Μητρότητα: Τα ραντεβού βρίσκονται σε παύση. Οι εξωσωματικές είναι σε αναβολή. Πολλές γυναίκες νιώθουν το φόβο. Πιστεύουν ότι ο κορωνοϊός τους στέρησε τη μητρότητα. Πέντε γυναίκες αφηγούνται την ιστορία τους.
Τα σαββατιάτικα πρωινά είναι τα χειρότερα. Η Claudia, δασκάλα στο επάγγελμα, ξυπνά μόνη στο κρεβάτι της στο Λονδίνο. Το Σαββατοκύριακο βρίσκεται μπροστά της με ατελείωτες ώρες για να το γεμίσει με περιπάτους, τηλεόραση και περισσότερους περιπάτους. Μερικές φορές τής ήταν δύσκολο να βρει κίνητρο να σηκωθεί από το κρεβάτι. «Ακούγεται δραματικό, αλλά κάθομαι ξαπλωμένη εδώ και σκέφτομαι: ποιο το νόημα τώρα να σηκωθείς;», λέει η Claudia.
Κλείνει τα 34 χρόνια της, ελεύθερη και όχι πολύ κοντά στο να βρει έναν σύντροφο και να κάνει παιδιά. Ακόμη κι αν γνώριζε κάποιον τον επόμενο χρόνο, θα ήταν έτοιμοι να αποκτήσουν παιδί; Πιθανότατα όχι. Αυτό σημαίνει ότι θα φτάσει τα 36, προτού ξεκινήσει τις προσπάθειες για παιδί, αν γνωρίσει κάποιον την επόμενη χρονιά. Κι εδώ έρχεται ο κορωνοϊός με τους περιορισμούς που κάνει και τα ραντεβού σχεδόν αδύνατα.
«Οι φίλες μου είναι είτε έγκυες, είτε έχουν μικρά παιδάκια. Κι εγώ δίνω “μάχη” για να μου μιλήσει ένας άντρας στο διαδίκτυο. Το λες και απελπισία», λέει. Η Claudia είναι μία από τις πολλές γυναίκες στο Ηνωμένο Βασίλειο -και όχι μόνο- η οποία φοβάται ότι ο κορωνοϊός έχει βάλει στον «πάγο» τα σχέδιά τους για την απόκτηση παιδιού, και ίσως για καλό. Καθώς τον Μάρτιο η νόσος εξαπλώθηκε στην χώρα, οι κλινικές εξωσωματικής γονιμοποίησης έκλεισαν και οι περισσότερες δεν άνοιξαν μέχρι τον Μάιο.
Και οι γυναίκες, οι οποίες είχαν σχεδιάσει να ταξιδέψουν στο εξωτερικό για θεραπείες γονιμότητας δεν μπορούσαν να φύγουν, λόγω των περιορισμών. Αφενός οι όχι και τόσο σταθερές σχέσεις διαλύθηκαν από το βάρος του στρες της πανδημίας, αφήνοντας γυναίκες κοντά στα 40 που ήθελαν να αποκτήσουν παιδί, να ψάχνουν για νέο σύντροφο. Και οι γυναίκες, που είχαν μία σίγουρη οικονομική κατάσταση πριν την πανδημία, ξαφνικά βρέθηκαν χωρίς δουλειά, κάτι που σήμαινε ότι δεν θα μπορούσαν να τα βγάλουν πέρα με τη μητρότητα.
«Υπήρχαν ακυρώσεις στις θεραπείες σε όλα τα επίπεδα», λέει ο δρ. Raj Mathur της Βρετανικής Υπηρεσίας Γονιμότητας. Αν και οι περισότερες κλινικές έχουν ανοίξει, υπάρχει μακρύς κατάλογος ασθενών με περιορισμένες πηγές, συν ότι οι κλινικές έχουν έλλειψη προσωπικού λόγω του κορωνοϊού. «Πολλές κλινικές αγωνίζονται για να παρέχουν αποτελεσματικές υπηρεσίες φέτος, καθώς αρκετά μέλη του προσωπικού προσβάλλονται από τον κορωνοϊό και αναγκάζονται να μείνουν σε καραντίνα», προσθέτει ο Mathur.
