Δύο πολύτιμα βιβλία, που βοηθούν στο να φωτισθεί, ίσως για πρώτη φορά, και να κατανοηθεί η σημασία και το βάθος που είχε ο αντίκτυπος της Ελληνικής Επανάστασης στους ισπανόφωνους κυρίως λαούς, αλλά και για να αναδειχθεί η συμβολή της “περιφέρειας”, σε όλο το φάσμα της έννοιάς της, στην εθνική Παλιγγενεσία, παρουσιάσθηκαν από τον Ισπανο-Ελληνικό Πολιτιστικό Σύνδεσμο στο φιλόξενο αμφιθέατρο της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης.
Αυτά τα δύο σημαντικά βιβλία, που παρουσιάσθηκαν μετά πολλές αναβολές στο πλαίσιο του εορτασμού των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση. Ο συλλογικός με τίτλο «Περιφέρειες της Επανάστασης. Η Ελληνική εξέγερση του 1821 σε διεθνικό πλαίσιο», που επιμελήθηκαν οι γεροί Ελληνιστές Εύα Λατόρρε και Άλβαρο Γκαρθία Μαρίν κυκλοφόρησε πρόσφατα χάρη στη γενναιόδωρη οικονομική υποστήριξη της ελληνικής Πρεσβείας στη Μαδρίτη και του Ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη, ενώ ο δεύτερος που συνερανίζει μια πλούσια συλλογή ισπανικής και νοτιοαμερικανικής φιλελληνικής ποίησης από το 1821 έως το 1843 υπό τον τίτλο “Griegos que el estandarte alzáis de libres” («Έλληνες που το λάβαρο υψώνετε των ελευθέρων») της Εύας Λατόρρε, καίτοι έχει προηγηθεί εκδοτικά από το 2015, σήμερα όσο ποτέ άλλοτε παρουσιάζεται ιδιαίτερα επίκαιρος.
Στην παρουσίαση, που συντόνισε ο αξιόλογος Ελληνιστής και πρόεδρος του Συνδέσμου Εουσέμπι Αγιένσα, συνέβαλαν με τις τοποθετήσεις τους (οι ξένοι ομιλητές σε άψογα κι αξιοζήλευτα ελληνικά) αρκετοί διαλεκτοί συντελεστές της αξιέπαινης τούτης προσπάθειας: ο Ισπανιστής και μεταφραστής Νίκος Πρατσίνης, η ακάματη ερευνήτρια με εξειδίκευση στον φιλελληνισμό στην Ισπανία και την Λατινική Αμερική Εύα Λατόρρε, ο Καθηγητής Ελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο της Μάλαγας
Άλβαρο Γκαρθία Μαρίν, η ιστορικός και Διευθύντρια Ερευνών του Κέντρου Ερεύνης Ιστορίας του Νεωτέρου Ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών Κατερίνα Μπρέγιαννη και η Τζίλντα Τεντόριο, Καθηγήτρια Ελληνικής Φιλολογίας στα Πανεπιστήμια Παβίας και Μιλάνου. Χαιρετισμό απηύθυνε κι ο Έλληνας πρέσβης στη Μαδρίτη Ιω. Τζόβας, χάρις στην ακάματη προσπάθεια του οποίου έγινε πραγματικότητα η έκδοση του συλλογικού τόμου.
Ο καθένας από τους ομιλητές στις παρεμβάσεις του ανέλυσε κάποια από τα πολύ διαφωτιστικά θέματα που περιλαμβάνουν οι εισηγήσεις στα ισπανικά, τα αγγλικά, τα ιταλικά και τα ελληνικά από 14 επιστήμονες απ’ όλη την υφήλιο, που καταγράφονται στον τόμο «Περιφέρειες της Επανάστασης. Η Ελληνική εξέγερση του 1821 σε διεθνικό πλαίσιο». Μέσα από τούτες τις προσεγγίσεις διαφαίνεται ο μεγάλος αντίκτυπος που είχε η Ελληνική Επανάσταση πέρα από τα σύνορα της καθ΄ημάς Ευρώπης, με το σάλπισμα της ελευθερίας των λαών και της αποτίναξης του Οθωμανικού Ζυγού, να διασπείρεται ακόμη και πέραν του Ατλαντικού.
Όπως φανερώνουν τα βιβλία, αλλά και η έτερη εργασία της Εύας Λατόρε για την φιλο-ελληνική ισπανόφωνη ποίηση, οι διάφοροι λαοί όχι μόνον συγκινήθηκαν από την ελληνική τόλμη να αναμετρηθούν με μία αυτοκρατορία, που όσο κι εάν παρέπαιε ήδη (θεωρούμενη από τότε ο “μεγάλος ασθενής της Ευρώπης”) ωστόσο εξακολουθούσε να αποτελεί μία κραταιά δύναμη, αλλά παράλληλα–και κυρίω–προέβαλαν τον ελληνικό αγώνα στους δικούς τους πόθους για ελευθερία, αυτοδιάθεση, πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα. Ακόμη τότε οι λαοί της Νοτίου Αμερικής, η Κούβα, δεν είχαν αποκτήσει την ελευθερία τους, αλλά και η ίδια η Ισπανία που διήνυε μία αυταρχική περίοδο της βασιλείας της, με αποτέλεσμα το όραμα των υπόδουλων Ελλήνων για ελεύθερη πατρίδα και (αρχικά) δημοκρατία, στα χνάρια της Γαλλικής Επανάστασης, συνέγειρε όλους τους ισπανόφωνους πληθυσμούς. Η επιρροή της Ελληνικής Παλιγγενεσίας αποδεικνύεται κι αναδεικνύεται ως ένας σημαντικός παράγοντας για την τοπική διάσταση της πάλης για δικαιώματα στον ισπανόφωνο κόσμο, αλλά συνάμα συντέλεσε ως ελκτική δύναμη για την ανάπτυξη των ελληνικών σπουδών στη μεγάλη τούτη εθνοτική και πληθυσμιακή κοινότητα.
