Τα μοσχεύματα είναι ένας τρόπος να πολλαπλασιάσουμε τα φυτά μας στο μπαλκόνι και τον κήπο μας και λίγοι ξέρουν πως να το κάνουν.
Πολλές φορές θαυμάζουμε ένα φυτό και θέλουμε να έχουμε άλλο ένα, χωρίς να διαθέτουμε σπόρους για να φυτέψουμε. Αρκεί να κόψουμε ένα κλαδάκι (μόσχευμα) και να το φυτέψουμε σε χώμα ή να το βάλουμε σε νερό για να ριζώσει. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι πολλαπλασιασμού τον φυτών. Ο πιο γνωστός είναι ο πολλαπλασιασμός με σπόρο, το μπόλιασμα που γίνεται στα δέντρα, ο πολλαπλασιασμός με καταβολάδες, ο πολλαπλασιασμός με παραφυάδες και ο πολλαπλασιασμός με μοσχεύματα. Τα μοσχεύματα είναι τμήματα βλαστών των φυτών που σε κατάλληλες συνθήκες έχουν τη δυνατότητα να αναπτύσσουν ριζικό σύστημα και να δώσουν νέα φυτά.
Αυτός ο απλός τρόπος δημιουργίας καινούριων φυτών με μοσχεύματα μας δίνει φυτά που έχουν τα ίδια ακριβώς χαρακτηριστικά με το αρχικό φυτό από το οποίο τα κόψαμε. Η ευκολία και η ταχύτητα της συγκεκριμένης μεθόδου, την καθιστά ιδιαίτερα δημοφιλή για πολλαπλασιασμό σε φυτώρια, αλλά και από ερασιτέχνες που θέλουν να δημιουργήσουν νέα φυτά στον κήπο τους και να μοιραστούν με αγαπημένα πρόσωπα. Ας δούμε αναλυτικά ποια φυτά πολλαπλασιάζονται με μοσχεύματα, ποια είδη μοσχευμάτων υπάρχουν μαζί με χρήσιμες συμβουλες για τη διαδικασία που ακολουθούμε ώστε να δημιουργήσουμε υγιή και ζωηρά καινούρια φυτά.
Τα μοσχεύματα ανάλογα με την εποχή κοπής τους διαθέτουν διαφορετικά χαρακτηριστικά και χωρίζονται σε τρεις βασικούς τύπους:
α) τα μαλακά μοσχεύματα,
β) τα ημιξυλώδη μοσχεύματα και
γ) τα ξυλώδη μοσχεύματα.
α) Φυλλώδη ή μαλακά μοσχεύματα: Μοσχεύματα που λαμβάνουμε από τα φυτά κατά την αρχική βλάστηση, την εποχή της άνοιξης. Τα φυλλώδη μοσχεύματα είναι μαλακοί τρυφεροί βλαστοί, σχετικά λεπτοί, πράσινοι που κόβονται από τα φυτά για να τα πολλαπλασιάσουμε κατά τους μήνες Μάρτιο ως Μάιο.
β) Ημιξυλώδη ή ημίσκληρα μοσχεύματα: Μοσχεύματα που λαμβάνονται από τα φυτά κατά την καλοκαιρινή βλάστηση. Τα ημιξυλώδη μοσχεύματα είναι σχετικά σκληροί βλαστοί που έχουν μερικώς ξυλοποιηθεί, σχετικά παχιοί, που κόβονται από τα φυτά για να τα πολλαπλασιάσουμε κατά τους μήνες Ιούνιο ως Σεπτέμβριο.
γ) Ξυλώδη μοσχεύματα: Μοσχεύματα που λαμβάνουμε κατά την χειμερινή περίοδο του λήθαργου των φυτών. Τα ξυλώδη μοσχεύματα είναι βλαστοί που έχουν ξυλοποιηθεί και κόβονται από τα φυτά για να τα πολλαπλασιάσουμε κατά τους μήνες Οκτώβριο ως Φεβρουάριο.