Για μερικές γυναίκες αυτή η καθυστέρηση μπορεί να αποβεί καταστροφική. «Ένα μεγάλο ζήτημα είναι, ότι ορισμένοι ασθενείς μπορεί να χάσουν την πρόσβασή τους στην θεραπεία γονιμότητας που επιχορηγείται από το κράτος, καθώς λόγω αυτών των καθυστερήσεων μπορεί να περάσουν το όριο ηλικίας που καλύπτει το σύστημα υγείας», συνεχίζει. Σημειώνεται ότι στη Βρετανία το όριο ηλικίας είναι από 34 έως 42. Όταν περιμένεις για θεραπεία γονιμότητας τόσο πολύ καιρό, οποιαδήποτε καθυστέρηση είναι οδυνηρή. «Θα έπρεπε να έχω ξεκινήσει τη θεραπεία φέτος», λέει η 35χρονη Άννα. Εκείνη και ο σύζυγός της προσπαθούν έξι χρόνια να αποκτήσουν ένα μωρό.
Μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα, η Άννα είχε δύο αποβολές. Αφού απευθύνθηκε σε κλινική για εξωσωματική πέρυσι, έμαθε ότι έχει μία χρωμοσωμική ανωμαλία, που της προκαλούσε τις αποβολές. Προκειμένου να φέρει εις πέρας μία εγκυμοσύνη, θα έπρεπε να υποβληθεί σε γενετικές εξετάσεις, προτού προχωρήσουν σε εμφύτευση. Ήταν να ξεκινήσει η θεραπεία τον Απρίλιο, αλλά αναβλήθηκε λόγω του κορωνοϊού. Τον Νοέμβριο, έλαβε μία επιστολή που έλεγε ότι θα έπρεπε να περάσουν τουλάχιστον άλλοι εννέα μήνες, προτού επιστρέψει για τις εξετάσεις.
«Καθυστερήσεις επί καθυστερήσεων. Άλλος ένας χρόνος έφυγε. Η ζωή σου μπαίνει σε αναμονή, περιμένοντας για μία θεραπεία», λέει η Άννα. Όμως, προσπαθεί να σκέφτεται λίγο πιο θετικά. «Γνωρίζω ότι υπάρχουν άνθρωποι σε χειρότερη κατάσταση από μένα. Άνθρωποι που δεν έχουν θεραπεία για τον καρκίνο. Μπορώ να κάνω ένα βήμα πίσω και να εκτιμήσω το γεγονός ότι είμαι καλά, και αν και με δυσαρεστεί, το σύστημα υγείας κάνει ό,τι μπορεί», σημειώνει.
Δεν είναι μόνο οι κλινικές για εξωσωματική του συστήματος υγείας που έχουν επηρεαστεί από την κατάσταση, αλλά και για τις γυναίκες που με δικά τους έξοδα θα κάλυπταν τη θεραπεία στο εξωτερικό, το 2020 ήταν επίσης καταστροφικό. «Ναι φυσικά, μας φτάνει, αλλά θέλαμε να χαρίσουμε στον 2 ετών γιο μου ένα αδελφάκι. Ό,τι ήθελα περισσότερο στη ζωή μου ήταν να είμαι μητέρα», λέει η 39χρονη Έμιλι. Έπειτα από πέντε κύκλους εξωσωματικών η Έμιλι απέκτησε τον γιο της σε κλινική στην Αθήνα, όπου η θεραπεία είναι φθηνότερη. Η θεραπεία που είχε κάνει στις δημόσιες κλινικές δεν είχε αποτέλεσμα και έτσι αποφάσισε να στραφεί στις ιδιωτικές. «Η κλινική ήταν η τελευταία μου ευκαιρία. Ο γιος μου γεννήθηκε τον Μάρτιο του 2018. Ήμουν ένα κουρέλι, αλλά ήταν η πιο όμορφη στιγμή της ζωής μου. Δεν μπορούσα να το πιστέψω μετά από τόσα χρόνια», συμπηρώνει.
Η Έμιλι σχεδίαζε να έρθει στην Ελλάδα για θεραπεία φέτος. «Δεν τα κατάφερα. Η Ελλάδα μπήκε σε lockdown», λέει. Κατάφερε να πάει το καλοκαίρι για μία εξέταση, αλλά λόγω των φαρμάκων που έπρεπε να πάρει πριν κόστιζαν 1500 λίρες και έμοιαζε ρίσκο να την ξεκινήσει, με τις πτήσεις στο τέλος να ακυρώνονται. «Είμαι σε κρίσιμη καμπή. Τον επόμενο χρόνο θα είμαι 40 και με τρομάζι λιγάκι. Δεν πίστευα ποτέ, όταν ξεκίνησα τις προσπάθειες να κάνω παιδί στα 31 μου, ότι στα 40 θα βρισκόμουν σε αυτή τη θέση», αναφέρει.
