτισμα, όταν ήμουν 10 χρονών.
Αργότερα συμμετείχα σε ένα διαγωνισμό ταλέντων στα Ψηλαλώνια και διακρίθηκα. Ανάμεσα σε 260 παιδιά πήρα το πρώτο βραβείο. Έγραψαν τότε οι εφημερίδες για τη «μικρή Πατρινοπούλα, το παιδί θαύμα που πήρε το πρώτο βραβείο»… Το 1952 λοιπόν ήρθε στην Πάτρα ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης. Τότε δεν είχε κάνει ακόμα δίσκο σαν τραγουδιστής, είχε ένα συγκρότημα και εμφανιζόταν σε διάφορα μέρη.
Είχε μαζί του και μία τραγουδίστρια, Εβελίνα την έλεγαν, με την οποία τσακώθηκαν, εκείνη έφυγε, έμεινε χωρίς τραγουδίστρια και δεν ήταν εύκολο να βρει άλλη. Κοντά στο σπίτι μας υπήρχε ένα κουρείο στο οποίο πήγαινε ο Γρηγόρης, όποτε κατέβαινε στην Πάτρα. Με τον κουρέα ήταν φίλοι κι εκείνος του μίλησε για μένα, ως ταλέντο που πήρε το πρώτο βραβείο στο διαγωνισμό, και του πρότεινε να περάσει από το σπίτι μου να με βρει και να με ακούσει. Όταν ήρθε ο Γρηγόρης στο σπίτι, ήμουν στο σχολείο. Μίλησε με τη μάνα μου, της ζήτησε να με ακούσει και κάθισε περιμένοντας να γυρίσω. Όταν με είδε, μάλλον απογοητεύτηκε λόγω της εμφάνισής μου. Μικρό παιδί εγώ, ψηλό, αδύνατο, καχεκτικό, με σοσόνι, με τη σχολική τσάντα…
Η Πόλυ Πάνου είχε πει για τις αντιρρήσεις της οικογένειάς της: ” Από τον πατέρα μου είχα πρόβλημα, γιατί ήταν παλαιών αρχών, θεωρούσε ότι το επάγγελμα ήταν ανήθικο και δεν το ενέκρινε. Μάλιστα, χώρισε τη μητέρα μου και για 8 μήνες δεν ήταν σπίτι, έφυγε. Με ρωτάει λοιπόν ο Γρηγόρης τι τραγούδια ξέρω. Του είπα ότι μου αρέσουν τα λαϊκά. Του τραγούδησα το «Όταν θα πω εγώ το αχ» και το «Ο μαχαραγιάς βγαίνει σεργιάνι» του Τζουανάκου.
Ο Γρηγόρης, μάλιστα, πηγαίνει μετά στη μητέρα μου και της λέει «Έχεις ένα παιδί που θα σώσει την οικογένειά σου, έχει χρυσό λαρύγγι και θα γίνει γρήγορα φίρμα. Αλλά θα μ’ ακούσεις… Θα μου τη δώσεις να την πάρω στο κέντρο που τραγουδάω;» Η μητέρα μου αρχικά ήταν αρνητική γιατί φοβόταν την αντίδραση του πατέρα μου, αλλά κατάφερα να την πείσω. Είχα και μια ξαδέρφη, που είχε ένα ατελιέ, ήταν πολύ καλή μοδίστρα, μου έραψε δύο φορέματα και την επόμενη μέρα έπιασα δουλειά. Επί 20 μέρες το μαγαζί ήταν ασφυκτικά γεμάτο. Χαμός έγινε… Είχαν ακούσει για το «παιδί θαύμα»…”
Ένα χρόνο μετά από το διαγωνισμό, βρίσκεται στην Πάτρα για εμφανίσεις ο νεαρός τότε και ταλαντούχος Γρηγόρης Μπιθικώτσης. Έψαχνε εναγωνίως για νέα τραγουδίστρια, αφού η τραγουδίστρια του συγκροτήματός του, τους είχε εγκαταλείψει. Τότε, τυχαία σ’ ένα κουρείο της γειτονιάς της, έμαθε για τη μικρή Πολυτίμη με το «χρυσό λαρύγγι», όπως την αποκαλούσε και ο ίδιος αργότερα. Τη βρήκε, την άκουσε να τραγουδά τα «βαριά» του Τζουανάκου και τα «ελαφρά» του Πολυμέρη και αμέσως της ζήτησε να τον ακολουθήσει.
