Η Χρυσάνθη Κορνηλίου είναι ηθοποιός, σκηνοθέτρια και θεατρολόγος. Έχει επιμεληθεί την σκηνοθεσία και τη δραματουργική επεξεργασία της παράστασης Φάουστ. Το έργο υπογραμμίζει την επικινδυνότητα που ενυπάρχει στο περιπετειώδες ταξίδι της ζωής.
Της: Έπη Τρίμη
Και με τον προειδοποιητικό του χαρακτήρα δημιουργεί τον έλεο και τον φόβο, στοιχεία της γνήσιας τραγωδίας. Το δράμα είναι χτισμένο έτσι ώστε να ωθεί τον θεατή όχι σε εύκολες λύσεις και απαντήσεις, αλλά στην καρδιά του προβλήματος, αναγκάζοντάς τον να σκεφτεί όλα τα δεδομένα, να βιώσει, να αισθανθεί και να διαισθανθεί όλες τις παραμέτρους των πιθανών αποτελεσμάτων, έτσι ώστε να αφυπνισθεί από την οξύτητα των ερωτημάτων. Και αυτό είναι που καθιστά το έργο όχι ένα εύπεπτο θέαμα, αλλά ένα κίνητρο που δίνει στον καθένα την σκυτάλη του πρωταγωνιστικού ρόλου στη ζωή και στη χάραξη του ατομικού του πεπρωμένου.
Χρυσάνθη, τι σε δυσκόλεψε στη δραματουργική επεξεργασία και στην προσαρμογή κειμένων σε πεζό λόγο στην παράσταση «Φάουστ»;
Η αλήθεια είναι ότι οι μελέτες που είχα κάνει πάνω στη ζωή και τη σκέψη του Γκαίτε είχαν κατακαθίσει τόσο πολύ μέσα μου, που δεν συνάντησα ιδιαίτερη δυσκολία στην προσαρμογή του κειμένου σε πεζό λόγο. Αντίθετα, ήταν κάτι που το χαιρόμουνα και το διασκέδαζα. Έρρεε εντελώς αυθόρμητα.
Ποια είναι τα φιλοσοφικά μηνύματα που απορρέουν από την εν λόγω παράσταση και γιατί προτρέπεις το κοινό να έρθει να σας δει;
Τα φιλοσοφικά μηνύματα είναι πάρα πολλά. Κατ’ αρχήν ένα βασικό μήνυμα είναι ότι η ανθρώπινη σκέψη αν δεν συνδεθεί με βιώματα που απορρέουν από τη συμμετοχή της καρδιάς και των ανθρώπινων συναισθημάτων, αν δηλαδή ο άνθρωπος δεν ζήσει τη ζωή του με μία πληρότητα που να αγκαλιάζει όλα τα επίπεδα της υπάρξεώς του, αυτή η γνώση θα παραμείνει ατελέσφορη. Γι’ αυτό και ο Φάουστ λέει στην αρχή του έργου ότι ενώ σπούδασε φιλοσοφία, ιατρική και θεολογία, παρέμεινε το ίδιο ανίδεος όπως ήταν πριν από όλα αυτά. Και ενώ μπορεί να χειριστεί το λόγο καλύτερα από όλους τους καθηγητές, τους ιερείς και την ελίτ των διανοουμένων, παραμένει ανίδεος όπως ήταν στην αρχή, πράγμα που σημαίνει ότι από μόνη της η ευφυΐα και η μόρφωση δεν μπορούν να φέρουν αποτελέσματα αν ο άνθρωπος δεν προσθέσει και άλλους άξονες στη ζωή του που ενδεχομένως να είναι ακόμη πιο σημαντικοί από την διανοητική του κατάρτιση. Απόδειξη, ότι ζούμε σε ένα κόσμο όπου δεν λείπει η γνώση ή η πληροφορία, αλλά λείπει η ευτυχία και η ανθρωπιά.
