Η κυβέρνηση ανακοινώνει νέες ρυθμίσεις που θα επηρεάσουν τα επιδόματα του ΟΠΕΚΑ, με αποτέλεσμα να αποκλειστούν περίπου δύο στους δέκα δικαιούχους, κυρίως όσοι λαμβάνουν επιδόματα παιδιού και στέγασης.
Ο αποκλεισμός αυτός θα προκύψει από τη θέσπιση περιουσιακών κριτηρίων, τα οποία αποσκοπούν στη διασφάλιση της διαφάνειας, στη δικαιότερη κατανομή των πόρων και στην εξοικονόμηση κονδυλίων, ώστε να δοθούν σε περισσότερους πολίτες που πραγματικά έχουν ανάγκη.
Συγκεκριμένα, το ανώτατο όριο για την ακίνητη περιουσία θα καθοριστεί στις 210.000 ευρώ, ενώ για τα αυτοκίνητα το όριο ορίζεται στα 1.600 κυβικά. Πέρα από αυτά τα κριτήρια, θα γίνεται επίσης έλεγχος στις καταθέσεις και τις επενδύσεις σε μετοχές και ομόλογα, προκειμένου να διαπιστωθεί η συνολική οικονομική κατάσταση των δικαιούχων. Η απόφαση αυτή εντάσσεται σε μια ευρύτερη προσπάθεια της κυβέρνησης να αναθεωρήσει και να βελτιώσει το σύστημα παροχής επιδομάτων, ώστε να ενισχυθούν οι οικογένειες που βρίσκονται σε πραγματική ανάγκη.
Τα περιουσιακά στοιχεία που θα υποβάλλονται σε έλεγχο περιλαμβάνουν την ακίνητη περιουσία, τα οχήματα, τις καταθέσεις, καθώς και τις επενδύσεις σε μετοχές και ομόλογα. Η εφαρμογή ενός «κόφτη» για τη χορήγηση του επιδόματος τέκνων, ο οποίος εισάγεται για πρώτη φορά, καθορίζεται για μια οικογένεια με δύο παιδιά στα 210.000 ευρώ αναφορικά με την αξία της ακίνητης περιουσίας. Όσον αφορά τα αυτοκίνητα, το όριο ορίζεται στα 1.600 κυβικά.
Επιπλέον, στο επίδομα παιδιού και στο επίδομα στέγασης εισάγεται το κριτήριο της κινητής περιουσίας, το οποίο δεν υπήρχε μέχρι τώρα.
Η υπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, Σοφία Ζαχαράκη, έχει ήδη λάβει την έγκριση του υπουργικού συμβουλίου για την υλοποίηση ενός σχεδίου που αφορά το δημογραφικό ζήτημα. Το δεκαετές σχέδιο 2025-2035 περιλαμβάνει συνολικά 100 δράσεις, εκ των οποίων ορισμένες έχουν ήδη ξεκινήσει, ενώ άλλες αναμένεται να εκκινήσουν σε μελλοντικό χρόνο.
Στη διάρκεια ενός από τα προσεχή υπουργικά συμβούλια, αναμένεται να εγκριθούν σημαντικές τροποποιήσεις στα επιδόματα, οι οποίες περιλαμβάνουν αύξηση των παρεχόμενων ποσών και την εισαγωγή νέων κριτηρίων για την καταβολή τους. Για τον σκοπό αυτό, μια επιστημονική ομάδα έχει αναλάβει την καταγραφή όλων των επιδομάτων, με στόχο την ενίσχυση της διαφάνειας και τη διόρθωση των υφιστάμενων στρεβλώσεων. Αυτή η διαδικασία αποσκοπεί στο να διασφαλιστεί η όσο το δυνατόν πιο δίκαιη κατανομή των διαθέσιμων κονδυλίων, ώστε οι πόροι να αξιοποιούνται αποτελεσματικά και να εξυπηρετούν τις πραγματικές ανάγκες των πολιτών.
