Ο βασιλικός πολτός ή αλλιώς royal jelly είναι ένα υποκίτρινο παχύρευστο υγρό που εκκρίνεται από τους αδένες των εργατριών μελισσών από την 6η έως τη 12η ημέρα της ενήλικης ζωής τους. Αποτελεί την απαραίτητη τροφή της βασίλισσας μέλισσας. Ο βασιλικός πολτός είναι πλούσιος σε υδατάνθρακες, πρωτεϊνες, απαραίτητα λιπαρά οξέα, ενώ περιέχει ίχνη από βιταμίνες (θειαμίνη, νιασίνη, Β6, φολικό οξύ), μέταλλα και ιχνοστοιχεία (ασβέστιο, μαγνήσιο, κάλιο, σίδηρο, ψευδάργυρο).
Αυξάνει την όρεξη, ιδιαίτερα στα παιδιά και προλαμβάνει την πνευματική κόπωση. Δεν έχει οριστεί συνιστώμενη πρόσληψη.
Να αποφεύγεται η λήψη του από άτομα με άσθμα ή με ιστορικό αλλεργιών στα προϊόντα της μέλισσας. Δεν υπάρχουν μελέτες σχετικά με την συμπληρωματική λήψη του κατά την εγκυμοσύνη και το θηλασμό και συνεπώς θα πρέπει να αποφεύγεται.
Ο βασιλικός πολτός είναι η κύρια τροφή της βασίλισσας μέλισσας.
60-70% νερό
12-15% πρωτεΐνες
10-16% ζάχαρη
3-6% λίπη
2-3% βιταμίνες, άλατα και αμινοξέα
Λόγω της ειδικής διατροφής τους, οι μέλισσες βασίλισσες διαφέρουν από τις εργάτριες με διάφορους τρόπους. Οι βασίλισσες είναι περίπου δύο φορές πιο μεγάλες, γεννούν περίπου 2.000 αυγά την ημέρα (οι θηλυκές εργάτριες μέλισσες είναι στείρες) και ζουν 5-8 χρόνια (περίπου 40 φορές περισσότερο από ό,τι οι εργάτριες μέλισσες).
Οι διαφορές αυτές έχουν οδηγήσει στην υπόθεση ότι τα εμπορεύσιμα προϊόντα κατάποσης του βασιλικού πολτού κάνουν για τους ανθρώπους ό,τι και για τις μέλισσες. Δηλαδή, πολλοί πιστεύουν ότι ο βασιλικός πολτός συμβάλλει στο να γίνει πιο μεγάλο ένα παιδί, ενώ αυξάνει την γονιμότητα και την μακροζωία. Σε πολλές χώρες, ο βασιλικός πολτός έχει προωθηθεί ευρέως ως ένα εμπορικά διαθέσιμο φάρμακο, τρόφιμο, ακόμα και καλλυντικό (ως μαλακτική, ενυδατική και θρεπτική ουσία). Χρησιμοποιείται στην παραδοσιακή ιατρική για τη μακροζωία στην Ευρώπη και την Ασία. Ο βασιλικός πολτός πωλείται σε κάποιες χώρες και ως τονωτικό του δέρματος και αντίδοτο στην τριχόπτωση.
Ο βασιλικός πολτός έχει μελετηθεί για μια ποικιλία πιθανών δράσεων, συμπεριλαμβανομένων της ενδεχόμενης αντιβιοτικής και αντικαρκινικής ιδιότητας, αλλά και για την μείωση της αρτηριακής πίεσης και τη ρύθμιση του ανοσοποιητικού συστήματος. Επιπλέον, υπάρχουν όντως κάποιες ενδείξεις ότι ο βασιλικός πολτός επιδράει θετικά στην χοληστερόλη, την ινσουλίνη, στο νευρικό σύστημα και στην δραστηριότητα των γυναικείων ορμονών. Ωστόσο, δεν έχουν γίνει επαρκείς επιστημονικές έρευνες, οι οποίες να επιβεβαιώνουν τις παραπάνω υποθέσεις.
Αντενδείξεις: Δεν έχουν ταυτοποιηθεί. Η αλλεργία στο δηλητήριο της μέλισσας, θεωρείται μια σχετική αντένδειξη.
Εγκυμοσύνη: Οι έρευνες και οι πληροφορίες σχετικά με την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα κατά την εγκυμοσύνη και τη παραγωγή μητρικού γάλακτος είναι ανύπαρκτες. Ο βασιλικός πολτός φαίνεται πάντως να έχει κάποια θετική επίδραση στη γυναικεία ορμονική δραστηριότητα.
Αλληλεπιδράσεις: Υπάρχουν τεκμηριωμένες αναφορές για αίμα στα ούρα, επειδή ο βασιλικός πολτός φαίνεται να αλληλεπιδρά με την βαρφαρίνη.
Παρενέργειες: Σε πολλά άτομα που υποφέρουν από αλλεργίες, οι δερματικές δοκιμασίες ήταν θετικές για τον βασιλικό πολτό. Υπήρξαν και αναφορές για αυξημένες ανεπιθύμητες επιπτώσεις στο άσθμα, για υπερευαισθησία, ακόμα και για θάνατο.
Και εδώ δεν υπάρχουν αρκετές κλινικές δοκιμές για συνιστώμενες δόσεις. Κάποιες μικρές κλινικές δοκιμές έχουν χρησιμοποιήσει 6-10 g βασιλικό πολτό ανά ημέρα για 14-28 ημέρες σε μελέτες που εξετάζουν την επίδραση στην χοληστερόλη. Αυτή η δοσολογία τουλάχιστον φαίνεται να είναι ασφαλής για τον άνθρωπο.
Η κατάλληλη δόση πάντως για τον καθένα εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως η ηλικία, η γενικότερη κατάσταση της υγείας του και αρκετές άλλες προϋποθέσεις. Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν επαρκείς επιστημονικές πληροφορίες για να καθορίσουν το κατάλληλο εύρος δόσεων για τον βασιλικό πολτό.
Να θυμάστε ότι τα φυσικά προϊόντα δεν είναι πάντα απαραίτητα ασφαλή και οι δόσεις μπορεί να είναι σημαντικές. Πρέπει να είστε βέβαιοι για τέτοιου είδους προϊόντα και να ακολουθείτε πάντα τις σχετικές οδηγίες στις ετικέτες των προϊόντων.
Επίσης πάντα να συμβουλεύεστε τον γιατρό σας πριν πάρετε κάποιο τέτοιο προϊόν.