Ακόμη, μπορούμε να πούμε ότι όλη αυτή η γνώση και η πληροφορία κάνει τον άνθρωπο να νιώθει παντοδύναμος. Αυτό όμως αποτελεί ψευδαίσθηση γιατί το ανατρέπει η πραγματικότητα. Ο Φάουστ εγκλωβισμένος σ’ αυτή την ψευδαίσθηση νιώθει ότι ο κόσμος των πνευμάτων δεν ανταποκρίνεται, γιατί το πνεύμα του είναι κλειστό, η καρδιά του είναι νεκρή. Δεν ανταποκρίνεται. Δεν μπορεί λοιπόν να εναρμονίσει την πνευματική αναζήτηση με τη χαρά της ζωής. Δεν μπορεί να αντιληφθεί την έννοια του λόγου. Την υποκαθιστά με τη λέξη, τον νου, την πράξη.
Ένα δεύτερο σημείο πολύ σημαντικό για τη φιλοσοφία του έργου είναι ότι ο άνθρωπος απογοητευμένος από τη στείρα γνώση που δεν λύνει το υπαρξιακό του πρόβλημα, μπορεί να προβεί σε αθέμιτους συμβιβασμούς. Να πουλήσει την ψυχή του έναντι κάποιου τιμήματος μικρού ή μεγάλου με οδυνηρά αποτελέσματα τόσο για τον ίδιο όσο και για τους γύρω του, πράγμα που φαίνεται καθαρά μέσα στην πορεία του ίδιου του έργου. Για να φτάσει να σκεφτεί σοβαρά ο άνθρωπος τη Χριστική ρήση που λέει «Τι ωφελήσεται άνθρωπος εάν τον κόσμον όλο κερδίσει, την δε ψυχή αυτού ζημιωθεί πρέπει να μην έχει πέσει στην παγίδα της απελπισίας. Αυτή είναι η παγίδα που πέφτει ο Φάουστ, καταριέται την πίστη, την ελπίδα και την υπομονή και ανοίγει το δρόμο στο σκοτεινό κομμάτι του εαυτού του που συμβολίζεται με τον Μεφιστοφελή. Πέρα από αυτά υπάρχουν πλήθος άλλων νοημάτων που δε θα μας έφτανε ένα βιβλίο για να τα αναφέρουμε.
Πιστεύεις ότι ο σύγχρονος άνθρωπος έχει την ανάγκη να εξαγοράσει με την ψυχή του, όλες τις ανθρώπινες επιθυμίες που του υπόσχονται ευτυχία;
Ο άνθρωπος δεν μπορεί να εξαγοράσει τίποτα επί της ουσίας. Νομίζει ότι εξαγοράζει. Η ζωή του ανθρώπου είναι μια πορεία στο «είναι». Στην πραγμάτωση του ίδιου του εαυτού του. Αυτό δεν εξαγοράζεται. Ή επιτυγχάνεται ή ακυρώνεται. Το «δούναι και λαβείν» με την έννοια της εξαγοράς είναι μια κοσμική αντίληψη που μας έχει βάλει σε μεγάλες περιπέτειες. Αν αυτό γίνει αντιληπτό, το δράμα της ανθρωπότητας έχει τελειώσει.
Πώς αντιλαμβάνεσαι εσύ το δικό σου ταξίδι ζωής;
Ό,τι μας έχει δοθεί σαν τάλαντο, μας έχει δοθεί για να κατατεθεί. Μέσα στη συλλογικότητα αν ο άνθρωπος εκδηλώσει τις αρετές με τις οποίες είναι γεννημένος, έχει βρει το νόημα της ζωής του. Το νόημα της ζωής μας έχει εγγραφεί στις αρετές που διαθέτουμε εγγενώς. Εκδηλώνοντάς τις κάνουμε και τη δική μας τη ζωή και τη ζωή της συλλογικότητας ωραιότερη και ουσιαστικότερη. Άρα το ταξίδι της ζωής είναι να ανακαλύψουμε αυτά τα ποιοτικά χαρακτηριστικά που διαθέτουμε, να τα εκφράσουμε και να τα εκδηλώσουμε μέσα στην κοινωνία.
