Το επώνυμο των ανθρώπων σε ορισμένες περιπτώσεις δηλώνει την καταγωγή, σε άλλες κάποια ιδιότητα ή ακόμα μπορεί να προέρχεται από ξένη ορολογία.
Με βασική πηγή το «ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΠΩΝΥΜΩΝ», ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΠΑΠΥΡΟΣ, του αείμνηστου Δικαίου Βαγιακάκου, παρακάτω θα δούμε τι συμβολίζουν το επώνυμο 40 διάσημων Ελλήνων από το χώρο της πολιτικής, της μουσικής αλλά και υποκριτικής.
Αρχικά ο περιφερειάρχης Θεσσαλίας ονομάζεται Κώστας Αγοραστός. Το επώνυμό του, που εμφανίζεται μάλιστα στη Ζάκυνθο το 1683, σημαίνει «αυτός που αποκτήθηκε με αγορά». Το επώνυμο του Αντίνοου Αλμπάνη προέρχεται από το τουρκικό nalbant=πεταλωτής που μεταφορικά σημαίνει τον αδέξιο, τον ατζαμή.
Το επώνυμο Αμυράς προέρχεται από το αραβικό amir =στρατηγός, μουσουλμάνος ηγεμόνας. Έτσι γράφεται βέβαια το επώνυμο του Υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Γιώργου Αμυρά. Στον τύπο «Αμιράς» υπάρχει ήδη από το 1174 σε έγγραφο της Κάτω Ιταλίας. Το επώνυμο του τραγουδιστή Κώστα Αργυρού είναι… πανάρχαιο καθώς η λέξη «αργυρούς» απαντά στα ομηρικά έπη. Αργυρός σημαίνει «ο φτιαγμένος από άργυρο, ο ασημένιος».
Το επίθετο Απέργης προέρχεται από το απέργιος= αυτός που απέχει από την εργασία, ο απεργός. Το επώνυμο αυτό έχουν οι βορειοηπειρωτικής καταγωγής ηθοποιός Ιωάννης Απέργης και ο τραγουδιστής Νίκος Απέργης.
Το επώνυμο Αρνιακός, όπως είναι του γνωστού μετεωρολόγου προέρχεται από τη λέξη αρνί+ κατάληξη-ιακός = ο προερχόμενος από αρνί. Το επώνυμο του δημοσιογράφου Γιώργου Αυτιά σημαίνει «αυτόν που έχει μεγάλα αυτιά».
Ο Τζόνι Βαβούρας είναι τραγουδιστής και ηθοποιός. Το επώνυμο Βαβούρας
Το επώνυμο του βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Γιώργου Βαρεμένου σημαίνει «τον χτυπημένο, τον πληγωμένο». Η λέξη βαρεμένος είναι μετοχή παθητικού παρακειμένου του ρήματος βαρώ =χτυπώ.
Το επώνυμο Βαλαβάνης, όπως είναι της γνωστής αθλητικογράφου Ευρυδίκης Βαλαβάνη
Το επίθετο Βιολάρης
Ο Σωτήρης Σταυρίδης χρησιμοποιεί το καλλιτεχνικό ψευδώνυμο Σώτης Βολάνης. Στα τέλη της δεκαετίας του 2000 προκάλεσε αίσθηση με το τραγούδι «Πόσο μου λείπει». Το επώνυμο Bollani είναι ιταλικής προέλευσης. Μάλιστα το 1430 ο Moffio Bollani ήταν διοικητής Τήνου και Μυκόνου.
Και ο τραγουδιστής Ηλίας Καραβασίλης χρησιμοποιεί ψευδώνυμο. Είναι γνωστός ως Ηλίας Βρεττός. Το επώνυμο Βρετ(τ)ός ήταν αρχικά όνομα και έχει άκρως ενδιαφέρουσα ετυμολογία. Η πίστη του λαού στη μαγική δύναμη του ονόματος είναι η αιτία της ονοματολογίας. Το όνομα Βρετός (με ένα «τ» κατά τον Δικαίο Βαγιακάκο) σχετίζεται με τη «δεισιδαίμονα πράξη» της έκθεσης αβάφτιστου παιδιού σε δρόμο. Αυτός που θα το βρει και θα το βαφτίσει, θεωρήθηκε ότι θα διακόψει τον δεσμό της οικογένειάς του με τον κακό δαίμονα που προκάλεσε τον θάνατο των άλλων παιδιών της. Το παιδί που βρισκόταν κατ’ αυτόν τον τρόπο στον δρόμο αφού βαφτιζόταν από όποιον το εύρισκε, έπαιρνε το όνομα Βρετός
Το επώνυμο του δημοφιλή ηθοποιού Νίκου Γαλανού σημαίνει «αυτόν που έχει γαλάζια μάτια».