Όπως αναφέραμε και παραπάνω, με την μέθοδο των μοσχευμάτων, μπορούμε να φτιάξουμε καινούρια καλλωπιστικά φυτά, αρωματικά φυτά, καρποφόρα δέντρα και καρποφόρους θάμνους. Καλλωπιστικά φυτά που πολλαπλασιάζονται με μοσχεύματα Τα περισσότερα καλλωπιστικά φυτά μπορούν να πολλαπλασιαστούν πολύ εύκολα με την μέθοδο των μοσχευμάτων. Ενδεικτικά, αναφέρουμε τα παρακάτω αγαπημένα καλλωπιστικά φυτά.
ο πολλαπλασιασμός της τριανταφυλλιάς,
ο πολλαπλασιασμός του γερανιού,
ο πολλαπλασιασμός του ιβίσκου,
ο πολλαπλασιασμός της φωτίνιας,
ο πολλαπλασιασμός της πικροδάφνης,
ο πολλαπλασιασμός της αγγελικής,
ο πολλαπλασιασμός της λαντάνας,
ο πολλαπλασιασμός του γιασεμιού,
ο πολλαπλασιασμός του ρυγχόσπερμου,
ο πολλαπλασιασμός του βιβούρνου,
ο πολλαπλασιασμός του αγιοκλήματος,
ο πολλαπλασιασμός της αμπέλοψης,
ο πολλαπλασιασμός του κισσού,
ο πολλαπλασιασμός της γλυσίνιας,
ο πολλαπλασιασμός του λιγούστρου,
ο πολλαπλασιασμός του φίκου βενιαμίν,
ο πολλαπλασιασμός της μανόλιας
Αρωματικά φυτά που πολλαπλασιάζονται με μοσχεύματα Τα περισσότερα αρωματικά φυτά μπορούν να πολλαπλασιαστούν με την μέθοδο των μοσχευμάτων.
Παρακάτω, παραθέτουμε αναλυτικά τον κατάλογο αγαπημένων αρωματικών φυτών που πολλαπλασιάζονται με την μέθοδο των μοσχευμάτων.
ο πολλαπλασιασμός του βασιλικού,
ο πολλαπλασιασμός του δυόσμου,
ο πολλαπλασιασμός του φασκόμηλου,
ο πολλαπλασιασμός της λεβάντας,
ο πολλαπλασιασμός του δεντρολίβανου,
η καλλιέργεια της μέντας,
η καλλιέργεια του θυμαριού,
η καλλιέργεια της ρίγανης,
η καλλιέργεια της ματζουράνας,
η καλλιέργεια της δάφνης
Πολλά καρποφόρα δέντρα μπορούν να πολλαπλασιαστούν με την μέθοδο των μοσχευμάτων όπως παραθέτουμε παρακάτω:
ο πολλαπλασιασμός της ελιάς,
ο πολλαπλασιασμός της συκιάς,
η καλλιέργεια της λεμονιάς,
η καλλιέργεια της πορτοκαλιάς,
η καλλιέργεια της μανταρινιάς,
η καλλιέργεια της μουριάς,
η καλλιέργεια αμυγδαλιάς,
η καλλιέργεια της φουντουκιάς,
η καλλιέργεια της χαρουπιάς,
η καλλιέργεια της μουσμουλιάς,
η καλλιέργεια του λωτού
Αρκετοί καρποφόροι θάμνοι που παραθέτουμε παρακάτω μπορούν να πολλαπλασιαστούν με την μέθοδο των μοσχευμάτων.
η καλλιέργεια του βατόμουρου
η καλλιέργεια του σμέουρου
η καλλιέργεια του μύρτιλου
η καλλιέργεια του φραγκοστάφυλου
η καλλιέργεια του λαγοκέρασου
Για να δημιουργήσουμε τα δικά μας φυτά με επιτυχία, ακολουθούμε προσεκτικά την διαδικασία της μεθόδου πολλαπλασιασμού των φυτών με μοσχεύματα όπως αναλυτικά περιγράφουμε παρακάτω: Αρχικά, κόβουμε ένα κλαδάκι από το φυτό που θέλουμε να πολλαπλασιάσουμε.
