Ο Αλέξης Σταμάτης είναι Έλληνας συγγραφέας, μυθιστοριογράφος, διηγηματογράφος, συγγραφέας παιδικών βιβλίων, ποιητής, θεατρικός συγγραφέας και σεναριογράφος. Γεννήθηκε στην Αθήνα και είναι γιος του αρχιτέκτονα Κώστα Σταμάτη και της ηθοποιού Μπέτυς Αρβανίτη.
Της: Έπη Τρίμη
Είναι παντρεμένος με την ηθοποιό Εύα Σιμάτου με την οποία έχουν ένα γιο, τον Ερμή.
Επ’ αφορμή του νέου του βιβλίου «Το Λευκό δωμάτιο» το οποίο μεταφέρεται και στο θεατρικό σανίδι κάναμε μια συνέντευξη για λογαριασμό του enimeerotiko.gr
Κύριε Σταμάτη μιλήστε μας για το νέο σας βιβλίο «Το Λευκό δωμάτιο». Τι πραγματεύεται και από πού αντλήσατε την έμπνευσή σας;
Το «Λευκό Δωμάτιο» άρχισε από ένα ερώτημα. «Τι θα γινόταν εάν;» Το περίφημο what if? είναι ένα από τα βασικά εργαλεία της λογοτεχνίας. Τι θα γινόταν φέρ’ ειπείν εάν η Κωνσταντινούπολη δεν είχε πέσει στα χέρια των Οθωμανών το 1453; Τι θα γινόταν εάν η αριστερά είχε επικρατήσει στον εμφύλιο; Έξοχα βιβλία όπως ο «Άνθρωπος στο Ψηλό Κάστρο» (1962) του Φίλιπ Ντικ μας ξεναγούν σε έναν άγριο κόσμο, όπου το ερώτημα ήταν τι θα γινόταν εάν οι ναζί κερδίσει τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Τα παραπάνω βέβαια είναι ιστορικής φύσεως ερωτήματα που μπορούν να οδηγήσουν σε πολιτικά μυθιστορήματα φαντασίας. Προσωπικά, με ενδιέφερε ένα άλλο λογοτεχνικό είδος. Μια αλληγορία εγκλεισμού. Η αλληγορία ως γνωστόν εμπεριέχει υπαινιγμό κρύβοντας νοήματα διαφορετικά από εκείνα που φαίνεται ότι δηλώνει. Προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις: «άλλως» – δηλαδή, διαφορετικά και «αγορεύω» – δηλαδή, λέω. Όσο για τον εγκλεισμό, όλοι πλέον ξέρουμε τι είναι, βαθιά μες στο πετσί μας.
Σε συνέχεια της ως άνω ερώτησής μου πώς νιώσατε όταν το βιβλίο σας μεταφέρθηκε υπό τη μορφή αυτόνομου θεατρικού έργου στο θέατρο Σταθμός;
Το «Λευκό Δωμάτιο» άρχισε ως θεατρική παράσταση. Παίχτηκε υπό τη μορφή αναλογίου στο Θέατρο Τέχνης και είχε μεγάλη επιτυχία. Αποφάσισα να επεκτείνω την κεντρική ιδέα και να γράψω ένα πολύ φιλόδοξο μυθιστόρημα. Κι εντέλει είχαμε αυτή την εξαιρετικά πρωτότυπη συγκυρία. Το «Λευκό Δωμάτιο» να βγει ως βιβλίο από τις εκδόσεις Καστανιώτη, ταυτόχρονα με το ανέβασμα του ως θεατρική παράσταση στο «Θέατρο Σταθμός», σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη.
Από τα 30 βιβλία που έχετε γράψει συνολικά ποιο θεωρείτε ότι σας είχε δυσκολέψει περισσότερο και ποιο για σας έχει εξέχουσα θέση στην καρδιά σας;
Μου είναι πολύ δύσκολο να ξεχωρίσω κάποιο βιβλίο που με δυσκόλεψε περισσότερο. Όλα είναι πάρα πολύ δύσκολα στην αρχή. Επίσης μου είναι πολύ δύσκολο να επιλέξω κάποιο. Όλα είναι σπλαχνικά.