Γαρδέλι ονομάζεται το ωδικό πτηνό σπίζα η ακανθοφάγος (fringilla carduelis). Η λέξη γαρδέλι είναι λατινικής αρχής carduelis και cardellus και gardellus. Από αυτήν παράγεται το ιταλικό cardellο ή gardellο. Το επώνυμο του ηθοποιού Σταμάτη Γαρδέλη σημαίνει τον καλλίφωνο άνθρωπο.
Το επίθετο της Χρυσούλας Διαβάτη προέρχεται από την αρχαία λέξη διαβάτης =οδοιπόρος. Όσο για το επίθετο του συζύγου της Νικήτα Τσακίρογλου
Το επώνυμο της Νόρας Βαλσάμη και τα συναφή επώνυμα Βάλσαμος, Βαλσαμάκης κλπ. σχετίζονται με την αρχαία ελληνική λέξη βάλσαμο και σημαίνουν αυτόν που πουλά βάλσαμο ή φτιάχνει παυσίπονα από βάλσαμο.
Το επώνυμο του Χρήστου Ζαμπούνη προέρχεται από την τουρκική λέξη zabun =ισχνός, αδύνατος, ασθενικός. Ο Λεωνίδας Καβάκος είναι διεθνούς φήμης βιολιστής και μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Το επώνυμο Καβάκος
Το επίθετο της Βίκυς Καγιά προέρχεται από την τουρκική λέξη kaya =βράχος και μτφ. ο σκληρός, ο πεισματάρης.
Τα επώνυμα του Τζώνη Καλημέρη και του Θάνου Καληώρα… σχετίζονται. Το επίθετο Καλημέρης δόθηκε ως παρωνύμιο γι’ αυτόν που συνηθίζει να λέει τη λέξη «καλημέρα» ενώ το επίθετο Καληώρας σ’ αυτόν που λέει συχνά «καλή ώρα» ή «καληώρα».
Το επίθετο του πανεπιστημιακού και βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Κώστα Ζουράρι είναι ιταλικής προέλευσης. Η ιταλική λέξη usura σημαίνει τόκος. Ο τοκιστής ή τοκογλύφος κατά τη βυζαντινή εποχή ονομαζόταν ζουριάριος, ζουριάρης ή ζουράρης. Η αντίστοιχη λέξη των Βενετών ήταν usuraro και των Ιταλών usurario.
Το επίθετο του Αντώνη Κανάκη, σχετίζεται με τη λέξη κανάκι =θωπεία, χάδι. Η λέξη κανάκι είναι μεσαιωνική. Στον «Θρήνο της Αλώσεως» υπάρχει ο στίχος: «… να πορπατούν, να χαίρονται με διώμα (=ομορφιά, καμάρι) και κανάκι».
Το επώνυμό της ηθοποιού Ελένης Καρακάση προέρχεται από τις τουρκικές λέξεις «kara kas» που σημαίνουν «μαυροφρύδης». Το επίθετο του δημοσιογράφου και πολιτικού Γιώργου Καρατζαφέρη προέρχεται από το προσηγορικό καρατζαφέρης
Ο Βασίλης Κούκουρας άφησε εποχή ως… ερωτύλος Μάνθος στο σίριαλ «Κωνσταντίνου και Ελένης». Κούκουρας
Το επίθετο της Έλενας Κουντουρά έχει επίσης τουρκική ρίζα. Κουντούρα
Ο Γιώργος Λεμπέσης ερμήνευσε πολλά τραγούδια του Φοίβου γνωρίζοντας μεγάλη επιτυχία. Η λέξη lebes είναι τουρκική και σημαίνει τον κλέφτη, τον ληστή. Επί τουρκοκρατίας, λεμπέσηδες ονομάζονταν οι άτακτοι Αλβανοί ληστές οι οποίοι ως στρατιωτικά σώματα αναλάμβαναν τη φύλαξη των διαβάσεων των δερβενίων.
