Η Ξανθή Ταβουλαρέα είναι σκηνοθέτης και ηθοποιός. Αυτό το διάστημα ασχολείται με πολλές παιδικές παραστάσεις δίνοντας χαρά και ανοίγοντας τους ορίζοντες των μικρών παιδιών.
Της: Έπη Τρίμη
Είναι ένας άνθρωπος συναισθηματικός, δημιουργικός και προσγειωμένος ενώ αποτελεί τη χαρά της ζωής γι΄αυτό και αποφάσισα να την αναζητήσω και να κάνουμε μια όμορφη συζήτηση.
Ξανθή είσαι ηθοποιός και σκηνοθέτης στην εταιρεία Ρέον Θέατρο. Πώς και επέλεξες τον δρόμο της αποκλειστικής συνεργασίας;
Το Ρέον Θέατρο, είναι η εταιρεία που ίδρυσα, ώστε να μπορώ να δημιουργώ ό,τι επιθυμώ. Παραμύθια, παραστάσεις, κούκλες, εκθέσεις, performance. Δεν μου αρκούσαν συνεργασίες του πότε- πότε. Ήθελα να είμαι σε συνεχή δράση –ροή… (εξ ου και ρέον…) Ωστόσο, κατά καιρούς, εξακολουθώ και έχω εξωτερικές συνεργασίες, τόσο ως ηθοποιός όσο και ως σκηνοθέτης. Και να σου πω την αλήθεια, τις απολαμβάνω πολύ περισσότερο από παλιά (πριν το ρέον). Διότι τώρα, όποια συνεργασία έχω, είναι 100% επιλογή μου.
Από πού αντλείς την έμπνευσή σου κάνοντας κουκλοθέατρο;
Κάτι μυστήριο συμβαίνει με το κουκλοθέατρο. Σκέφτεσαι μια παράσταση… Εμφανίζονται μπροστά σου πρόσωπα, ήρωες. Λες, θα φτιάξω κούκλες, ώστε να υπάρξει αυτή η σύνδεση με το υπερφυσικό (αλλιώς τι νόημα έχει το κουκλοθέατρο). Και μετά, όταν αρχίζεις να μορφοποιείς και να κατασκευάζεις, οι κούκλες αυτονομούνται. Φτιάχνονται όπως εκείνες επιθυμούν. Πριν όμως απ’ όλα αυτά, αναλόγως της παράστασης, ερευνώ… Για παράδειγμα, στο Ασχημόπαπο (που διαδραματίζεται στην Αφρική) έψαξα τοτέμ και διάφορες φυλές (πώς ντύνονται, πώς βάφονται…) Στους Θεομύθους Ολύμπου, αποφασίζοντας οι κούκλες μου (οι Θεοί) να είναι όλες προφίλ, ανέτρεξα σε αγγεία, ανάγλυφα, επιτύμβιες στήλες. Στη Μαγεμένη Ψυχή, ο Μάρκος (γιος της Αννέτας) ήταν μια κούκλα πάνινη, όπως φτιάχνουν τα παιδιά, στον δε Έντγκαρ Άλαν Πόε, είχα κούκλες που φτιάξαμε με παιδιά του εργαστηρίου. Κι ακόμα αναμοχλεύω τις αναμνήσεις μου, τα ταξίδια (ευτυχώς έχω κάνει πολλά), τα βιώματα, τους ανθρώπους που συνάντησα… Όπως βλέπεις, η έμπνευση είναι από όλον μας τον βίο. Από την Ψυχή, τον Νου, από κάπου μέσα μας. Αρκεί να συνδεθούμε με αυτό μας το κομμάτι και να το αφήσουμε να εμφανιστεί.
Αυτήν την περίοδο τι παραστάσεις μπορεί να δει ένας λιλιπούτιος θεατής από σένα και την ομάδα σας;
Α, αυτήν την περίοδο έχω 6 παραστάσεις για παιδιά με το Ρέον Θεάτρο, και μία ακόμη (εξωτερική συνεργασία με το I travel Poetry) Αυτές είναι: Θεομύθοι του Ολύμπου, Το Ασχημόπαπο, Ο Ιάσονας σε θεατρικό παιχνίδι, Κουκλομύθοι Αισώπου, ο Μικρός Ονειροπόλος, Το Αηδόνι του Αυτοκράτορα και η Αστρέλια.