Εργαστήκατε ως τα 30 σας ως αρχιτέκτονας και στη συνέχεια αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τη συγγραφή. Πώς αντέδρασε ο πατέρας σας ο οποίος υποθέτω πως θα ήθελε να είστε ο συνεχιστής του;
Περιέργως ο πατέρας μου , ούτε με πίεσε ούτε αντέδρασε άσχημα όταν πήρα τις αποφάσεις μου. Και η μια ήταν σωστή – το να σπουδάσω αρχιτεκτονική – μια και μου έδωσε τα κατάλληλά εφόδια για την αφηγηματική τέχνη και η άλλη, να την εγκαταλείψω , όταν πια αυτό με το οποίο καταπιανόμουν είχε καταλήξει σκέτη γραφειοκρατία.
Δηλώσατε πως ο Κώστας Παπαγεωργίου σας ενθάρρυνε να ασχοληθείτε με τη γραφή. Θυμάστε κάποια συμβουλή του που να την κρατάτε μέσα σας ως φυλακτό;
Ο Κώστας Παπαγεωργίου ήταν ένας έξοχος ποιητής- πολύ κοντινός μου άνθρωπος ποιητής- όποιος με ενθάρρυνε πάρα πολύ στο να συνεχίσω να γράφω ποίηση και εντέλει να εκδώσω την προσπάθειά μου. Δεν θα ξεχάσω ποτέ τις συζητήσεις μας. Συμβουλή και φυλαχτό ήταν ο ίδιος ο άνθρωπος,
Είστε παντρεμένος με την ηθοποιό Εύα Σιμάτου και έχετε ένα γιο τον Ερμή. Ποιος είναι ο κώδικας επικοινωνίας μεταξύ δύο καλλιτεχνικών φύσεων και πώς αντιπαρέρχονται την ανασφάλεια δύο μη συμβατικών επαγγελμάτων;
Περίπου έτσι όπως τα λέτε είναι γιατί με την Εύα έχουμε μεν δύο μη συμβατικά επαγγέλματα αλλά και μία πολύ ιδιαίτερη χημεία που βοηθάει στο αντιπαρέρχεται κανείς τις δυσκολίες, τις ανασφάλειες και τα πολλά προβλήματα που δημιουργεί στον καλλιτέχνη η ενασχόλησή του. Ο ερχομός του Ερμή δε νομίζω να μας πήγε σε τίποτα πίσω όσον αφορά την τέχνη μας. Ίσα-ίσα μας εμπλούτισε με νέες εικόνες και με νέες οπτικές γωνίες. Όταν βλέπεις ένα πλήρους αθωότητας πλάσμα να δημιουργεί εκ του μηδενός, είναι σαν εσύ να πηγαίνεις σεμινάριο.
Πώς θα χαρακτηρίζατε τον εαυτό σας ως σύζυγο και πατέρα;
Δεν το είχα ποτέ καλά με τους ρόλους ειδικά με τον πρώτα με την Εύα είμαστε μαζί σχεδόν 10 χρόνια και είμαστε κάτι πολύ παραπάνω από σύζυγοι. Ο δεύτερος, όμως, ο ρόλος του πατέρα εντέλει είναι πολύ σημαντικός. Τον νιώθω πως έτσι όπως αναπτύσσεται μέσα μου και έτσι όπως τον συνδιαμορφώνουμε με τον Ερμή. Μοναδικά πράγματα που κάνουν την κάθε μέρα ξεχωριστή. Ο ρόλος μου ως πατέρα είναι να του παραδώσω ένα χαρτί. Ελπίζω να φανώ άξιος των φράσεων που θα περιέχει.
Τι σας γοητεύει στη μητέρα σας Μπέττυ (Αρβανίτη) και ποια πλευρά της θα θέλατε να μας συστήσετε που θα είχε ενδιαφέρον για τους αναγνώστες μας;
Ένα στοιχείο που με γοητεύει και μ’ αρέσει τη μητέρα μου είναι ότι δεν υπήρξε ποτέ αυτό που λέμε «καλλιτεχνικό ψώνιο». Επίσης δεν έκανε ποτέ κάτι επί τούτου, ό,τι έχει δημιουργήσει βγαίνει μέσα από μια βαθύτατη ανάγκη έκφραση. Εκεί υπάρχουν συμβιβασμοί δεν υπάρχουν ωράρια δεν υπάρχουν μαθηματικά. Παράλληλα υπάρχει μια ιδιαίτερα συναισθηματική πλευρά της – πολύ συγκινητική – η οποία είναι γνωστή κυρίως στους πολύ κοντινούς τους ανθρώπους.