Ποια είναι η θέση σου για το #metoo; Εσύ έχεις βιώσει άβολες αντίστοιχες καταστάσεις;
Κατ’ αρχήν το να αποκαλύπτεται μια επιζήμια κοινωνική συμπεριφορά είναι αναγκαίο. Γι’ αυτό δεν υπάρχει αμφιβολία. Αρκεί να μη γίνεται ευκαιρία για ικανοποιήσεις συμφερόντων ιδίας ποιότητος. Αλλιώς, το να βγαίνουν στην επιφάνεια πληγές που ταλανίζουν χρόνια αν όχι αιώνες την κοινωνία, είναι βήμα προόδου. Γιατί, όλα αυτά πρέπει να λήξουν. Απλά χρειάζεται μια προσοχή στην έντιμη διαχείριση αυτών των ζητημάτων. Σε ό,τι με αφορά δεν είχα δύσκολη ζωή πάνω στο ζήτημα αυτό, ίσως γιατί οσάκις προέκυψε τέτοια κατάσταση τη διαχειρίστηκα στο χρόνο που έπρεπε με πολύ σωστό τρόπο.
Κατά την άποψή σου ποιο είναι το κίνητρο του σύγχρονου ανθρώπου προκειμένου να μην βουλιάζει στο σκοτάδι αλλά να αναζητά το φως ακόμη και στην τραγικότητα;
Το κίνητρο του ανθρώπου για να μη βουλιάζει στο σκοτάδι και να ανακαλύπτει το φως ακόμα και μέσα στην τραγικότητα, είναι η αναζήτηση της αλήθειας. Γιατί η αλήθεια είναι φως. Και κάτω από τη λάμψη του φωτός της αλήθειας, κάθε σκοτάδι διαλύεται. Και κάθε τραγικότητα που είναι αποκύημα του σκότους γίνεται διαχειρίσιμη με τρόπο που συντελεί στην πνευματική αναβάθμιση.
Αν είχες ένα μαγικό ραβδί με σειρά προτεραιότητας τι θα άλλαζες γύρω σου;
Δυστυχώς, δεν υπάρχει μαγικό ραβδί. Ποιο το νόημα να κάνουμε υποθέσεις για ζητήματα στα οποία δεν χωρούν υποθέσεις; Για οποιαδήποτε αλλαγή, αν αφορά τον εαυτό μας χρειάζεται ισχυρή θέληση και μόχθος. Και αν δεν το αντιληφθούμε αυτό θα προσμένουμε ίσως κάποιο θαύμα που λέει και ο ποιητής, χωρίς αυτό να έρχεται ποτέ, με αποτέλεσμα να βουλιάζουμε στην απελπισία και την οδύνη. Αλλά να ξέρουμε ότι οποιαδήποτε αλλαγή πριν έρθει στην κοινωνία, πρέπει να συντελεστεί στον εαυτό μας. Γιατί οι κοινωνικές πληγές είναι αποτέλεσμα των κενών που έχουν μείνει ακάλυπτα στον εαυτό μας. Είναι αποτέλεσμα ατομικών ελαττωμάτων που η συνισταμένη τους αποτυπώνεται στην κοινωνική πραγματικότητα. Αλλά το να δει κανείς τα προσωπικά του ελαττώματα είναι πολύ πιο δύσκολο και επώδυνο από το να δείχνει με το δάχτυλο προς τα έξω και να κρίνει τους πάντες και τα πάντα, θεωρώντας τον εαυτό του αμέτοχο παντελώς σε αυτήν την κοινωνική τραγωδία.
