Εμφύλιος Πόλεμος, μετά από τα αιματηρά γεγονότα, έκλεισε στα τέλη Αυγούστου του 1949, ακριβώς πριν από 70 χρόνια, η πιο μαύρη σελίδα της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Τη νύχτα της 29ης προς 30 Αυγούστου 1949, με την πτώση και του υψώματος Κάμενικ στο Γράμμο, τελειώνει ουσιαστικά ο εμφύλιος πόλεμος.
Ο Εμφύλιος Πόλεμος, ένα από τα πιο αιματηρά γεγονότα του περασμένου αιώνα. Κόστισε τη ζωή σε χιλιάδες πολίτες ανυπολόγιστες καταστροφές και οικονομική καθίζηση. Μαζικές εκτελέσεις και σφοδρές μάχες σημειώθηκαν κατά τη διάρκεια των τριών ετών που διήρκεσε ο εμφύλιος.
Ξεκίνησε μετά την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων από τη χώρα μας. Ακολούθησε η πολιτική κρίση που κορυφώθηκε τον Μάρτιο του 1946 λίγο πριν από τις εκλογές.
Το βράδυ της 30ης Μαρτίου 1946 αντάρτες του ΕΛΑΣ του Μακεδονικού γραφείου του ΚΚΕ με επικεφαλής τον Αλέξη Ρόσιο γνωστό με το ψευδώνυμο “Καπετάν Υψηλάντης” επιτέθηκαν στον Σταθμό Χωροφυλακής Λιτοχώρου Πιερίας. Αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους 9 χωροφύλακες.
Ακολούθησε τεράστιος διχασμός και αιματηρές εμφύλιες συγκρούσεις που έληξαν με την επιχείρηση “Πυρσός” στον Γράμμο και στο Βίτσι. Ο κυβερνητικός στρατός εξαπέλυσε σφοδρή επίθεση κατά των ανταρτών του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Τους οποίους ανάγκασαν σε υποχώρηση. Στις 30 Αυγούστου 1949 έληξε ο εμφύλιος πόλεμος, ο οποίος όμως άφησε ανοικτές πληγές στην ελληνική κοινωνία για τα επόμενα χρόνια.
Ο Εμφύλιος και το… Ταξίδι στα Κύθηρα
Οι μαρτυρίες όσων βίωσαν την ταραγμένη εκείνη περίοδο είναι συγκλονιστικές. Ο αντίκτυπος του εμφυλίου στη συλλογική συνείδηση αποτυπώνεται στην κοινή σκηνή Μάνου Κατράκη και του Διονύση Παπαγιαννόπουλου. Είναι στην ταινία του Θοδωρή Αγγελόπουλου “Ταξίδι στα Κύθηρα”, η οποία κυκλοφόρησε το 1984, λίγο πριν από τον θάνατο των δύο ηθοποιών. Ο Διονύσης Παπαγιανόπουλος πέθανε τον Απρίλιο του ’84 και ο Μάνος Κατράκης τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους.
Αμφότεροι οι ηθοποιοί είχαν βιώσει από πρώτο χέρι τον εμφύλιο και τις συνέπειες του, γεγονός που προσδίδει ακόμη μεγαλύτερο κύρος στις ερμηνείες τους. Ο Διονύσης Παπαγιαννόπουλος είχε πολεμήσει στο Αλβανικό Μέτωπο και υπήρξε λοχαγός του Εθνικού Στρατού, ενώ και ο Μάνος Κατράκης είχε πολεμήσει στον ελληνοϊταλικό Μέτωπο, είχε ενταχθεί στον ΕΑΜ και είχε εξοριστεί στον Άη Στράτη και τη Μακρόνησο.
Το σενάριο της ταινίας γράφτηκε από τον Θόδωρο Αγγελόπουλο και τον συγγραφέα Θανάση Βαλτινό και περιείχε συμβολισμούς και σχόλια για τον ελληνικό εμφύλιο. Ο Μάνος Κατράκης υποδυόταν τον Σπύρο, πρώην κομμουνιστή ο οποίος επέστρεψε στην Ελλάδα μετά από 32 χρόνια εξορίας στην ΕΣΣΔ. Ο Διονύσης Παπαγιαννόπουλος υποδύθηκε τον πρόεδρο του χωριού, ο οποίος υπήρξε παλιός πολιτικός αντίπαλος του Σπύρου.
Οι δύο ηθοποιοί συναντιούνται στον δρόμο του χωριού, ανταλλάζουν ένα τσιγάρο και ακολουθεί ο εξής συγκλονιστικός μονόλογος του Παπαγιαννόπουλου:
“Μας βάλανε και πολεμήσαμε . Βγάλαμε τα μάτια μας. Εσύ από εδώ. Εγώ από την άλλη μεριά. Χάσαμε και οι δυο. Ο Άνθρωπος με τον άνθρωπο, ο λύκος με τον λύκο. Τίποτα δεν απόμεινε εδώ πέρα”.
Δείτε τη συγκλονιστική σκηνή για τον εμφύλιο από την ταινία “Ταξίδι στα Κύθηρα”:
