Η Παρασκευή και 13 θεωρείται μία γρουσούζικη ημερομηνία, την οποία οι προληπτικοί αντιμετωπίζουν με «τρόμο».
Ο φόβος της εν λόγω ημέρας ονομάζεται στα αγγλικά paraskavedekatriaphobia (μία λέξη που προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις Παρασκευή, δεκατρείς και φοβία) και αποτελεί ειδική μορφή της τρισκαιδεκαφοβίας (ο φόβος για τον αριθμό δεκατρία, που θεωρείται πρόληψη).
Η πρόληψη αυτή διαδόθηκε στις αγγλόφωνες χώρες, κατά τον 19ο αιώνα και πέρασε και στις υπόλοιπες χώρες του κόσμου, μέσω της ταινίας τρόμου «Παρασκευή και 13» (1980).
Πολλοί πιστεύουν πως ήταν Παρασκευή όταν η Εύα έδωσε το μήλο στον Αδάμ. Παρασκευή καταστράφηκε ο Ναός του Σολομώντα. Παρασκευή ενταφιάστηκε ο Ιησούς Χριστός. Παρασκευή έγινε η μεγάλη πλημμύρα της Βίβλου. Παρασκευή και 13 (13 Οκτωβρίου 1307) συντελέστηκε η εξολόθρευση του Τάγματος των Ναϊτών από τον στρατό του βασιλιά Φιλίππου της Γαλλίας.
Στην Αμερική και την Αγγλία, συνήθως κάθε Παρασκευή κρεμούσαν τους θανατοποινίτες, με αποτέλεσμα να αποκαλείται συχνά η Παρασκευή και ως Ημέρα του Κρεμασμένου, γεγονός που έκανε πολλούς κλέφτες να θεωρήσουν γρουσούζικες τις Παρασκευές.
Για το πως «κόλλησε» το 13 δίπλα στην Παρασκευή; Ο Ιούδας Ισκαριώτης ήταν ο 13ος καλεσμένος. Το 13 σπάει την αρμονία του 12 (12 Θεοί του Ολύμπου, 12 άθλοι του Ηρακλή, 12 φυλές του Ισραήλ, 12 μαθητές του Χριστού, 12 Ιμάμηδες κλπ). Στα Ταρό το 13 σημαίνει θάνατος. Το 13ο κεφάλαιο της Αποκάλυψης είναι αφιερωμένο στο «θηρίο» και τον «Αντίχριστο».
Ακόμη και σήμερα, πολλά κτίρια και ξενοδοχεία δεν αριθμούν τον 13ο όροφο, περνώντας από τον 12ο στον 14ο κατευθείαν. Το ίδιο γίνεται και με τη 13η σειρά καθισμάτων στα αεροπλάνα, αλλά και σε πολλούς δρόμους, όπου δεν υπάρχει ο αριθμός 13. Με την προσθήκη του αριθμού «ένα» σχηματίζεται η αρχή ενός νέου κύκλου.
Στην Πληροφορική υπάρχει ένας ιός με το όνομα «Παρασκευή και 13» (Friday 13th), που δημιουργήθηκε στο Ισραήλ το 1988. Ενεργοποιείται όταν το ημερολόγιο του υπολογιστή δείξει Παρασκευή και 13, με αποτέλεσμα την επιβράδυνση της λειτουργίας του.
10 facts για την πιο γρουσούζικη ημερομηνία
Ο παράλογος φόβος για την Παρασκευή και 13 είναι καταχωρημένος στην κλινική βιβλιογραφία ως φοβία, με το εξωφρενικό όνομα παρασκευοδεκατριοφοβία (οι θεωρητικοί των αγχωδών διαταραχών λατρεύουν να δίνουν ονόματα σε φοβίες).
Ο μεγάλος σκηνοθέτης Άλφρεντ Χίτσκοκ, γεννήθηκε μία Παρασκευή και 13.
Μάλιστα, ειδικοί εκτιμούν πως λόγω της κοινωνικής διασποράς του εθίμου, η παραπάνω φοβία επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, κάτι που αποτυπώνεται στα μειωμένα έσοδα των αεροπορικών και άλλων υπηρεσιών εκείνη την ημέρα.
Και για τους παραπάνω πάσχοντες, τα άσχημα νέα είναι πως μπορούν να υπάρχουν μέχρι και τρεις Παρασκευές της 13ης ανά ημερολογιακό έτος, αλλά ποτέ παραπάνω.
Για αυτό φταίει κατά κάποιον τρόπο η Κυριακή, καθώς για να έχει ένας μήνας μία Παρασκευή και 13, ο μήνας πρέπει να ξεκινά τη μέρα της «Αναπαύσεως».