Ως μικρό παιδί βρισκόσασταν στα κινηματογραφικά πλατό. Θυμάστε κάποιο περιστατικό με κάποιον συνάδελφο της μητέρας σας που μέχρι σήμερα όταν το σκέφτεστε να πλημυρίζει η καρδιά σας από συναισθήματα;
Θυμάμαι την παρουσία μου στα γυρίσματα της ταινίας του Δαλιανίδη «Κάτι κουρασμένα παλληκάρια» Με τον Λάμπρο Κωνσταντάρα, τον Διονύση Παπαγιαννόπουλο, την Μάρθα Καραγιάννη και τον Κώστα Βουτσά. Ήμουνα παρών στα γυρίσματα αυτά και πραγματικά είδα πως είναι ο κόσμος του σινεμά, το τι συμβαίνει πίσω από τα πλατό. Αυτό το «ντεσού» είναι κάτι που με επηρέασε πολύ έντονα στην υπόλοιπη ζωή μου και ειδικά στο γεγονός ότι έγινε συγγραφέας.
Από τη γενιά των ηθοποιών του αθάνατου ελληνικού κινηματογράφου ποιον άνθρωπο ξεχωρίσατε τόσο ως προσωπικότητα όσο και ως καλλιτέχνη;
Έχω ξεχωρίσει περισσότερο ανθρώπους που έχουν να κάνουν με την αμέσως επόμενη γενιά που είναι γενιά του θεάτρου και κυρίως το Μίνω Βολανάκη οποίος υπήρξε μία μεγάλη μορφή στα θεατρικά μας πράγματα. Εάν πρέπει να περιοριστώ στη γενιά της Φίνος Φιλμς είχα μία ιδιαίτερη αδυναμία στην εικοσάχρονη τότε Νόρα Βαλσάμη.
Έχετε μιλήσει δημόσια για τη μάχη που δώσατε με το αλκοόλ. Πόσο απελευθερωτικό ήταν για σας να το μοιραστείτε δημόσια;
Εξαιρετικά απελευθερωτικό αλλά νομίζω πλέον ότι το έχω συζητήσει τόσες φορές που πλέον αρχίζει και ξεθωριάζει η μνήμη του .Έχουν περάσει πια και 26 χρόνια.
Η Τουρκία ισχυρίζεται ότι δεν έχει να χάσει τίποτε από έναν πόλεμο με την Ελλάδα παρά μόνο να πάρει εδάφη. Σας ικανοποιεί ο τρόπος που η κυβέρνηση διαχειρίζεται τις προκλήσεις της γείτονος χώρας;
Πιστεύω ότι η διαχείριση των προκλήσεων μιας τόσο επιθετικής, λαϊκίστικης και αμετροεπούς χώρας πρέπει να βρίσκει όλα τα κόμματα και όλους τους πολιτικούς φορείς ενωμένους. ‘Έχω την αίσθηση ότι στο σημείο αυτό τουλάχιστον τα καταφέρνουν κάπως καλά.
Τι νιώσατε ως σκεπτόμενος άνθρωπος όταν ο Πούτιν αποφάσισε να εισβάλει στην Ουκρανία και ποιο είναι το δημόσιο μήνυμα θα θέλατε να περάσετε από πλευράς σας; Να θυμίσω στους αναγνώστες πως εδώ και 50 χρόνια η Κύπρος ζει σε ένα διαιρεμένο νησί ως αποτέλεσμα της εισβολής και της παράνομης κατοχής των Τούρκων στα εδάφη της.
Ένιωσα πάρα πολύ άσχημα για το σημείο στο οποίο έχει φτάσει η ανθρωπότητα αυτή τη στιγμή να δημιουργεί τετελεσμένα μέσω της βίας. Θα πίστευε κανείς ότι το πέρασμα του χρόνου μας θα μας μάθαινε λίγα στοιχειώδη πράγματα. Η ανθρώπινη φύση ωστόσο είναι κάτι πολύ περίπλοκο κι επικίνδυνο.
Πιστεύετε πως υπάρχει το ενδεχόμενο μιας βαθιάς κρίσης λόγω των αυξημένων τιμών της ενέργειας;
Μα δεν είναι να το πιστεύω εγώ, βαθιά κρίση υπάρχει ήδη και είναι δίπλα μας.
Πώς θα επιθυμούσατε να κλείσουμε τη συνέντευξή μας;
Με τη μόνη εκ βαθέων αληθινή ευχή: καλή υγεία.