Ταξίδεψαν μαζί στη Πάτρα, στο Αγρίνιο και μετά στην Αθήνα, στα δισκογραφικά στούντιο της Κολούμπια, πάντα με τη συνοδεία της μητέρας της και παρά την αντίθετη γνώμη του πατέρα της. Οι άνθρωποι της δισκογραφικής εταιρείας εντυπωσιάστηκαν από τη σπάνια φωνή της κι ένας από τους παραγωγούς αναφώνησε: «Γρηγόρη μου, μού ‘φερες μια Βέμπο του λαϊκού τραγουδιού!».
Το πρώτο τραγούδι που ηχογράφησε, το έγραψε ο Μπιθικώτσης και είχε τίτλο Πήρα τη στράτα την κακιά (1952). Ακολούθησε το Να πας να πεις της μάνας μου (1956) του Γιώργου Ζαμπέτα. Η σημαντική αυτή ερμηνεύτρια τραγούδησε πολλά από τα καινούργια τραγούδια όλων των κορυφαίων λαϊκών συνθετών της δεκαετίας του ’50. Ο Βασίλης Τσιτσάνης, ο Απόστολος Καλδάρας, ο Γιώργος Μητσάκης, ο Θόδωρος Δερβενιώτης και ο Μπάμπης Μπακάλης θα της γράψουν τα καινούργια τραγούδια, με τα οποία θα αναδειχτεί στη δισκογραφία και στο πάλκο.
Πολλά απ’ αυτά θ’ αντέξουν να τραγουδιούνται μέχρι και σήμερα, όπως τα Μες στην πολλή σκοτούρα μου, Τα λιμάνια και Παίξε Χρήστο το μπουζούκι του Βασίλη Τσιτσάνη, Φέρτε μια κούπα με κρασί, Ό,τι βρέξει ας κατεβάσει, Άσε πρώτα να ξεχάσω και Τα αδέλφια δε χωρίζουνε του Απόστολου Καλδάρα, Σβήσε το φως να κοιμηθούμε του Γιάννη Παπαϊωάννου, Πάρε το δαχτυλίδι μου και Καυγαδάκι του Γιώργου Μητσάκη, Άλλα μου λεν τα μάτια σου και Ένα σφάλμα έκανα του Θόδωρου Δερβενιώτη, Εσένα δε σου άξιζε αγάπη του Γιάννη Καραμπεσίνη.
Η Πόλυ Πάνου ήταν η πρώτη που τραγούδησε τα Παιδιά του Πειραιά, που αργότερα έγινε μεγάλη επιτυχία και ήταν ο ίδιος ο Χατζιδάκις που την κάλεσε στο τηλέφωνο και της είπε: «Έχω, Πόλυ, γραμμένο ένα τραγούδι για σένα». Από το 1966 έως το 1972 ασχολήθηκε και επιχειρηματικά με τη δισκογραφία, δημιουργώντας με τον Πάνο Γαβαλά την εταιρεία Βεντέτα.
Όσο συναισθηματική είναι η Πόλυ Πάνου, είναι το ίδιο δυναμική σαν χαρακτήρας. Αυτός ο δυναμισμός της την οδήγησε σε γερή κόντρα με την «Columbia» το 1964, την εταιρεία που συνεργαζόταν επί 15 χρόνια. Για δύο χρόνια ηχογραφούσε τραγούδια της με την ελληνοαμερικανική εταιρεία «Νίνα» και στις αρχές του 1967 συνεταιρίστηκε με τον Πάνο Γαβαλά και έφτιαξαν δική τους εταιρεία, την «Βεντέτα», που για έναν χρόνο πήγε πολύ καλά. Χώρισαν όμως με τον Γαβαλά, ο οποίος έφτιαξε νέα εταιρεία, την «Σονάτα», και η Πόλυ με τον σύζυγό της, τον Στέλιο Πελαγίδη, κράτησαν την «Βεντέτα» για άλλα δύο χρόνια, όπου ηχογραφούσαν τραγούδια ο Χιώτης, ο Αγγελόπουλος, η Βάνου και δεκάδες άλλοι νεότεροι λαϊκοί τραγουδιστές.