Πώς προέκυψαν τώρα όλες αυτές οι παραστάσεις μέσα σε ένα καλοκαίρι… Με οδήγησαν οι Κούκλες (όλες οι παραστάσεις έχουν κούκλες) Όπως φαντάζεσαι έχω πάρα πολλές κούκλες θεατρικές. Και επίσης, έχω τις κούκλες του Λάκη Αποστολίδη (ενός από τους πρώτους κουκλοπαίχτες της μεταπολεμικής Ελλάδας) Ήρθε λοιπόν η ώρα τους να ξαναπαίξουν – όλες. Κι έτσι ετοίμασα ένα πρόγραμμα (ετήσιο- επετειακό, μια που φέτος κλείνω 35 χρόνια στον χώρο του θεάτρου) που λέγεται ΟΙ ΚΟΥΚΛΕΣ ΞΥΠΝΟΥΝ – ΡΕΟΝ ΘΕΑΤΡΟ 2022-2023, κι έχω εντάξει εκεί ένα σωρό δράσεις, παραστάσεις – όλα με κούκλες. Έτσι αποφάσισα να παίξω παραστάσεις (παλιές και καινούριες) που έχουν κούκλες. Στη συνέχεια, από το φθινόπωρο, οι κούκλες αυτές θα εκτίθενται (ευελπιστώ σε περιοδεία της έκθεσης σε όλη την Ελλάδα να της δουν όλα τα παιδιά- και οι μεγάλοι- και να παίξουν μαζί τους – θα δούμε, αν βρεθούν οι χορηγοί γι αυτό…) Και φυσικά, μέσα στη χρονιά θα υπάρξουν κι άλλες Κουκλοδράσεις.
Πόσο απαιτητικός είναι ο μικρός θεατής και τι μηχανισμούς πρέπει να ενεργοποιήσει προκειμένου να του κρατάς αμείωτο το ενδιαφέρον;
Τον μικρό θεατή οφείλουμε να τον εκπαιδεύσουμε να είναι απαιτητικός. Το κείμενο, οι εικόνες, τα αντικείμενα που χρησιμοποιούμε, όλα πρέπει (σύμφωνα με τη δική μου άποψη) να στοχεύουν στη φαντασία του θεατή μας. Να τον αφήνουμε να συμπληρώνει… και το πιο σημαντικό για μένα, να μην δίνουμε έτοιμα διδάγματα (το πόσο πολύ βαριέμαι όταν προσπαθούν να μου περάσουν ηθικά κυρίως διδάγματα – δε λέγεται…). Στο θέατρο, εγώ πάντα θέλω να λέω μια ιστορία- ο καθένας, ας σκεφτεί, ας νιώσει, ας πάρει ό,τι του ταιριάζει από αυτήν. Για τα παιδιά τώρα, το πρώτο που κάνω (ώστε να μείνουν να παρακολουθήσουν…) είναι ανά 5λεπτο, να έχω και κάτι καινούριο στη σκηνή. Είτε είναι αντικείμενο, είτε ιδέα, πολλές φορές, μια μικρή δράση (με όλο το κοινό). Βεβαίως, αυτό που λέω πάντα στους γονείς, είναι να ενημερώνουν το παιδί, τι το φέρνουν να δει. Και φυσικά, το παιδί να θέλει να έρθει. Ένα παιδί που θέλει να πάει να παίξει μπάλα με τους φίλους του, αν το φέρει ς με το ζόρι στο θέατρο, απλώς το έκανες να μισήσει κάθε τι θεατρικό…
Πόσο δύσκολο είναι να βιοποριστείς μέσα από τη δουλειά σου αν δεν έχεις κάνει καριέρα στην τηλεόραση; Επίσης, αν μου επιτρέπεις ήταν δική σου επιθυμία και επιλογή;
Φυσικά και είναι πιο δύσκολο, καθώς δεν έχεις την αναγνωρισιμότητα των τηλεοπτικών συναδέλφων. Ο κόσμος πιο εύκολα θα επιλέξει μια παράσταση με γνωστούς από την τηλεόραση ηθοποιούς, και είναι φυσιολογικό αυτό. Αλλά δεν είναι μόνο οι θεατές. Και οι συνεργάτες που επιλέγεις , πιο δύσκολα σε εμπιστεύονται. (τουλάχιστον στην αρχή – τώρα –για να μην είμαι αγνώμων- η αλήθεια είναι πως κάπως υπάρχει μια διαφορετική ανταπόκριση).