Η κ. Ζαχαράκη έχει δηλώσει ότι: «θα μπει ένα τέλος στις στρεβλώσεις της προνοιακής πολιτικής με επιδόματα ατάκτως ερριμμένα τα οποία δε «συνομιλούν» μεταξύ τους. Κλειδί της μεταρρύθμισης είναι η διαφάνεια, η δικαιοσύνη και ο σεβασμός στα χρήματα των φορολογουμένων. Θέλουμε να εντοπίσουμε το δικαιούχο που αποκρύπτει τα εισοδήματα του, ενώ έχει περιουσιακά στοιχεία. Η εντολή του πρωθυπουργού είναι τα κονδύλια που θα εξοικονομηθούν να κατευθυνθούν εκ νέου στους ευάλωτους, σε άτομα με αναπηρία, οικογένειες με παιδιά, ανασφάλιστους υπερήλικες, όπως για παράδειγμα έχει ήδη δρομολογηθεί με το έκτακτο βοήθημα των Χριστουγέννων. Στα συρτάρια του υπουργείου και στα κρατικά ταμεία δε θα επιστρέψει ούτε ένα ευρώ.»
Το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα θα υποστεί τη μεγαλύτερη αύξηση, καθώς το ποσό θα εκτοξευθεί από 216 ευρώ και 54 λεπτά σε 250 ευρώ και 75 λεπτά για κάθε παιδί. Επίσης, προωθούνται κίνητρα για την αναζήτηση εργασίας, με σκοπό να αποτραπεί η παγίδευση των δικαιούχων σε κατάσταση φτώχειας, προβαίνοντας σε εξαρτημένη από τα επιδόματα ζωή.
Στο πλαίσιο αυτής της πολιτικής, ένα μέρος του εισοδήματος από μισθωτή εργασία θα εξαιρείται από τα κριτήρια ένταξης, γεγονός που σημαίνει ότι δεν θα υπολογίζεται στα εισοδηματικά όρια. Συγκεκριμένα, θα διατηρείται ως κίνητρο για την εργασία ποσοστό 20% του εισοδήματος από μισθωτή απασχόληση για τα επιδόματα παιδιού και στέγασης, ενώ το ποσοστό αυτό θα φτάνει το 30% για το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα.
Ενδεικτικό της επιτυχίας αυτής της στρατηγικής είναι το γεγονός ότι ο αριθμός των δικαιούχων του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος μειώθηκε φέτος από 210.000 σε 190.000, γεγονός που υποδεικνύει ότι πολλοί έχουν καταφέρει να βρουν εργασία και να αυξήσουν το εισόδημά τους.
Παράλληλα, από το τέλος Μαρτίου έως αρχές Απριλίου, θα ξεκινήσει σε πανελλαδικό επίπεδο η εφαρμογή προπληρωμένης κάρτας για τους δικαιούχους των περισσότερων επιδομάτων. Αυτή η πρωτοβουλία αποσκοπεί επίσης στην ενίσχυση της διαφάνειας και στον περιορισμό της μαύρης οικονομίας.
Αυξήσεις σε επιδόματα, συντάξεις και μισθούς έρχονται από το φθινόπωρο, με την κυβέρνηση να φέρει τρεις νομοθετικές πρωτοβουλίες σε ασφαλιστικό, εργασιακό και επιδόματα.
Στο ασφαλιστικό, αναμένονται έμμεσες μειώσεις στις εισφορές αλληλεγγύης, οριζόντιες αυξήσεις 2,5% και έκτακτο επίδομα για τους χαμηλοσυνταξιούχους με προσωπική διαφορά.
Στο εργασιακό, αναμένεται νέο εργασιακό νομοσχέδιο, το οποίο θα ενισχύει τις συλλογικές συμβάσεις ως βάση για αύξηση των μισθών, την ίδια ώρα που παραμένει σε ισχύ το ξεπάγωμα των τριετιών, αλλά και η δέσμευση της κυβέρνησης για αύξηση του κατώτατου μισθού στα 950 ευρώ σταδιακά έως το το 2027 (έναντι 830 ευρώ που είναι σήμερα).
Όσον αφορά τα επιδόματα (με βάση εισοδηματικά κριτήρια), αναμένεται αύξηση του ύψους των βασικών επιδομάτων του ΟΠΕΚΑ, δηλαδή του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος, του Επιδόματος Τέκνων και του Επιδόματος Στέγασης στους πραγματικούς δικαιούχους. Αλλαγές, όμως, σχεδιάζονται και στα ασφαλιστικά επιδόματα, δηλαδή, στα επιδόματα της ΔΥΠΑ (για ανέργους) και του ΕΦΚΑ (επιδόματα ασθενείας κλπ).
