Η Μελίνα Μερκούρη γεννήθηκε σαν σήμερα στις 18 Οκτωβρίου 1920. Ήταν μια δυναμική και εκρηκτική γυναίκα, που εξέπεμπε ερωτισμό και θηλυκότητα. Η μεγάλη αγάπη της ζωής της ήταν ο σκηνοθέτης Ζιλ Ντασέν, με τον οποίο ήταν ζευγάρι μέχρι το τέλος. Αυτός ο γάμος, που άντεξε στον χρόνο και την ενέπνευσε, ήταν ο δεύτερος της ζωής της.
Στις 6 Μαρτίου 1994 η Μελίνα Μερκούρη έφυγε από τη ζωή μετά από σκληρή μάχη που έδωσε με τον καρκίνο.
Μελίνα και Ντασσέν έμειναν μαζί μέχρι το τέλος
Σε νεαρή ηλικία, η Μελίνα είχε παντρευτεί με τον πλούσιο κτηματία Παναγή Χαροκόπο. Μαζί του πέρασε και τα δύσκολα χρόνια της Κατοχής. Τότε, η ερωτική τους σχέση είχε ολοκληρωθεί, αλλά όχι και ο γάμος τους. Πριν από την επίσημη λύση του γάμου τους η Μελίνα ερωτεύτηκε έναν άντρα, με καλή φήμη μόνο στον υπόκοσμο.
Τον μεγαλομαυραγορίτη και συνεργάτη των Γερμανών, Φειδία (Αλέξη) Γιαδικιάρογλου. Οπως ήταν φυσικό, αυτή η σχέση δεν κράτησε πολύ.
Η Μερκούρη ήταν μια ειλικρινής και θαρραλέα γυναίκα. Έτσι, όταν ήρθε το πέρασμα του χρόνου έγραψε γι’ αυτήν την «ντροπιαστική» σχέση στο βιβλίο της.
Εκεί, για δικούς της λόγους, αναφέρεται στο πρόσωπο του μόνο ως «ο Αλέξης».
Η Μερκούρη στους φίλους της εκμυστηρεύτηκε, ότι με τα χρήματα του εραστή της, αλλά και την ενίσχυση του πλούσιου συζύγου της, συχνά βοηθούσε την αντίσταση και την ΕΠΟΝ, στην οποία συμμετείχε ο αδελφός της.
Ήταν η μακροβιότερη Υπουργός Πολιτισμού και έμεινε στην ιστορία για τον αέναο αγώνα της για την επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα. Ένας αγώνας, που έμεινε ανεκπλήρωτος…
Η Μελίνα έκανε πραγματικό αγώνα σε όλο τον κόσμο για την επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα. Διαλαλούσε σε όλους τους τόνους ότι η περίπτωση των Μαρμάρων είναι μοναδική. Αφού πρόκειται για «διαμελισμό μνημείου».
Ενδεικτικό της τεράστιας προσωπικότητας της Μελίνας ήταν πως ο θάνατός της προκάλεσε εκδηλώσεις συγκίνησης σε όλο τον κόσμο. Πολλοί πολιτικοί ηγέτες έστειλαν συλλυπητήρια μηνύματα στην οικογένειά της και στην Ελλάδα. Την ώρα της κηδείας της τα θέατρα και τα μαγαζιά στο Μπρόντγουεϊ ήταν κλειστά.
Η Μελίνα έζησε μια άκρως ενδιαφέρουσα και συναρπαστική ζωή, όπως ακριβώς ήθελε, μακριά από τα πρέπει και το κατεστημένο μιας συντηρητικής εποχής. Γι’αυτό το λόγο άλλωστε λατρεύτηκε και μισήθηκε. Όταν γεννήθηκε πήρε το όνομα Αμαλία – Μαρία, αλλά μόνο στα χαρτιά. Κανείς ποτέ δεν τη φώναξε έτσι. Ήταν εγγονή του Δημάρχου της Αθήνας Σπύρου Μερκούρη. Και κόρη του Σταμάτη Μερκούρη, που υπήρξε βουλευτής για περισσότερα από 30 χρόνια.
Η Μελίνα κατάφερε να περάσει στις εξετάσεις του Εθνικού θεάτρου όπου απήγγειλε ένα ποίημα του Κώστα Καρυωτάκη. Ο Αιμίλιος Βεάκης ήταν ένας από τους εξεταστές της. «Δεν πέρασα» σκέφτηκε. Κάθε άλλο όμως. Έγινε δεκτή πανηγυρικά και την ανέλαβε ο Δημήτρης Ροντήρης, ο οποίος είδε στη Μελίνα Μερκούρη τραγωδό. Αποφοίτησε το 1944. Εντάχθηκε αμέσως στο Εθνικό θέατρο και το 1945 ερμήνευσε τον πρώτο της πρωταγωνιστικό ρόλο. Το ρόλο της Λαβίνια στο έργο του Ευγένιου Ο’ Νηλ «Το πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα» (θίασος Κατερίνας, θέατρο «Κεντρικόν»).