Στην τηλεόραση παλιότερα , είχα προσπαθήσει να μπω. Αλλά τα casting είναι μια τόσο χρονοβόρα διαδικασία, με τόσο πολύ κόσμο να περιμένει, κι έτσι μετά από μερικές προσπάθειες, σταμάτησα να πηγαίνω. Θέλει επιμονή, κι υπομονή που δεν την είχα. (και δεν ξέρω αν ταιριάζω και στην τηλεόραση, θέλει άλλο ταλέντο για εκεί).
Αυτό όμως που πραγματικά θα ήθελα να έχω κάνει, είναι κινηματογράφος. Έχω τύχει σε κάποια γυρίσματα (μικροί ρόλοι ή περάσματα) και τον έχω ερωτευτεί (βεβαίως ούτε εκεί πηγαίνω σε ακροάσεις… εμ, πώς να βρεις ρόλο έτσι;) τέλος πάντων , αυτό είναι ένα όνειρο που ίσως κάποτε πραγματοποιήσω.
Στο προφίλ σου αναφέρεις πως είναι διγαμία να αγαπάς και να ονειρεύεσαι. Αυτό είναι το δικό σου motto ζωής και πώς το κάνεις πράξη στη δύσκολη και άδικη καθημερινότητα;
Αυτό είναι μια φράση- στίχος του Ελύτη, και κοίτα πως προέκυψε στη ζωή μου: ήμουν γύρω στα 20, όταν ένας φίλος, με είδε στεναχωρημένη με τη σχέση που είχα τότε (μια σχέση με συνεχείς τσακωμούς) και μου έγραψε αυτόν τον στίχο σ ένα χαρτάκι. Το είχα για χρόνια στο πορτοφόλι μου (θέλω να πιστεύω πως ακόμη υπάρχει κάπου χωμένο…) και κάθε φορά που ονειρευόμουν κάτι άλλο από τη ζωή που είχα, το διάβαζα. Κι αποφάσιζα… ή την αγάπη, ή το όνειρο.
Αλλά ως motto ζωής, νομίζω μου ταιριάζει περισσότερο ο Κάλβος, όταν μιλάει για τον Ίκαρο (εις Σάμον) και λέει το υπέροχο: «Αφ’ υψηλού όμως έπεσε κι απέθανεν ελεύθερος»
Κι έτσι κάπως αντιπαρέρχομαι τη δύσκολη κι άδικη καθημερινότητα… Με κλασικά κείμενα και στίχους μεγάλων ποιητών.
Σε κάποιο σημείο στο Facebook αναφέρεις «Αν υπάρχει Θεός, η σημερινή ημέρα είναι μια γιορτή – Αν δεν υπάρχει Θεός, η σημερινή ημέρα είναι ταξίδι». Ποιος είναι ο δικός σου Θεός;
Πω πω… Στ’ αλήθεια «βαριές» ερωτήσεις… Αυτή τη φράση την έγραψα στη γιορτή του Αγίου Πνεύματος (αν υπάρχει Άγιο Πνεύμα) Όλη μου τη ζωή, αντιμάχομαι με ό,τι βρίσκεται εκεί έξω- από πολύ μικρή. 6 χρόνων οι γονείς μου ξύπνησαν μια Κυριακή, και δεν με βρήκαν στο σπίτι, είχα πάει στην εκκλησία. Νόμιζαν πως μεγαλώνοντας θα γίνω μοναχή ή κάτι τέτοιο. Αλλά εγώ πήγαινα για να καλοπιάσω αυτό το Ον που θαρρούσα πως υπήρχε, ώστε να γλυκάνει λίγο. Σε όλα αυτά τα χρόνια, έχω φύγει, έχω γυρίσει, έχω πιστέψει σε πολλές μορφές κι ενέργειες, έχω εντρυφήσει σε συστήματα, σχολές, αδελφότητες, ανά τον κόσμο. Ακόμη τον Θεό δεν τον έχω βρει. Κι όταν νόμιζα πως ησύχασα πια, και πίστεψα σε κάτι, τότε όλα κατέρρευσαν. Ίσως απλώς να διάγουμε έναν βίο εγκλωβισμένοι σε αυτό το σημείο και τίποτα άλλο… Ποιος ξέρει…