1. Ασφαλιστικό: Έμμεσες μειώσεις στις εισφορές αλληλεγγύης, οριζόντιες αυξήσεις 2,5% και έκτακτο επίδομα
Στο πρώτο πεδίο, δηλαδή αυτό της κοινωνικής ασφάλισης, πληροφορίες του newsit.gr αναφέρουν πως το Υπουργείο Εργασίας έχει ανοίξει τη βεντάλια “όλων” των ζητημάτων.
Ωστόσο, μεταξύ αυτών ξεχωρίζει η νέα αρχιτεκτονική των εισφορών αλληλεγγύης συνταξιούχων στις κύριες συντάξεις άνω των 1.400 ευρώ και στις επικουρικές άνω των 300 ευρώ.
Το βασικό σενάριο προβλέπει την επιβολή εισφορών μεταξύ του κατώτατου και ανώτερου “άκρου” κάθε κλίμακας (και όχι από το πρώτο ευρώ της σύνταξης) αλλά και τη διασφάλιση ότι καμία σύνταξη μετά την επιβολή της εισφοράς αλληλεγγύης δεν θα πέφτει κάτω από το κατώτατο “άκρο” κάθε κλίμακας.
Παράλληλα, στο ίδιο νομοσχέδιο εξετάζεται η δυνατότητα αναγνώρισης πλασματικών ετών έως 5 ετών ασφάλισης για όλους τους ασφαλισμένους και όχι μόνο για ορισμένους έως 7 ετών. Μία τέτοια παρέμβαση δεν θα οδηγήσει σε αύξηση των συντάξεων, αλλά θα διευκολύνει κατηγορίες ασφαλισμένων, οι οποίες έως τώρα αποκλείονταν από την αναγνώριση των πλασματικών ετών, να βγουν στη σύνταξη. Ωστόσο, για εκείνες τις κατηγορίες ασφαλισμένων που μπορούν να βγουν στη σύνταξη με αναγνώριση έως και 7 έτη ασφάλισης, θα σημαίνει μία έμμεση αύξηση του αναγκαίου χρόνου πραγματικής ασφάλισης κατά 2 έτη, κάτι που θα σημαίνει ότι θα είναι αναγκαίο να απασχοληθεί δύο επιπλέον.
Εξάλλου, από την 1η Ιανουαρίου 2025 θα ισχύσουν οι αυξήσεις σε όλες τις κύριες συντάξεις (γύρω στο 2,5% σύμφωνα με τις έως τώρα προβλέψεις) βάσει του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου.
Όπως έχει ήδη εξαγγείλει ήδη ο πρωθυπουργός θα δοθεί και φέτος έκτακτο επίδομα σε όσους χαμηλοσυνταξιούχους δεν θα δουν την προαναφερθείσα αύξηση λόγω προσωπικής διαφοράς.
Παράλληλα, θα θεσπιστεί νέος δείκτης μεταβολής των μισθών, με βάση τον οποίο θα υπολογίζονται από το 2025, το ποσοστό της αύξησης των νέων ανταποδοτικών συντάξεων αλλά και των εισφορών των μη μισθωτών.
Την ίδια ώρα, εκκρεμεί η απόφαση του Ανωτάτου Διοικητικού Δικαστηρίου σε σχέση με τα αναδρομικά από τις μνημονιακές περικοπές των δώρων των επικουρικών συντάξεων για το 11μηνο Ιουνίη 2015- Μάη 2016, ενώ ο ΕΦΚΑ έχει συστήσει ειδική ομάδα εργασίας για να χειριστεί τις σχετικές αγωγές των συνταξιούχων, μαζί και εκείνων που αφορά τον επανϋπολογισμό των συντάξεων.
2. Εργασιακό: Αλλαγές στις συλλογικές διαπραγματεύσεις και στον κατώτατο μισθό
Στο δεύτερο πεδίο (δηλαδή το εργασιακό), το Υπουργείο Εργασίας θα πρέπει να περάσει έως τα μέσα Νοεμβρίου του τρέχοντος έτους εργασιακό νομοσχέδιο για την ενσωμάτωση της κοινοτικής οδηγίας περί επαρκών μισθών, η οποία προβλέπει:
• Την προώθηση συλλογικών διαπραγματεύσεων για τον καθορισμό των μισθών
• Την τακτική επικαιροποίηση του ύψους των κατωτάτων μισθών ώστε να διασφαλίζεται η επάρκεια τους.
