Η αρχαιότερη βελανιδιά της Ευρώπης είναι 1300 ετών και είναι στην Ελλάδα. Συγκεκριμένα δεσπόζει στη Δεσκάτη Γρεβενών. Μόλις δύο χιλιόμετρα από την πλατεία της μικρής κωμόπολη. Εκεί βρίσκεται μια υπεραιωνόβια βελανιδιά, ηλικίας 1.300 ετών.
Σύμφωνα με τους ειδικούς πρόκειται για μία σπάνια, ποδισκοφόρο δρυ (quersus pedunculiflora). Που φαίνεται να φύτρωσε περίπου το 720 μ.Χ.
Έχει διάμετρο 2,25 μέτρα και η περίμετρος του κορμού της, στο ύψους του στηθαίου, είναι 7,06 μέτρα.
Βρίσκεται σε υψόμετρο 658 μέτρων και το ύψους της ξεπερνά τα είκοσι τρία μέτρα. Το δένδρο, τόσο από το μέγεθος του κορμού του, όσο και από την παλαιότητά του, κίνησε το ενδιαφέρον του Δήμου Δεσκάτης.
«Αποφασίσαμε να πραγματοποιήσουμε μελέτη με ειδικούς επιστήμονες. Δασολόγους και ερευνητές, προκειμένου να μάθουμε την παλαιότητα του δένδρου» δήλωσε ο δήμαρχος, Δημήτρης Καραστέργιος.
Οι παλιότεροι κάτοικοι της Δεσκάτης θυμούνται πως όταν γυρνούσαν από τα κτήματα έκαναν οπωσδήποτε στάση στο «χοντρό δένδρο». Έτσι το έλεγαν τότε, για να δροσιστούν στην σκιά του. Αλλά φαίνεται ότι κανείς δεν πίστευε ότι μόλις δύο χλμ από τα πρώτα σπίτια της μικρής αυτής κωμόπολης θα υπάρχει δένδρο που θα φτάνει σε ηλικία τα 1.300 χρόνια.
«Όταν μας ενημέρωσαν από την επιστημονική ομάδα για τα αποτελέσματα της έρευνας και την πραγματική ηλικία της βελανιδιάς, χαρήκαμε πολύ. Γιατί η περιοχή της Δεσκάτης θα έχει στο εξής δύο φορές σπάνια και μοναδικά στο κόσμο ευρήματα» σημείωσε ο Δημήτρης Καραστέργιος.
Εκτός από την αρχαιότερη δρυ της Ευρώπης, στην Δεσκάτη, μετά από γεωλογικές έρευνες και μετρήσεις επιστημόνων, εντοπίσθηκαν και πιστοποιήθηκαν τα αρχαιότερα πετρώματα της Ελλάδας, ηλικίας 1 δισ. ετών.
Ο δασολόγος Ιωάννης Σπανός, μελετητής της Γενικής διεύθυνσης Αγροτικής Έρευνας «Ελγο-Δήμητρα» με την ομάδα του, έλαβαν δείγματα από το δένδρο, έκαναν ειδικές μετρήσεις στους δακτυλίους του κορμού και μετά από μελέτη κατέληξαν, με απόκλιση σφάλματος 30-50 έτη, ότι η ηλικία της βελανιδιάς είναι 1.300 έτη.
Κινήθηκαν άμεσα όλες οι απαραίτητες διαδικασίες. Με απόφαση του γενικού γραμματέα αποκεντρωμένης διοίκησης Ηπείρου-Δυτικής Μακεδονίας, Βασίλη Μιχελάκη, η υπεραιωονόβια βελανιδιά κηρύχθηκε «διατηρητέο μνημείο της φύσης». Έχει ιδιαίτερη επιστημονική, οικολογική, ιστορική και πολιτισμική αξία. Μπορεί στο μέλλον να αποτελέσει πολύτιμο παιδαγωγικό και εκπαιδευτικό πόρο που χρειάζεται ειδική φροντίδα και προστασία.
Το συγκεκριμένο είδος βελανιδιάς φύεται από τα 400 έως τα 700 μέτρα υψόμετρο. Είναι σπάνιο, αντέχει πολλά χρόνια και υπάρχουν ελάχιστα όμοια είδη, πολύ μικρότερης ηλικίας, σε άλλες περιοχές της Ελλάδας.
Είναι το παλιότερο δένδρο στην Ευρώπη στο είδος του και το αρχαιότερο στη Ελλάδα, αφού ξεπέρασε κατά πολύ το αρχαίο Ρομπόλα της Πίνδου, πάλι στην περιοχή των Γρεβενών, ηλικίας 1.075 ετών. Έτσι, η ποδισκοφόρος δρυς της Δεσκάτης ξεκίνησε την ζωή της όταν στο Βυζάντιο άρχισε η περίοδος της «Δυναστείας των Ισαύρων» και τα γεγονότα της εικονομαχίας.
Αξιοσημείωτο είναι ότι αυτό το θηριώδες δένδρο κατάφερε να μείνει ζωντανό στο χρόνο, επιβιώνοντας σ’ ένα περιβάλλον με έντονη ανθρώπινη παρουσία τα τελευταία 5.000 χρόνια. «Η μεγαλύτερη ζημιά στα χρόνια που εμείς γνωρίζουμε έγινε από έναν εκσκαφέα, κατά την διάρκεια έργων διάνοιξης του δρόμου» επισήμανε ο δήμαρχος Δεσκάτης, ωστόσο -όπως λέει,- έκτοτε οι κάτοικοι φροντίζουν και προσέχουν ακόμη πιο πολύ το σπάνιο δένδρο τους.