Σε ποιον χρωστάς αυτό που είσαι σήμερα επαγγελματικά και προσωπικά;
Συνάντησα στη ζωή μου δασκάλους που είχα την ευτυχία να μαθητεύσω δίπλα τους, να τραφώ με τον αγαπητικό τους λόγο, και την σωτήρια συμπαράστασή τους στις προσωπικές μου αναζητήσεις. Θα χρωστώ γι’ αυτό αιώνια ευγνωμοσύνη, αν και πιστεύω ότι οι δάσκαλοι έρχονται όταν είσαι έτοιμος να αξιοποιήσεις τη συμβολή τους στο δρόμο της επίμοχθης πορείας της ζωής σου.
Τι εύχεσαι για το μέλλον σου;
Να καταστώ όσο γίνεται περισσότερο χρήσιμη στους συνανθρώπους μου. Προσφέροντας, η ζωή αποκτά το πραγματικό της νόημα. Γιατί δεν είναι απλά διαβίωση και επιβίωση, αλλά πλήρωση και ολοκλήρωση.
Θα σε ενδιέφερε η τηλεόραση;
Εάν η συμβολή μου μπορούσε να έχει κάποιο πολιτιστικό ενδιαφέρον, ναι.
Πώς σου φαίνεται η στροφή στη μυθοπλασία και η υπερπληθώρα σήριαλ;
Το θέμα είναι πολύ μεγάλο γιατί ο μύθος σαν συμβολισμός ή αλληγορία, έχει στόχο να σε συνδέσει με τα αρχέτυπα της ύπαρξης και τη νοηματοδότησή τους. Αλλά αν χρησιμοποιείται σαν παραγωγή ανθρώπινων φαντασιώσεων προκειμένου όχι να μας θυμίσουν στοιχεία τα οποία αφορούν τον πυρήνα της ύπαρξής μας ώστε να μας κινητοποιήσουν με την αυθεντικότητά τους, αλλά χρησιμοποιούνται με σκοπό να παράξουν αδρεναλίνη για εμπορικούς λόγους και να μας βυθίσουν στη λησμονιά και την αποξένωση από τον εαυτό μας, τότε αυτού του είδους η μυθοπλασία δεν έχει τη γνησιότητα και την αλήθεια των μυητικών μύθων. Έχει σημασία να καταλάβουμε τη διαφορά αυτή. Δηλαδή του μυητικού μύθου και της εμπορευματεύσιμης μυθοπλασίας στη λογοτεχνία. Από κει και πέρα είναι εύκολο να βγάλει κανείς τα συμπεράσματά του για το τι τον αφορά και τι δεν τον αφορά και να επιλέξει ανάμεσα στα δύο.
Πώς βιώνεις μέσα σου τον πόλεμο στην Ουκρανία;
Δυστυχώς βιώνεται μέσα από την τηλεόραση σαν να βλέπουμε σήριαλ. Θα έπρεπε αυτά τα γεγονότα να μας προβληματίσουν, να μας συγκλονίσουν και να γίνουν αφετηρία σημαντικών αλλαγών. Δεν είναι τόσο μακριά μας όσο φαίνονται. Αύριο μπορεί να μας κτυπήσουν την πόρτα απρόσμενα. Και θα μας κακοφανεί τότε αν κάποιοι συγκυριακά ευνοημένοι από την τύχη μας παρακολουθούν πάνω στο βελουδένιο καναπέ τους αναφωνώντας απλώς «Α! τους καημένους».
Μπορεί κανείς να ακούσει την ομιλία του Bernie Sanders στην αμερικανική γερουσία στις 14/3/22. Είναι μια πολύ σοβαρή προσέγγιση, με αντικειμενικές εκτιμήσεις και διαπιστώσεις.
Ποια είναι τα επόμενα επαγγελματικά σου σχέδια;
Δεν ήρθε η ώρα να ανακοινωθούν, γιατί πρέπει να είμαι πολύ σίγουρη πριν τα ανακοινώσω.