Κάθε μη δίσεκτο έτος που ξεκινά ημέρα Πέμπτη, ο Φεβρουάριος, ο Μάρτιος και ο Νοέμβριος θα περιέχουν από μία Παρασκευή και 13.
Στην Ιταλία, οι πιο προκατειλημμένοι φοβούνται την Παρασκευή και 17, όχι την 13η.
Το κινηματογραφικό franchise που ξεκίνησε με το φιλμ «Παρασκευή και 13» του 1980, είναι μία από τις πιο επικερδείς σειρές του Χόλιγουντ.
Η Φινλανδία από το 1995 την έχει ορίσει Εθνική Ημέρα Ατυχημάτων, με στόχο την ευαισθητοποίηση για την οδηγική, σχολική και οικιακή ασφάλεια.
Ίσως να έχει ακόμα μία ευκαιρία να καθιερωθεί ως πραγματικά γρουσούζικη το 2029. Εκείνη τη χρονιά, ο αστεροειδής Άποφις 99942 αναμένεται να περάσει σχετικά πολύ κοντά στη Γη αυτή την ημέρα. Οι εκτιμήσεις των αστρονόμων δεν εγείρουν λόγο ανησυχίας, αλλά μένει να δούμε αν εκείνη η Παρασκευή θα τιμήσει το όνομά της.
Παρασκευή και 13, θεωρείται μία από τις πλέον γρουσούζικες ημέρες διεθνώς. Έτσι, λοιπόν, δεν το λένε μόνο οι Έλληνες αλλά οι Γερμανοί, οι ισπανόφωνες χώρες και οι αγγλοσαξωνικές χώρες. Σε αυτές τις χώρες ακόμη και σήμερα πολλά κτίρια και ξενοδοχεία δεν αριθμούν τον 13ο όροφο. Περνούν από τον 12ο στον 14ο.
Η λέξη μπορεί να ευρεθεί επίσης ως paraskevidekatriaphobia (παρασκευηδεκατριαφοβία). Στην Πληροφορική υπάρχει επίσης και ένας ιός με το όνομα “Παρασκευή και 13” (Friday 13th). Έχει το χαρακτηριστικό να ενεργοποιείται όταν το ημερολόγιο του υπολογιστή δείξει ημέρα Παρασκευή και ημερομηνία 13. Πριν τον 19ο αιώνα, ο αριθμός 13 θεωρούνταν γενικά ως φέρων κακή τύχη. Την ίδια εικόνα είχε και η Παρασκευή, αν και δεν υπήρχε κάποια σχέση μεταξύ των δύο.
Η πρώτη αναφορά σε μία “Παρασκευή και 13” έγινε μάλλον στις αρχές του 19ου αιώνα. Πέρα από τις γραπτές αναφορές, πάντως, πολλές δημοφιλείς ιστορίες υπάρχουν σχετικά με την προέλευση της δεισιδαιμονίας.
Ο Μυστικός Δείπνος, με ιστορίες ότι ο Ιούδας Ισκαριώτης ήταν ο 13ος καλεσμένος, ενώ η Σταύρωση του Ιησού συνέβη την ημέρα Παρασκευή.
Ότι η Εύα προσέφερε το μήλο στον Αδάμ κατά ημέρα Παρασκευή (η πεποίθηση ότι ήταν ένα μήλο πιθανότατα προέρχεται από την ομοιότητα της Λατινικής λέξεις malus = “κακό” και malum = “μήλο”).
Η αρχαιότερη γνωστή τεκμηριωμένη αναφορά εμφανίζεται το 1869 στη βιογραφία του «Henry Sutherland Edwards» του Gioachino Rossini, ο οποίος πέθανε.
Στην Αμερική και την Αγγλία, την ημέρα αυτή κρεμούσαν τους θανατοποινίτες με αποτέλεσμα να αποκαλείται συχνά η Παρασκευή και ως Ημέρα του Κρεμασμένου. Γεγονός που έκανε πολλούς κλέφτες να θεωρήσουν γρουσούζικες τις Παρασκευές για την επίτευξη μιας καλής λείας.
Οι Έλληνες επίσης έχουν υιοθετήσει την Τρίτη και 13 καθώς θεωρούν ότι αυτή τη μέρα κυριαρχούνται από την επίδραση του θεού Άρη.
Η φοβία για την Παρασκευή και 13 είναι ως επί το πλείστον αμερικανικής και αγγλικής καταγωγής, αν και η ρίζα της λέξης έχει ελληνική προέλευση.
Οι Ιταλοί θεωρούσαν άσχημη μέρα την Τρίτη και 17, αλλά με την αμερικανοποίηση της χώρας μετατοπίστηκε στις νεότερες γενιές η Παρασκευή και 13. Σε ισπανόφωνες χώρες η «γρουσούζικη» μέρα είναι Τρίτη και όχι Παρασκευή.