Το υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας θα καταθέσει τροπολογία για την προπληρωμένη κάρτα εντός του καλοκαιριού. Η τροπολογία αυτή θα εξαιρεί από την προπληρωμένη κάρτα όλες τις παροχές που χορηγούνται ως voucher, όπως ο κοινωνικός τουρισμός και οι παιδικές κατασκηνώσεις.
Με την τροπολογία αυτή, ολοκληρώνονται οι νομοθετικές διατάξεις για την προπληρωμένη κάρτα, και θα ξεκινήσουν οι διαδικασίες για την ένταξη των επιδομάτων της ΔΥΠΑ και του ΟΠΕΚΑ στην προπληρωμένη κάρτα. Παρά ταύτα, η εφαρμογή της κάρτας αναμένεται να καθυστερήσει λόγω τεχνικών ζητημάτων με τις τράπεζες, και δεν θα ξεκινήσει πριν το τέλος του 2024 ή τις αρχές του 2025.
Οι δικαιούχοι των προνοιακών και κοινωνικών επιδομάτων θα πρέπει να υποβάλουν αίτηση στην τράπεζα που διατηρούν τον λογαριασμό τους για να λάβουν δωρεάν την προπληρωμένη κάρτα. Σύμφωνα με τον νόμο, το 50% όλων των επιδομάτων πρέπει να ενταχθεί σε προπληρωμένη κάρτα έως τις 30 Σεπτεμβρίου.
Με την προπληρωμένη κάρτα και την θεσμοθέτηση ορίου 50% στις αναλήψεις μετρητών, η κυβέρνηση επιδιώκει να περιορίσει τη φοροδιαφυγή και να ελέγξει τη χρήση των επιδομάτων, τα οποία αποτελούν το 3% του ΑΕΠ. Οι περισσότερες συναλλαγές θα πραγματοποιούνται μέσω POS ή άλλων ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής, με στόχο τη διαφάνεια στη χρήση των επιδομάτων από τους δικαιούχους.
Το σχέδιο περιλαμβάνει τη σταδιακή πληρωμή σχεδόν 3 δισ. ευρώ από τα συνολικά 4 δισ. ευρώ που διατίθενται σήμερα για κοινωνικές πολιτικές και πρόνοια. Η συγκεκριμένη παρέμβαση είναι προαπαιτούμενο για την αποδέσμευση κονδυλίων από το Ταμείο Ανάκαμψης, με στόχο τη μεγαλύτερη διαφάνεια στις συναλλαγές των δικαιούχων επιδομάτων και την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Το πρόγραμμα χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης με 10 εκατ. ευρώ.
Για παράδειγμα κάποιος που παίρνει επίδομα ΟΠΕΚΑ ή επίδομα ανεργίας από ΔΥΠΑ ύψους 500 ευρώ θα μπορεί τα 250 ευρώ να τα ξοδέψει μέσω προπληρωμένης κάρτας και το άλλα 250 ευρώ μέσω μετρητών. Να σημειωθεί ότι φυσικά θα μπορεί να ξοδέψει και όλο το ποσό μέσω της κάρτας όχι όμως όλο το ποσό με μετρητά.
Ακόμη η χρήση της προπληρωμένης κάρτας για συναλλαγές αγοράς προϊόντων και υπηρεσιών θα επιβραβεύεται από τους παρόχους έκδοσής της με προγράμματα που ο καθένας από αυτούς θα γνωστοποιήσει στους δικαιούχους της, αλλά και στα αρμόδια υπουργεία Εθνικής Οικονομίας, Εργασίας και Κοινωνικής Συνοχής.
Το συνολικό ποσό που θα μπορούσε να διανεμηθεί μέσω δημόσιων κληρώσεων δεν μπορεί να υπερβεί τα 8,5 εκατ. ευρώ και θα πρέπει να δοθούν μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2025.
Η προπληρωμένη κάρτα εκδίδεται από τράπεζες που λειτουργούν στην Ελλάδα και στους οποίους οι δικαιούχοι διατηρούν ενεργό λογαριασμό πληρωμών.
Οι πάροχοι υπηρεσιών πληρωμών χορηγούν την προπληρωμένη κάρτα και παρέχουν την αντίστοιχη υπηρεσία λειτουργίας της προς τους δικαιούχους χωρίς αντάλλαγμα.
Ο χρήστης της κάρτας δικαιούται να αναλαμβάνει ποσό σε μετρητά από τον λογαριασμό του που δεν υπερβαίνει το ήμισυ (1/2) των επιδομάτων που έχει λάβει. – Η χρήση της προπληρωμένης κάρτας επιτρέπεται για συναλλαγές που πραγματοποιούνται εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Το ήμισυ (1/2) του καταβαλλόμενου ποσού κάθε επιδόματος, βοηθήματος, παροχής ή ενίσχυσης δαπανάται αποκλειστικά μέσω χρήσης της προπληρωμένης κάρτας του δικαιούχου για αγορές προϊόντων ή υπηρεσιών (συμπεριλαμβανομένων των ηλεκτρονικών αγορών), ή πληρωμές χωρίς επιβάρυνση του δικαιούχου με έξοδα κόστους συναλλαγών τραπεζικής συναλλαγής.
