«Ζω στη Σκόπελο πάνω από 35 χρόνια και τίποτα δεν έχει καταφέρει να γκρεμίσει μέσα μου τα προτερήματα των ανθρώπων εδώ και ιδιαίτερα το πιο όμορφο και σπουδαίο απ’ αυτά, τη φιλοξενία, τόσο σπάνια σήμερα σε αυτόν τον κόσμο του αποκλεισμού και της απόρριψης του άλλου, του διαφορετικού». Μ’ αυτά τα λόγια, ο Marc Held (Μαρκ Ελντ), ένα από τα μεγαλύτερα ονόματα της σύγχρονης ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής, του ντιζάιν και τηςδιακόσμησης, περιγράφει τη σχέση του με τη μαγευτική πρωτεύουσα των Σποράδων, της οποίας αποτελεί πλέον -δικαιωματικά- επίτιμος δημότης.
Άλλωστε, για τον Μαρκ Ελντ, το να γίνει επίτιμος δημότης Σκοπέλου ήταν απλώς …το κερασάκι στην τούρτα» καθώς η «ιστορία αγάπης με τη χώρα σας είναι πολύ παλιά», όπως εξηγεί ο Γάλλος αρχιτέκτονας, σχεδιαστής, φωτογράφος και συγγραφέας.
Ακόμη και το μικρό όνομά του, το Μαρκ, δεν παραπέμπει στο Μαρσέλ που τού έδωσαν οι γονείς του αλλά στον …Μάρκο Βαφειάδη. «Γνωρίζετε ότι στο τέλος του πολέμου, το 1944, όταν ο πατέρας μου άφηνε την Αντίσταση και το αντάρτικο, όπου είχε προσχωρήσει ως σύνδεσμος- 11χρονο παιδί ήμουν τότε- είχα ως πρότυπο τον Μάρκο Βαφειάδη, τον ήρωα που συνέχισε στα βουνά τον αγώνα κατά του φασισμού; Γνωρίζετε ότι άλλαξα το επίσημο όνομά μου εκείνη την εποχή από Μαρσέλ σε Μαρκ, προς τιμήν του;», έλεγε λίγο καιρό πριν στην τελετή αναγόρευσής του σε επίτιμο δημότη Σκοπέλου.
Αποκάλυψε ακόμη πως «τον καιρό των συνταγματαρχών στην Ελλάδα, πολλοί μετανάστες ζούσαν στο τότε φιλόξενο Παρίσι», η Μελίνα Μερκούρη έμενε σε απόσταση αναπνοής απ’ αυτόν και το βιβλίο του Στρατή Τσίρκα “Ακυβέρνητες Πολιτείες” βρισκόταν ήδη στο κομοδίνο του από τότε, ανάμεσα σε άλλα βιβλία.
Ήταν στα τέλη της δεκαετίας του ’80 όταν ο Μαρκ Ελντ, ο άνθρωπος που σχεδίασε το σεκρετέρ του Φρανσουά Μιτεράν στο Μέγαρο των Ηλυσίων, έβαλε την υπογραφή του στην περίφημη πολυθρόνα Culbuto της Knoll, αλλά και την προσωπική του πινελιά στο σύμπλεγμα κτιρίων της IBM στο Μονπελιέ, ο άνθρωπος που έχει αφήσει το προσωπικό του αποτύπωμα στο αρχιτεκτονικό τοπίο της Σκοπέλου, ερχόταν μαζί με τη σύζυγό του, τη Βίλμα, στο νησί «για να ζήσουμε και να ριζώσουμε εδώ κι ως φαίνεται δεν ήταν τυχαίο»…
Μέσα από τη συχνή συναναστροφή τους ως τουρίστες, μαγεμένοι από τις ομορφιές του νησιού, το ζεύγος Ελντ συναντούσε πολλούς από τους κατοίκους του νησιού, στους οποίους, όπως εξηγεί στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο διάσημος Γάλλος αρχιτέκτονας βρήκαν στοιχεία μιας ξεχωριστής αυθεντικότητας.