Η πρώτη της όμως μεγάλη επιτυχία ήρθε με το «Λεωφορείον ο πόθος» του Τένεσι Ουίλιαμς. Παράσταση του «θεάτρου τέχνης», όπου ερμήνευσε το ρόλο της Μπλάνς Ντυμπουά. Συνέχισε τη συνεργασία της με τον Κάρολο Κουν και το «Θέατρο Τέχνης». Εμφανίστηκε σε έργα των Άλντους Χάξλεϊ, Άρθουρ Μίλλερ, Φίλιπ Τζόρνταν και Αντρέ Ρουσέν.
Η πρώτη κινηματογραφική δουλειά της ήταν η ταινία του Μιχάλη Κακογιάννη «Στέλλα» (1955). Με το ρόλο, όμως, της Ίλια στην ταινία «Ποτέ την Κυριακή» (1960), αλλά και τη θεατρική μεταφορά του έργου στη Νέα Υόρκη, η Μελίνα Μερκούρη απέκτησε διεθνή φήμη. Με τον σκηνοθέτη Ζυλ Ντασέν, έκαναν τις ταινίες «Ποτέ την Κυριακή» (1960). «Φαίδρα» (1962). «Τοπκαπί» (1964) και «A Dream of Passion» (1978). Για την ερμηνεία της στην ταινία «Ποτέ την Κυριακή» θα πάρει στις Κάνες το βραβείο γυναικείας ερμηνείας (εξ’ ίσου με την Ζαν Μορό για το Moderato Cantabile) (1960).
Η ταινία είναι υποψήφια για πέντε Όσκαρ (σκηνοθεσίας, σεναρίου – Ζύλ Ντασσέν, πρώτου γυναικείου ρόλου – Μελίνα Μερκούρη, κοστουμιών για ασπρόμαυρη ταινία – Ντένη Βαχλιώτη, τραγουδιού – Μάνος Χατζιδάκις, που παίρνει το βραβείο). Η Μελίνα πρωταγωνιστεί σε ταινίες διακεκριμένων δημιουργών όπως ο Βιτόριο Ντε Σίκα (Η Δευτέρα παρουσία), ο Νόρμαν Τζούισον (Σικάγο-Σικάγο), ο Καρλ Φόρμαν (Οι Νικητές).
Ο “εφιάλτης” των συνταγματαρχών
Η Μελίνα αντιτάχθηκε με σφοδρότητα στη χούντα των συνταγματαρχών και γίνεται ο μεγάλος εφιάλτης τους. Η χούντα αντιδρά, απαγορεύει στην Ελλάδα τα τραγούδια της και δεσμεύει την περιουσία της. Σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς θα γνωρίσει και τον Ανδρέα Παπανδρέου. Κάνει πολιτική περιοδεία στις ευρωπαϊκές χώρες (Αυστρία, Ελβετία, Γαλλία, Αγγλία, Γερμανία, Ιταλία, Δανία, Σουηδία, Νορβηγία, Βέλγιο, Ολλανδία). Θα συμμετάσχει σε διαδηλώσεις, απεργίες πείνας, συναυλίες και πολιτικές εκδηλώσεις.
Δημιουργούνται πολιτικές και καλλιτεχνικές επιτροπές, επιτροπές Ελλήνων που στηρίζουν όλα τα προγράμματα. Στις 7 Μαρτίου του 1969, στο θέατρο της Γένοβας γίνεται βομβιστική επίθεση εναντίον της με βόμβα πέντε κιλών η οποία και εκρήγνυται, χωρίς ευτυχώς θύματα.
Στο πλαίσιο της ίδιας περιοδείας, γίνεται επίθεση εναντίον της από φασιστική οργάνωση στο Βέλγιο. “Τα Μάρμαρα είναι το καμάρι μας” Πολιτικός με μεγάλη ακτινοβολία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, έγινε υπουργός πολιτισμού από το 1981 μέχρι το 1989 και από το 1993 μέχρι το θάνατό της, στις 6 Μαρτίου 1994.
Η λάμψη και η ακτινοβολία της σε παγκόσμιο επίπεδο βοήθησαν και έκαναν πρωτοσέλιδο σε όλο τον κόσμο το θέμα της επιστροφής των Μαρμάρων του Παρθενώνα από το Βρετανικό Μουσείο στο Μουσείο της Ακρόπολης.
«Πρέπει να καταλάβετε τι σημαίνουν τα Μάρμαρα του Παρθενώνα για εμάς», έλεγε. «Είναι το καμάρι μας. Είναι οι θυσίες μας. Είναι το υπέρτατο σύμβολο ευγένειας. Είναι φόρος τιμής στη δημοκρατική φιλοσοφία. Είναι η φιλοδοξία και το όνομά μας. Είναι η ουσία της ελληνικότητάς μας». Και «αν με ρωτήσετε εάν θα ζω όταν τα Μάρμαρα του Παρθενώνα επιστρέψουν στην Ελλάδα, σας λέω πως ναι, θα ζω. Αλλά κι αν ακόμη δεν ζω πια, θα ξαναγεννηθώ».