Μπούκαρε η Μπέλλου μ’ ένα παλτό μια βραδιά στο καμαρίνι του Μπιθικώτση και τον γράπωσε απ’ το γιακά : — Που τη βρήκες αυτή, ρε π@@στη; Θα κάνει πάταγο. Δούλεψε δυο σεζόν με τη Νίνου, και έμαθε στο πλάι της, ζώντας παράλληλα και την τραγωδία της φθοράς της, καθώς την ανάγκαζαν υποβαζασταζόμενη να στηλώνεται στις πίστες για να βγάλει πρόγραμμα μέχρι την τελική της κατάρρευση.
Είχε προβλέψει τον θρίαμβό της η Μαρίκα: «Αυτή η μικρή θα με αντικαταστήσει σύντομα, Βασίλη», είχε πει του Τσιτσάνη. Θέρισε τις πίστες της εποχής μέχρι να ενηλικιωθεί έχοντας δίπλα της φύλακα-άγγελο τη μάνα της(«για πρώτη φορά ένιωσα κενό όταν έχασα τη μάνα μου»).
Ο γιος της αείμνηστης τραγουδίστριας Πόλυς Πάνου, μίλησε το 2016 για την αγαπημένη του μητέρα. Ο ίδιος αποκάλυψε πως υιοθετήθηκε από την τραγουδίστρια σε ηλικία ενός έτους, ενώ ανέφερε πως η μητέρα του, είχε σχέση με το νονό του. Αποκάλυψε ακόμη πως όταν έγινε η υιοθεσία, η σχέση αυτή τελείωσε και κανένας από τους δυο δεν προχώρησε στη ζωή του μετά το χωρισμό τους.
Ο υιοθετημένος γιος της Πόλυς Πάνου είχε αναφερθεί στην υπέροχη σχέση που είχε με την μητέρα του. Συγκεκριμένα είχε αναφέρει: . “Ανησυχούσε μήπως χτυπήσω ή δεν φάω. Θυμάμαι μια φορά της έκανα πλάκα ότι είχα χτυπήσει με μια καρέκλα και έβαλε τα κλάματα”. Ακόμη και μέσα στην εντατική τις δύσκολες ώρες, εκείνη άπλωνε το χέρι της και τον ρωτούσε αν έφαγε.
Αίσθηση προκάλεσε η στιγμή που ο γιος της μεγάλης τραγουδίστριας είχε αποκαλύψει: «Αισθάνομαι και τυχερός γιατί έχω δύο μανάδες. Δεν με πήρανε από τα σκουπίδια, ξέρω ποια με γέννησε και ποια με μεγάλωσε. Όμως τη βιολογική μου μάνα τη φωνάζω Μαρία. Δεν μπορώ να τη δω σαν μάνα μου. Μάνα μου είναι η Πόλυ».
Η Πόλυ Πάνου έφυγε από τη ζωή στις 27 Σεπτεμβρίου 2013, σε ηλικία 72 ετών. Το τελευταίο διάστημα της ζωής της αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα υγείας, λόγω της χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας από την οποία έπασχε και νοσηλευόταν σε νοσοκομείο της Αθήνας.
Η μεγάλη φωνή του λαϊκού τραγουδιού άφησε την τελευταία της πνοή, σε ηλικία 73 ετών, ύστερα από μεγάλη μάχη που έδωσε με τον καρκίνο. Στο πλευρό της, από την πρώτη στιγμή, ήταν ο γιος της, Βαγγέλης στον οποίο και είχε τρομερή αδυναμία.
Συντετριμμένος αποχαιρέτησε τότε κι εκείνος την αγαπημένη του μητέρα κι ας μην ήταν εκείνη που τον γέννησε.