Έχω την εντύπωση πως σε διέπει το συναίσθημα. Έχεις αντίβαρα για να το ισορροπείς μέσα σου;
Ναι, τώρα πια έχω. Και φυσικά το μεγαλύτερο αντίβαρο στη ζωή μου, είναι τα παιδιά μου. Έχω 2 γιους, (22 κ 23 χρόνων) που από μικρά (4 κ 5) τα μεγάλωσα μόνη μου. Τότε ή ζωή μου ήταν κυρίως συναισθήματα – εκείνα με οδηγούσαν. Οπότε κάποια στιγμή που είχα βάλει τα κλάματα, και μαζί μου έκλαιγαν και τα παιδιά, είπα στοπ. Λοιπόν, ας συνέλθουμε και πάμε μπροστά. Και από τότε, κάπως, ξεκίνησε μια έντονη γήινη προσέγγιση της καθημερινότητας, με λύσεις σε όποια συνθήκη, με αμεσότητα και μπορώ να πω και πολλή χαρά. Βεβαίως, τώρα πια που μεγάλωσαν, και ένιωσα πως έπραξα το καθήκον μου, (να φέρω δύο άξιους νέους στον κόσμο) τώρα ξαναγυρνάω στα παλιά μου λημέρια, κι αφήνομαι ξανά στο συναίσθημα. Μόνο που τώρα, το απολαμβάνω, το οδηγώ ή το αφήνω (από επιλογή) να με παρασύρει.
Επειδή φροντίζεις να κρατάς την προσωπική σου ζωή εκτός των ΜΜΕ πώς είναι ένα τυπικό 24ωρο για σένα;
Ξεκινάμε λοιπόν στις 6 που χτυπάει το ξυπνητήρι. Αφού το κλείσω 2-3 φορές αποφασίζω να σηκωθώ. Φωνάζω στον κυρ – Σπίθα να έρθει για βόλτα (ο κυρ- Σπίθας είναι ένα 11χρονο μικρόσωμο σκυλί μπερδεμένης ράτσας…) και μετά ξεκινάει – κάθε πρωί, μια διαφορετική ημέρα. Πότε θα πιώ καφέ με τα παιδιά (αν δεν εργάζονται) και θα μάθω τα πάντα για το μποξ και το γυμναστήριο(ΟΧΙ! Εγώ δεν πηγαίνω!!!) . Πότε θ α φύγω σαν την τρελή, να προλάβω κάποιο ραντεβού, διότι πάλι έκανα μεγαλόπνοα σχέδια… Πότε θα πάω στην πρόβα σαν λέτσος… Γενικώς θα πηγαινοέρχομαι, με πολύ μεγάλη πιθανότητα, να μην έχω βάλει πλυντήρια, να έχω στοίβες άπλυτα πιάτα, και να έχω ξεχάσει να μαγειρέψω… Η ζωή μου λοιπόν μοιράζεται ανάμεσα σε ένα σπίτι, που συνήθως είναι εργαστήριο σκηνικών – και σ’ ένα αυτοκίνητο που είναι το γραφικό μου… Αλλά ακόμη καλύτερα, η ζωή μου μοιράζεται ανάμεσα σε αγαπημένη οικογένεια και πολύ πολύ αγαπημένους φίλους.