Επιδόματα ΟΠΕΚΑ
Σε προπληρωμένη κάρτα δεν θα ενταχθούν τα παρακάτω επιδόματα, βοηθήματα, ενισχύσεις και παροχές:
Ακόμη από την καταβολή μέσω της προπληρωμένης κάρτας εξαιρούνται τα άτομα με οπτική αναπηρία σε ποσοστό άνω του 80%.
Η πολιτική περί επιδομάτων στη χώρα μεταβάλλεται σημαντικά μετά τις ευρωεκλογές, με τα αρμόδια υπουργεία να σχεδιάζουν αλλαγές σε τρία βασικά μέτωπα: την καταβολή επιδομάτων μέσω κάρτας, την προσαρμογή του ύψους των επιδομάτων, με έμφαση στο επίδομα τέκνων, και την τροποποίηση του επιδόματος ανεργίας για να συνδεθεί με το επίπεδο του μισθού, αντί να είναι μια οριζόντια πληρωμή. Υπάρχουν ανησυχίες και για το επίδομα θέρμανσης, καθώς η Ευρωπαϊκή οδηγία φαίνεται να εμποδίζει τις οικονομικές ενισχύσεις που ενισχύουν τη ζήτηση για ορυκτά καύσιμα.
Στο δεύτερο εξάμηνο του τρέχοντος έτους, αναμένονται πολλές αλλαγές στην πολιτική των επιδομάτων στη χώρα. Η πρωταρχική στόχευση δεν είναι δημοσιονομική, αλλά να γίνει η επιδοματική πολιτική δίκαιη και αποτελεσματική. Οι έρευνες δείχνουν ότι, ενώ η δαπάνη για συντάξεις είναι αποτελεσματική στην καταπολέμηση της φτώχειας, το ίδιο δεν συμβαίνει με τις επιδοτούμενες πολιτικές. Παρά τα πολυδισκολάργητα δισεκατομμύρια που απορροφά ο κρατικός προϋπολογισμός, η αποτελεσματικότητά τους στη μείωση της φτώχειας είναι περιορισμένη.
Σχετικά με το επίδομα ανεργίας, προτείνεται η κατάργηση της οριζόντιας καταβολής ενός σταθερού ποσού. Ως γνωστόν, το επίδομα ανεργίας αποτελεί ανταποδοτική παροχή, καθώς ο εργαζόμενος συμβάλλει με ασφαλιστικές εισφορές μαζί με τον εργοδότη για τη χρηματοδότησή του. Προτείνεται η δέσμευση του ποσού αυτού με το ύψος του μισθού. Σκοπός είναι να αποφευχθεί η απότομη μείωση του ατομικού εισοδήματος κατά την απόλυση. Σύμφωνα με το πιο πιθανό σενάριο, προβλέπεται αναπλήρωση ποσοστού περίπου 70% του μισθού (με ανώτατο όριο τα 1200 ευρώ), το οποίο μειώνεται κατά ποσοστό 5% ανά τρίμηνο. Υπάρχει επίσης πιθανότητα επέκτασης της περιόδου καταβολής του επιδόματος, καθώς και σύνδεση με προγράμματα κατάρτισης.
Η καταβολή των επιδομάτων μέσω κάρτας θα εφαρμοστεί σε περίπου το 50% του συνολικού ποσού και θα επικεντρωθεί σε παροχές όπως το επίδομα ανεργίας, το επίδομα τέκνων, το επίδομα γέννησης και άλλα παρόμοια. Ο βασικός στόχος είναι η περιορισμένη χρήση μετρητών, με το μεγαλύτερο μέρος της ενίσχυσης να καταλήγει ακριβώς εκεί που είναι αναγκαίο: στην πραγματική στήριξη του δικαιούχου. Παράλληλα, τα αναπηρικά επιδόματα και τα επιδόματα κοινωνικής αλληλεγγύης θα παραμείνουν αμετάβλητα.
Το επίδομα τέκνων καταγράφει σημαντική μείωση στον αριθμό των δικαιούχων, με το φαινόμενο να αναμένεται να ενταθεί περαιτέρω μετά την υποβολή των φετινών φορολογικών δηλώσεων. Πολλοί είναι οι παράγοντες που συμβάλλουν σε αυτή την τάση, όπως η μείωση των γεννήσεων, η αύξηση των ονομαστικών εισοδημάτων και η θέσπιση τεκμαρτού εισοδήματος, μεταξύ άλλων. Μετά τις ευρωεκλογές, αναμένεται να ανακοινωθούν νέα σχέδια, τα οποία πιθανότατα θα περιλαμβάνουν αύξηση του ποσού του επιδόματος. Επί πολλά έτη, το ποσό αυτό έχει παραμείνει σταθερό, με αποτέλεσμα ο πληθωρισμός να έχει υπονομεύσει την αποτελεσματικότητά του.
Υπάρχει σοβαρός προβληματισμός στο οικονομικό επιτελείο σχετικά με το μέλλον του επιδόματος θέρμανσης. Η νέα πολιτική της Ευρώπης προβλέπει την κατάργηση των επιδοτήσεων για τα ορυκτά καύσιμα, κάτι που επηρεάζει άμεσα τους εκατοντάδες χιλιάδες δικαιούχους που λαμβάνουν επιδοτήσεις για θέρμανση με πετρέλαιο ή φυσικό αέριο. Ερωτηματικό παραμένει εάν οι αλλαγές θα εφαρμοστούν από το τρέχον έτος (δηλαδή τη σεζόν 2024-2025) ή εάν θα υπάρξει παράταση για το επόμενο έτος.