«Αυθεντικοί, λιτοί, γεμάτοι χιούμορ και χαρά για τη ζωή, πιστοί στη φιλία, απρόθυμοι στην εξουσία, αλλά παθιασμένοι με την εφευρετικότητα και πάνω απ’ όλα ανοιχτοί στους άλλους, αυτοί οι “ναυτικοί – αγρότες”, αυτοί οι τεχνίτες και μαζί τους οι θαρραλέες γυναίκες του νησιού, μού θύμιζαν τον αγαπημένο κόσμο της παιδικής μου ηλικίας στην γαλλική επαρχία», περιγράφει, μιλώντας για τους ντόπιους, οι οποίοι ως αντίδωρο της προσφοράς του στο νησί της Σκοπέλου τον τίμησαν σε μια όμορφη εκδήλωση.
«Η τιμή που μου κάνετε ενδυναμώνει το πιστεύω μου ότι, τελικά, κάτι κατάφερα. Ας μην μεταφέρουμε εδώ, στο νησί, τη βιασύνη μας, τις ανησυχίες μας και τους καθωσπρεπισμούς μας. Υπάρχουν πάρα πολλά παραδείγματα στην ιστορία των εισβολών (ακόμη και των τουριστικών εισβολών) που, υπό το βάρος τους, καταλήγουν στο ξερίζωμα των τοπικών πολιτισμών. Ας έχουμε ως σημεία αναφοράς “μπολιάσματα” που έχουν πετύχει: να είναι ο “εισβολέας” που απορροφάται από τον νησιώτη υιοθετώντας τις ιδιότητές του», έλεγε στην εκδήλωση προς τιμήν του και παρότρυνε όλους όσοι περάσουν απ’ αυτόν τον ξεχωριστό τόπο να τον αγκαλιάσουν όπως αυτός. «Εάν περάσετε από εδώ, προσπαθήστε να γίνετε Σκοπελίτης!».
Ο καλύτερος πρεσβευτής της Σκοπέλου
Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ για την απόφαση του Δήμου Σκοπέλου να ανακηρύξει τον Μαρκ Ελντ επίτιμο δημότη του νησιού, ο δήμαρχος Σταμάτης Περίσσης εξηγεί πως η μέχρι σήμερα δράση του Γάλλου αρχιτέκτονα αλλά και το γεγονός ότι πάντα προωθεί σε συνεντεύξεις και δημόσιες τοποθετήσεις του τα θετικά της Σκοπέλου, τους έκανε να σκεφτούν ότι «αξίζει να ονομαστεί επίσημα Σκοπελίτης …και με τη βούλα».
«Τον γνώρισα στις αρχές της δεκαετίας του ’90, όταν έγινα για πρώτη φορά δήμαρχος στο νησί μας. Τον γνώρισα ως έναν Γάλλο εκκεντρικό αρχιτέκτονα που έχτισε ένα σπίτι πάνω σ’ ένα ρήγμα του σεισμού του ’64-’65 στο χωριό Παλιό Κλήμα. Με κάλεσε στο σπίτι του, γνωριστήκαμε κι έκτοτε συνεργαστήκαμε πολύ στενά σε όλες τις δράσεις που γίνονταν στο νησί», θυμάται για τη γνωριμία τους ο κ. Περίσσης.
Πράγματι, ο Μαρκ Ελντ ανακαίνισε μια παλιά αγροικία στο εγκαταλελειμμένο από τους σεισμούς χωριό του Παλαιού Κλήματος, ενώ στη συνέχεια ασχολήθηκε με τον σχεδιασμό, την κατασκευή και την επίπλωση άλλων πρωτότυπων κατοικιών στο νησί και, μάλιστα, όπως αναφέρει ο δήμαρχος Σκοπέλου,σε όλες τις δουλειές του χρησιμοποίησε ντόπιους τεχνίτες.