Έχεις απωθημένα ως καλλιτέχνης και ως άνθρωπος;
Αν μου έκανες αυτή την ερώτηση πριν μια δεκαετία, θα έλεγα ναι. Απωθημένα για ρόλους που δεν έχω παίξει, για συνεργασίες που δεν έχω κάνει, για ταξίδια που δεν κατάφερα να πάω… Αλλά τώρα, όλα αυτά, φαίνονται ανούσια. Ίσως στα 50 ενηλικιώθηκα, τι να πω… Το μόνο που έχω πια είναι όνειρα. Ένα τροχόσπιτο (που να γίνεται μικρή σκηνή) και να γυρνάω τον κόσμο. Ένας αμπελώνας στη Νότια Γαλλία. Να τέτοια απλά πράγματα…
Πώς σου φάνηκαν όλα αυτά τα κακώς κείμενα που έχουν συμβεί με συναδέλφους σου καθώς και με τις διαγραφές τους από το ΣΕΗ;
Θεωρώ πως ήταν καιρός πια να ακουστούν όσα συμβαίνουν, και να υπάρξει αντίδραση. Και δικαίωση! Για εμάς, ήταν αυτονόητες αυτές οι συμπεριφορές. Κακώς! Αυτό δεν είναι πολιτισμός! Κάνεις Τέχνη υποτίθεται και δεν σε βοηθάει αυτό να γίνεις καλύτερος άνθρωπος;
Η διαγραφή από το ΣΕΗ, έχει μια ηθική βαρύτητα, του πώς θέλει το Σωματείο να πορεύεται. Αλλά από εκεί και πέρα, ας αναλογιστούμε όλοι μας, γιατί αφήσαμε τόσα χρόνια αυτές τις συμπεριφορές να διαιωνίζονται, και πού είναι η δική μας ευθύνη με αυτή την ανοχή.
Έχεις προσωπικές, άσχημες εμπειρίες από τον χώρο του θεάτρου;
Ναι, αλλά δεν το αξιολογούσαμε σωστά παλιότερα. Δηλαδή έλεγες ή θα υπομείνω αυτή τη συμπεριφορά ή θα πάω σπίτι μου. Δεν σου πέρναγε από το μυαλό να πολεμήσεις. Έτσι κάπως, εγώ ξεκίνησα να κάνω μικρά δικά μου πράγματα, έργα, παραστάσεις. Επειδή δεν μπορούσα να συμπορεύομαι με τέτοιες πιέσεις (σεξουαλικές αλλά και υπερφίαλης – βίαιης συμπεριφοράς) Δεν είναι ωραίο να γυρνάς στο σπίτι σου νιώθοντας κουρέλι…
Έχεις συνεργαστεί με τον ομότεχνό σου Φώτη Σπύρο. Τι θαυμάζεις σε αυτόν ;
Με τον Φώτη συνεργασθήκαμε μια σαιζόν. Είναι ένας έντονος άνθρωπος, δεν μπορείς να είσαι δίπλα του και να μην μαγευτείς. Έχει ένα φως, αλλά και πολλή μοναξιά.
Αν είχες ένα μαγικό ραβδί τι θα άλλαζες πρώτα γύρω σου;
Αυτή την ερώτηση προσπαθώ να την απαντήσω σχεδόν 20 χρόνια. Όταν χώρισα, ευτυχώς βρήκα μια υπέροχη ψυχαναλύτρια που με βοήθησε να οδηγηθώ εντός μου. Μου είχε κάνει λοιπόν αυτήν την ερώτηση (ποτέ δεν της απαντούσα, απλώς εμβάθυνα στα λεγόμενά της). Ακόμα δεν έχω αποφασίσει. Θα ήθελα να το χρησιμοποιήσω στην κοινωνία, αλλά καμία δράση που θα έφερνε το μαγικό ραβδί δεν θα έφερνε δικαιοσύνη, ευθύνη, συνείδηση.
Κλείνοντας τι σχέδια υπάρχουν για τον προσεχή χειμώνα;
Συνεχίζω το πρόγραμμα με τις κούκλες. Θα παιχτεί ξανά στον Πειραιά – θέατρο Αυλαία- η παράσταση Θεομύθοι του Ολύμπου (που θα συνεχίσει και σε χειμερινή περιοδεία), θα ανεβάσω το MORT&TOT , έναν μονόλογο για έναν περίεργο τύπο , θα γίνουν εκθέσεις και performance με τις κούκλες, και την Άνοιξη, ετοιμάζεται ένας ακόμη Άντερσεν. – Ευελπιστώ πως πολλές δράσεις θα γίνουν εκτός Αθηνών, ήδη μιλάμε με χώρους στον Βόλο και στην Καλαμάτα. Ας ελπίσουμε να έχουμε έναν ήρεμο, καλλιτεχνικό, αισιόδοξο πλημμυρισμένο από ανθρώπους κι αγάπη χειμώνα.