Κόβουμε τα μοσχεύματα μήκους 10-15 εκατοστών από δυνατούς βλαστούς που δεν έχουν άνθη και καρπούς, λίγα χιλιοστά κάτω από το μάτι.
Απομακρύνουμε τα φύλλα, από τη βάση των μοσχευμάτων μέχρι τα 2/3 του μήκους.
Διατηρούμε λίγα φύλλα για να μπορεί να φωτοσυνθέτει το φυτό.
Αφαιρούμε τα φύλλα από τη βάση του μοσχεύματος
Βρέχουμε σε νερό τη βάση τoυ μοσχεύματος και τη βάζουμε σε ορμόνη ριζοβολίας, τινάζοντας ελαφρά.
Η ορμόνη ριζοβολίας είναι μια ουσία που βοηθά το φυτό να βγάλει ρίζες και προμηθευόμαστε από γεωπονικά καταστήματα. Εναλλακτικά, χρησιμοποιούμε μέλι, ως φυσική ορμόνη ριζοβολίας βουτώντας τη βάση του μοσχεύματος αν και υπολείπεται σε αποτελεσματικότητα σε σχέση με την ορμόνη ριζοβολίας. Ανοίγουμε με ένα καλαμάκι ή με ένα μολύβι μια τρύπα στο χώμα και φυτεύουμε το μόσχευμα σε μία μικρή γλάστρα που περιέχει αφράτο φυτόχωμα.
Αν χρησιμοποιήσουμε χώμα του κήπου, προσθέτουμε αρκετή άμμο και περλίτη για να το ελαφρύνουμε. Τοποθετούμε τη γλάστρα με το μόσχευμα σε φωτεινό δροσερό περιβάλλον που δεν το κτυπούν απευθείας οι ακτίνες του ήλιου.
Για να βοηθήσουμε το φυτό να ριζώσει γρηγορότερα, μπορούμε να σκεπάσουμε τη γλάστρα με το μόσχευμα με μια νάυλον σακούλα για 2 βδομάδες. Η ναύλον σακούλα στηρίζεται σε 3-4 καλαμάκια που έχουμε καρφώσει στο χώμα έτσι ώστε να μην έρχεται σε επαφή με το μόσχευμα. Ποτίζουμε τα μοσχεύματα και ψεκάζουμε με νερό το φύλλωμα, κάθε 2 μέρες για να διατηρήσουμε μια σχετική υγρασία στο χώμα και στο περιβάλλον. Αν έχουμε καλύψει το μόσχευμα του φυτού με σακούλα, ανοίγουμε τη σακούλα για λίγο καθε 3-4 μέρες για να ποτίζουμε το φυτό και για να αερίζεται. Μετά από 2-3 μήνες, το φυτό μας θα έχει ριζώσει και θα μπορεί να μεταφυτευτεί στην οριστική του θέση.
Για τους ερασιτέχνες κηπουρούς, η μέθοδος του πολλαπλασιασμού των φυτών με μοσχεύματα έχει μία εύκολη σπιτική παραλλαγή. Συγκεκριμένα, μπορούμε να βάλουμε κλαδάκια φυτών να ριζώσουν στο νερό και στη συνέχεια να τα μεταφυτεύσουμε στις γλάστρες. Αυτός ο τρόπος πολλαπλασιασμού φυτών με μοσχεύματα στο νερό, εφαρμόζεται κυρίως με μαλακά μοσχεύματα καλλωπιστικών φυτών όπως το γεράνι και η διμορφοθήκη, καθώς και αρωματικών φυτών όπως ο βασιλικός, ο δυόσμος και η μέντα.
Στα φυτώρια, υπάρχουν ειδικοί χώροι ριζοβολίας των μοσχευμάτων που ονομάζονται ριζωτήρια. Τα ριζωτήρια διαθέτουν σύστημα υδρονέφωσης και ελεγχόμενες συνθήκες υγρασίας και θερμοκρασίας για να σχηματίζουν τα φυτά πιο γρήγορα πλούσιο ριζικό σύστημα.