H σημασία του επωνύμου της Κατερίνας Λέχου. Λέχος
Και το επώνυμο του ανεξάρτητου βουλευτή και επικεφαλής της «Εθνικής Συμφωνίας» Κωνσταντίνου Μπογδάνου είναι τουρκικής αρχής. Μπογδάνος
Το πραγματικό επώνυμο του Λευτέρη Πανταζή είναι Παγκοζίδης. Το επώνυμο Πανταζής ήταν αρχικά όνομα προερχόμενο από την ευχή «πάντα να ζει» το οποίο με το πέρασμα των χρόνων έγινε και επίθετο.
Το επώνυμο του Μάρκου Σεφερλή έχει τουρκικές ρίζες. Σεφερλής
Το επώνυμο της Καίτης Γαρμπή προέρχεται από την αραβοτουρκική λέξη garbi =δυτικός. Γαρμπής ονομάζεται ο δυτικός άνεμος. Μεταφορικά η λέξη σημαίνει τον οργίλο και κατηφή άνθρωπο. Αρχικά δόθηκε ως παρωνύμιο και τελικά επικράτησε ως επώνυμο.
Το επώνυμο του Δημήτρη Σκαρμούτσου ετυμολογείται από την ιταλική λέξη scarmuccia =αψιμαχία. Σκαρμούτσας ονομαζόταν ο τύπος της παλιάς ιταλικής κωμωδίας προερχόμενος από την Ισπανία, ο χαρακτήρας του οποίου ήταν κράμα αλαζονείας και δειλίας. Το επώνυμο Σκαρμούτσος προήλθε από παρωνύμιο που δόθηκε, πιθανώς, σε πρόσωπο κωμικό ή για υβριστικούς λόγους.
Το επίθετο της Φαίης Σκορδά ετυμολογείται εύκολα. Προέρχεται από το προσηγορικό σκορδάς και αυτό από τη λέξη σκόρδο. Σημαίνει δε, αυτόν που πουλά σκόρδα ή αυτόν που του αρέσει να τρώει σκόρδα.
Το επώνυμο του Κώστα Τουρνά προέρχεται από την τουρκική λέξη turna που σημαίνει «το κοντάκιο του όπλου». Τουρνάς ήταν ο κατασκευαστής, πωλητής ή επιδιορθωτής κοντακίων.
Και το επώνυμο του Γιώργου Τσαλίκη και της Ναταλίας Τσαλίκη έχει τουρκικές ρίζες. Προέρχεται από τη λέξη celik =χάλυβας, ατσάλι ,ενώ για πρόσωπα σημαίνει αυτόν που έχει άριστη υγεία.
Ο Κώστας Χατζής και ο γιος του Αλέξανδρος είναι δημοφιλείς τραγουδοποιοί. Το επώνυμό τους προέρχεται από την τουρκική λέξη haci =προσκυνητής ιερών τόπων. Για τους Χριστιανούς δε, όσοι προσκύνησαν στους Αγίους Τόπους και βαφτίστηκαν στον ποταμό Ιορδάνη. Το επώνυμο Χατζής ως πρώτο συνθετικό υπάρχει σε πάρα πολλά ελληνικά επώνυμα, δεύτερο συνθετικό των οποίων είναι βαφτιστικό όνομα (π.χ. Χατζημιχαήλ).
Ο Βλάσης Χολέβας είναι σχεδιαστής μόδας. Το επώνυμο Χολέβας
Το επώνυμο των Γρηγόρη και Σάκη Αρναούτογλου είναι τουρκικής αρχής. Arnaout= Αλβανός και σκωπτικά, ο κακός και αγροίκος. Ο Δικαίος Βαγιακάκος παραθέτει και σχετική κρητική παροιμία: «Αρναούτη κάνεις φίλο, κράθειε και κομμάτι ξύλο».
Τέλος, να αναφέρουμε πως δεν αποκλείεται κάποια επώνυμα να έχουν άλλη ετυμολογία.