• Την ενεργό συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων στον καθορισμό των νόμιμων κατώτατων μισθών.
• Τις κυρώσεις για τους εργοδότες σε περίπτωση μη συμμόρφωσης σε συνδυασμό με δικαίωμα σε επανόρθωση και προστασία από δυσμενή μεταχείριση για τους εργαζόμενους.
• Την ετήσια υποβολή εκθέσεων από τα κράτη μέλη στην Επιτροπή με στοιχεία για την παρακολούθηση της κάλυψης από κατώτατους μισθούς και της επάρκειας αυτών.
Η ανοδική σύγκλιση που επιδιώκεται αφορά κυρίως ομάδες εργαζομένων όπως οι γυναίκες, οι νέοι, οι μονογονεικές οικογένειες, οι εργαζόμενοι χαμηλής ειδίκευσης, τα ΑΜΕΑ καθώς και οι εργαζόμενοι που πλέον απασχολούνται με σύγχρονες μορφές απασχόλησης (τηλεργασία, διασυνοριακοί εργαζόμενοι, εποχικοί) οι οποίοι είναι και πιο ευάλωτοι σε περιόδους οικονομικής κρίσης και οικονομικών διακυμάνσεων.
Σύμφωνα με την Οδηγία, ο κατώτατος μισθός θα επικαιροποιείται τουλάχιστον ανά διετία ή το αργότερο ανά τετραετία για τις χώρες που χρησιμοποιούν μηχανισμό αυτόματης τιμαριθμικής αναπροσαρμογής.
3. Επιδόματα: Αυξήσεις σε επιδόματα του ΟΠΕΚΑ, ΔΥΠΑ και ΕΦΚΑ
Οι αυξήσεις θα αφορούν και τις τρεις μεγάλες κατηγορίες των επιδομάτων, τα οποία δίδονται από τους αντίστοιχους φορείς: ΟΠΕΚΑ, ΔΥΠΑ, ΕΦΚΑ.
Το Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας μαζί με το ΥΠΟΙΚ, ετοιμάζει νέο θεσμικό πλαίσιο (το οποίο θα θεσπιστεί πριν το τέλος του 2024) για τα βασικά επιδόματα του ΟΠΕΚΑ (Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα, Α21, Επίδομα Στέγασης), η βασική φιλοσοφία του οποίου θα είναι η μεταφορά πόρων από εκείνους οι οποίοι δεν δικαιούνται τα παραπάνω επιδόματα (είτε γιατί αυξήθηκαν τα εισοδήματά τους, είτε για απέκρυβαν από την εφορία εισοδήματα) σε εκείνους που πραγματικά τα δικαιούνται, κάτι το οποίο θα οδηγήσει σε αύξηση του ύψους των επιδομάτων ανά εισοδηματική κλίμακα δικαιούχων.
Παράλληλα, το Υπουργείο Εργασίας ετοιμάζει σχέδιο αλλαγών στα επιδόματα υγείας του ΕΦΚΑ στη βάση της εφαρμογής ενιαίων κανόνων, κάτι που θα οδηγήσει σε αύξηση των εν λόγω επιδομάτων για τους μη μισθωτούς, αλλά σε μείωση των επιδομάτων μισθωτών των “ευγενών” ταμείων (πχ τέως ΔΕΚΟ). Για τη μεγάλη πλειοψηφία των ασφαλισμένων, δηλαδή των μισθωτών του τέως ΙΚΑ και του τέως ΟΓΑ, δεν αναμένεται καμία σοβαρή μεταβολή.
Εξάλλου, το Υπουργείο Εργασίας σχεδιάζει αλλαγές και στο τακτικό επίδομα ανεργίας του ΔΥΠΑ με την εμπροσθοβαρή καταβολή και τη συγχώνευση του επιδόματος μακροχρόνιας ανεργίας στο τακτικό, γεγονός που θα οδηγήσει στην αύξηση του τακτικού. Το αυξημένο επίδομα ανεργίας θα καταβάλλεται σε όσους ανέργους έχουν αρκετά μεγάλο ασφαλιστικό βίο πχ 20 έτη πριν την απόλυση τους, αλλά και αυξημένες αποδοχές (πχ πάνω από το μέσο μισθό πλήρους απασχόλησης).