Μεγάλη Παρασκευή: Για ποιον λόγο δεν πρέπει να κάνουμε δουλειές του σπιτιού και γιατί ο καιρός είναι πάντα μουντός και σε πολλές περιοχές βροχερός;
Υπάρχουν δύο προσεγγίσεις που εξηγούν το φαινόμενο. Η πρώτη αναφέρεται στην θρησκευτική σημασία του Πάσχα, ενώ η δεύτερη αναφέρεται στην απλή σύμπτωση των μετεωρολογικών συνθηκών. Η δεύτερη προσέγγιση είναι αυτή που υποστηρίζεται από την επιστήμη, διαφέροντας από τη θρησκευτική προσέγγιση του Χριστιανισμού.
Το Πάσχα, ως κινητή εορτή, δεν έχει σταθερή ημερομηνία, συνήθως τον Απρίλιο. Σύμφωνα με παλαιότερες πηγές, η συσχέτιση των φάσεων της Σελήνης με τον καιρό έχει μια παλαιά ιστορία.
Οι μελέτες των μετεωρολόγων δείχνουν ότι οι βροχοπτώσεις εμφανίζονται κατά κύριο λόγο την πρώτη και την τρίτη εβδομάδα του κύκλου της Σελήνης, ειδικά μεταξύ 3 και 5 ημερών μετά τη Νέα Σελήνη.
Η Μεγάλη Εβδομάδα παρατηρείται αμέσως μετά την Εαρινή Πανσέληνο, μια παρατήρηση που οδηγεί σε υψηλή πιθανότητα βροχής.
Οι παλαιότερες γενιές συνήθιζαν να παραμένουν ξύπνιες μέχρι αργά το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης, ασχολούμενες με τις εργασίες του νοικοκυριού, επιμένοντας ότι: «Τη Μεγάλη Παρασκευή δεν πρέπει να κάνουμε τίποτα, καμία δουλειά του σπιτιού».
Παλαιότερες γενιές συχνά βάφανε τα αυγά το απόγευμα της Μεγάλης Πέμπτης και τα έκρυβαν προσεκτικά, αποφεύγοντας να τα εντοπίσει η πένθιμη μέρα. Επίσης, η νηστεία εκδηλώνονταν με ακόμη μεγαλύτερη αυστηρότητα την Μεγάλη Παρασκευή. Αυτή η ημέρα συνδέεται με τον θρησκευτικό συμβολισμό της πορείας του Ιησού προς τον Σταυρό, τον θάνατό του, την ταφή και την επικράτηση του κακού πριν την αναγέννηση, την οποία συνδέουν με την Ανάσταση.
Σύμφωνα με τα αποσπάσματα των ευαγγελίων, η σταύρωση του Ιησού διαδραματίστηκε το πρωί στις 9. Η περίοδος του μαρτυρίου του διήρκεσε 6 ώρες, μέχρι τις 3 το απόγευμα, κατά την οποία παρέδωσε το πνεύμα του, εκφράζοντας τη φράση «τετέλεσθαι».
Τα έθιμα της Μεγάλης Παρασκευής είναι ποικίλα και ποικίλουν σε όλη τη χώρα.
Σε πολλές περιοχές της ελληνικής επαρχίας, οι νοικοκυρές πριν την έξοδο της επιταφίου, εκτελούν το έθιμο του καθαρισμού των δρόμων και καθώς η πομπή περνά από τον δρόμο, βγαίνουν έξω από τις πόρτες με ένα κεραμίδι στο οποίο έχουν ανάψει ένα καρβουνάκι με λιβάνι.
Στη Ναύπακτο, κατά το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής, μια πολυπληθής συγκέντρωση ανθρώπων, ανεξαρτήτως καταγωγής, παρακολουθεί την πομπή του Επιταφίου. Οι συγκεντρώσεις αυτές, συνθέτονται από πομπές, οι οποίες διασχίζουν το λιμάνι, με ειδικά τοποθετημένα καντήλια στις τάπες του Κάστρου που ανάβουν καρβουνάκια και λιβανίζονται. Στο εσωτερικό του λιμανιού, τα καντήλια δημιουργούν έναν εντυπωσιακό σταυρό, φωτίζοντας ολόκληρο το περιβάλλον.
Επίσης, κατά τη διάρκεια της πομπής του Επιταφίου, σε πολλές περιοχές, οι πομπές κάνουν στάση στις διασταυρώσεις ως ένδειξη σεβασμού και μνήμης. Επιπλέον, οι πόρτες των σπιτιών παραμένουν ανοικτές, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στη Θεία Χάρη να εισέλθει. Επιπλέον, πριν την άφιξη του Επιταφίου, οι άνθρωποι τοποθετούν χώμα στα σημεία όπου θα κάνει στάση, το οποίο στη συνέχεια συλλέγουν για να το διασκορπίσουν στο εσωτερικό του σπιτιού τους, προκειμένου να απομακρυνθούν τα κακά πνεύματα.
Επιπλέον, σε ορισμένα χωριά, όταν ο Επιτάφιος επιστρέφει στην εκκλησία, αφαιρούνται τα καντήλια από αυτόν, τα οποία φυλάσσονται από τον καντηλανάφτη. Την επόμενη ημέρα, τα καντήλια τοποθετούνται σε ένα δίσκο με τα σταυρολούλουδα και διανέμονται στις γυναίκες. Τα λουλούδια αυτά λειτουργούν ως φυλαχτό και χρησιμοποιούνται όταν ένα παιδί αρρωστήσει, προσθέτοντας λίγο νερό και λιβανίζοντάς το. Επιπλέον, τη Μεγάλη Παρασκευή πολλοί πίνουν ξύδι, ενώ σε πολλά χωριά οι άνδρες αποφεύγουν τα μαστορέματα και ειδικά τα καρφώματα, σύμφωνα με τον παραδοσιακό προσδιορισμό «Μάστορης-ξεμάστορης καρφί δεν εκάρφωνε».
Στη Ζάκυνθο, η ατμόσφαιρα του «Ζακυνθινού Πάσχα» διακρίνεται από την ιδιαιτερότητά της και τα μοναδικά “αντέτια” που το χαρακτηρίζουν. Το μεσημέρι της Μεγάλης Παρασκευής, μια πληθώρα πιστών συμμετέχει στην πομπή του Εσταυρωμένου, η οποία διασχίζει όλη την πόλη. Στον Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Νικολάου των Ξένων, σύμφωνα με ένα αρχαίο τοπικό έθιμο, η πομπή του Επιταφίου λαμβάνει χώρα τις πρώτες πρωινές ώρες του Μεγάλου Σαββάτου, ενώ με την ανατολή του ηλίου, το γεγονός της Ανάστασης τιμάται. Με το πρώτο χτύπημα της καμπάνας, ο Δεσπότης αφήνει ελεύθερα άσπρα περιστέρια, ενώ από τον καμπαναριό ρίχνονται πηλινά δοχεία, όπως και από τα παράθυρα των σπιτιών όλων των κατοίκων του νησιού.