Βέβαια ο τόμος τούτος δεν περιορίζεται μόνο στην ισπανόφωνη πλευρά του Φιλελληνικού φαινομένου, αλλά επεκτείνεται και στη μελέτη του φαινομένου της Ελληνικής Επανάστασης, ειδωμένο από τη “διεθνιστική” διάστασή της μέσα στο πλαίσιο της ευρείας σχέσης Περιφέρειας/Κέντρου. Μία σχέση που βοηθά στην αποτίναξη της ιστορικά μονολιθικής αντίληψης περί “εξαιρετισμού” του Αγώνα της Ανεξαρτησίας, αναδεικνύοντας την πολυπλοκότητα και ποικιλία των κινήτρων, αλλά και των νημάτων που συνέδεαν, τους διάφορούς φορείς και ιδεολογίες που συνέβαλαν στον Σηκωμό και την ανεξαρτησία. Σχέσεις ιδεολογικές, κοινωνικές, οικονομικές, ταυτοτικές και λογοτεχνικές, που μέσα στην ποικιλία, ακόμη και τις διαφορές τους, εντάχθηκαν σε έναν συμπαγή σκοπό και συγκρότησαν το συνολικό κι εν τέλει ενιαίο περίβλημα της ελληνικής επανάστασης. Μίας επανάστασης που δεν ήταν μεμονωμένο γεγονός–θυμίζουμε εκείνην την εποχή υπήρξαν κι άλλες επαναστατικές κινήσεις στην Ευρώπη–πχ στην Ιταλία κατά της Αυστροουγγαρίας ή στο Βασίλειο των Δύο Σικελιών, στην Ισπανία (Κάδιθ)κλπ– αλλά που εντασσόταν μέσα στον γενικώτερο ενθουσιασμό του φιλελεύθερου φαντασιακού και της “ηρωϊκής” φάσης του Ρωμαντισμού, που τροφοδότησε άλλωστε και τη διεθνή συμπαράσταση και τον ένθερμο φιλελληνισμό.
Αλλά και ιδιάζοντα και ανεξερεύνητα εν πολλοίς θέματα από την δεσπόζουσα ιστορική έρευνα για τον Αγώνα βρίσκουν θέση στα βιβλία. Όπως οι σχέσεις με την ευρύτερη “περιφέρεια” του Ελληνισμού σε σχέση με το “κεντρικό θέατρο της μάχης” στον Αγώνα, οι σχέσεις με τις παροικίες του εξωτερικού, τη Μολδοβλαχία, η στάση απέναντι στους Εβραίους κατά την επανάσταση, η αποτύπωσή της στα λαϊκά αναγνώσματα, απομνημονεύματα, καταγραφές, τόσο στο ελληνικό έδαφος, όσο πχ και στην Κύπρο και πλήθος ακόμη σημαντικές πτυχές του ανεπανάληπτου αυτού γεγονότος και των συναρτήσεών του. Το γενικό συμπέρασμα που βγαίνει από τον τόμο «Περιφέρειες της Επανάστασης. Η Ελληνική εξέγερση του 1821 σε διεθνικό πλαίσιο», είναι αναμφισβήτητα πως η Ελληνική Επανάσταση δεν υπήρξε ένα ιδιαίτερο γεγονός, αλλά η έντασή της, η διάρκειά της–παρά τους εσωτερικούς κλυδωνισμούς της–και κυρίως η επιτυχία της, ενέπνευσαν, μπόλιασαν και κυρίως ενθάρρυναν κι άλλους λαούς να αντιληφθούν ότι το όραμα της ανεξαρτησίας από κάθε ζυγό είναι εφικτό. Κι η παραγωγή τόσων και τέτοιων σε θέρμη ποιημάτων και έργων εμπνευσμένων από αυτή στον ισπανόφωνο κόσμο είναι η απτή απόδειξη.
Η βιβλιογραφική δραστηριότητα του Ισπανο-ελληνικού Πολιτιστικού Συνδέσμου γύρω από την Ελληνική Επανάσταση περιλαμβάνει και την επερχόμενη έκδοση ενός αυτοτελούς τόμου για τον αντίκτυπό της στην Κούβα και πιο συγκεκριμένα για την επίδραση που άσκησε στον Κουβανό ποιητή Χοσέ Λουίς Αλφόνσο (1810-1881), και άλλα μελλοντικά βιβλία για την εξέγερση του 1821.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