Δεν έχτιζε όμως μόνο σπίτια. Αφιερώθηκε στην έρευνα και τη συγγραφή και το 1994 εκδίδεται το βιβλίο «Σπίτια της Σκοπέλου», με αναφορές στη λαϊκή αρχιτεκτονική του νησιού, σε τρεις γλώσσες (ελληνικά, γαλλικά και αγγλικά) και με πρόλογο του πρώην υπουργού Πολιτισμού της Γαλλίας, Ζακ Λανγκ. Το δε έργο του στη Σκόπελο κατέγραψε η Γαλλίδα δημοσιογράφος και κριτικός αρχιτεκτονικής και σχεδίου Michèle Champenois στο βιβλίο με τίτλο «Marc Held- Skopelos», που κυκλοφορεί από το 2019.
«Το χαρακτηριστικό του είναι ότι διατήρησε την αρχιτεκτονική του νησιού μας, την εμπλούτισε με διάφορα στοιχεία δικά του, σύγχρονα, της δικής του αισθητικής αντίληψης», επισημαίνει ο κ. Περίσσης.
Σ. Μουσέ: Ο Μαρκ Ελντ ποτέ δεν φοβήθηκε την ανανέωση
Στην εκδήλωση για την αναγόρευση του Μαρκ Ελντ σε επίτιμο δημότη Σκοπέλου παρούσα ήταν και η γενική πρόξενος της Γαλλίας στη Θεσσαλονίκη και διευθύντρια του Γαλλικού Ινστιτούτου στην πόλη Σαντρίν Μουσέ, η οποία μιλώντας για τον συμπατριώτη της αναφέρθηκε στην πλούσια σταδιοδρομία και τη σπουδαία διαδρομή και το έργο του. «Το εντυπωσιακό με τον Μαρκ Ελντ είναι η ποικιλομορφία της διαδρομής του, αλλά πάντα με σταθερό γνώμονα την ακρίβεια του σχεδιασμού, το γούστο για τα όμορφα πράγματα, τη φινέτσα προσβάσιμη στον περισσότερο κόσμο. Είτε στη δουλειά του ως φωτογράφος κατά τη δεκαετία 1950-1960 είτε στις δραστηριότητές του ως σχεδιαστής από τις αρχές της δεκαετίας 1960, με την περίφημη πολυθρόνα του Culbuto και όλα τα αντικείμενα που έχει σχεδιάσει, από τα έπιπλα από υαλοβάμβακα έως τις κατασκευές για αυτοκίνητα, αλλά ακόμα και γυαλιά ή και ρολόγια», τόνισε η Γαλλίδα πρόξενος.
Σημείωσε δε, ότι ο φημισμένος συμπατριώτης της «ποτέ δεν φοβήθηκε την ανανέωση, κι από τις αρχές τις δεκαετίας του 1970 αφιερώνεται όλο και περισσότερο στη αρχιτεκτονική, δημιουργώντας εσωτερικές διαρρυθμίσεις για το Μέγαρο των Ηλυσίων, για ξενοδοχεία ή για μεγάλα καράβια», ενώ «ερχόμενος για να εγκατασταθεί στη Σκόπελο προς τα τέλη της δεκαετίας 1980, ανακαλύπτει εκ νέου την ουσία των πραγμάτων, πλησιάζει ακόμα περισσότερο τη φύση, τον άνθρωπο, την ιστορία, τα παραδοσιακά υλικά και τις πατροπαράδοτες τεχνικές, προσθέτοντάς τους ταυτόχρονα την έμφυτη αίσθησή του της αισθητικής κι ένα άρωμα φινέτσας που τον διέκρινε πάντα».
Μάλιστα, το Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης πριν από περίπου μία δεκαετία είχε αφιερώσει μια αναδρομική έκθεση στο φωτογραφικό έργο του Μαρκ Ελντ, που γνώρισε μεγάλη επιτυχία.
Σοφία Παπαδοπούλου