Για αυτές τις γυναίκες η καθυστερήσεις λόγω κορωνοϊού εντείνουν μία ήδη δύσκολη χρονική περίοδο. «Η εξωσωματική είναι μία δύσκολη διαδικασία εκ των πραγμάτων», λέει η δρ. Amanda Sives του Πανεπιστημίου του Τσέστερ. Και προσθέτει: «Οι καθυστερήσεις είναι στενάχωρες για τις γυναίκες που βρίσκονται πολύ καιρό στις λίστες αναμονής». Η Άννα προσπαθούσε να σκέφτεται θετικά, αλλά όταν έλαβε την επιστολή από την κλινική, κατέρρευσε. «Η Ομάδα του νοσοκομείου είναι θαυμάσια και κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούν. Όμως, εγώ έκλαψα», σημειώνει.
Δεν είναι όλα όμως μαύρα κι άραχνα. Μία πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Fertility and Sterility, για τις γυναίκες σε κλινική ευγονικής στην Νέα Υόρκη, διαπίστωσε ότι όσες έκαναν θεραπείες που σταμάτησαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας είχαν τις ίδες πιθανότητες να συλλάβουν είναι ίδιες.
«Θα πρέπει να προσέξουμε να μην ανησυχούμε αδικαιολόγητα τους ανθρώπους, καθώς ήδη η διαδικασία είναι στρεσογόνα», λέει ο Mathur. Όμως γνωρίζει πως, αν και οι περισσότερες γυναίκες δεν επηρεάζονται α πό τις καθυυστερήσεις υπάρχουν πάντα εξαιρέσεις. «Θα υπάρχουν και μεμονωμένες περιπτώσεις, όπου ο κορωνοϊός δεν μπορεί να μη συμπεριληφθεί στους αριθμούς. Αν η θεραπεία τους είναι ανεπιτυχής, λένε ότι “αν είχα κάνει τη θεραπεία πριν από έξι μήνες θα είχε πετύχει.” Και ποιος είμαι εγώ που θα πω ότι είναι λάθος; Πολύ πιθανό», σημειώνει.
Μία άλλη παράμετρος είναι και ο οικονομικός αντίκτυπος που βάζει «φρένο» στα όνειρα γυναικών για τη μητρότητα. «Συχνά απογοητεύομαι και κλαίω», λέει η 39χρονη Josephine. Καθόταν με το laptop στα χέρια ψάχνοντας απεγνωσμένα για αγγελίες εργασίας. Εκείνη και ο σύζυγός της είχαν σχεδιάσει να ξοδέψουν οικονομίες ζωής για την εξωσωματική φέτος, όμως τώρα μοιάζει ως μία ανεύθυνη πράξη, καθώς και για την ίδια θα είναι δύσκολο να επιστρέψει στη δουλειά με ένα μωρό. «Πηγαίνω σε συνεντεύξεις, σκεπτόμενη ότι δεν είναι μόνο για να κάνω καριέρα. Προσπαθώ να έχω δουλειά για να αποκτήσω ένα μωρό», λέει.
Για την 32χρονη Victoria, όλα τα όνειρα για τη μητρότητα είναι έξω από το ορατό μέλλον. Εκείνη και ο σύζυγός της σχεδίαζαν να αγοράσουν ένα σπίτι φέτος. «Κοιτούσαμε πάντα μπροστά. Να αγοράσουμε ένα σπίτι, να παντρευτούμε και να κάνουμε παιδί. Αλλά ήρθε ο κορωνοίός. Ο ιδιοκτήτης του σπιτιού του συντρόφου της έβαλε το διαμέρισμα για πώληση μόλις τελειώσει το μορατόριουμ των εξώσεων και επειδή έχει παραιτηθεί από τη δουλειά του ως οδοντοτεχνίτης, δεν μπορούν να πάρουν υποθήκη. Η Victoria πάσχει από πολλαπλή σκλήρυνση, κάτι που σημαίνει ότι θα μπορεί να εργαστεί part time και δεν θα μπορεί να πληρώνει μόνη της ενοίκιο. Τώρα ζει στο σπίτι της μητέρας της.
«Δεν θέλω να αποκτήσουμε παιδί μέχρι να βρουμε το δικό μας σπίτι και δεν μοιαζει πιθανό», σημειώνει. Η Claudia συμβουλεύει τις γυναίκες που αγχώνονται να προσεγγίσουν άλλες γυναίκες που βιώνουν κάτι ανάλογο. «Θα πρέπει να μοιράζονται αυτό που ν ιώθουν. Γιατί η στειρότητα σπάνια είναι ένα θέμα που συζητάται ανοιχτά. Είναι ένα πικρό ποτήρι: αυτή η πανδημία έχει κοστίσει σε αυτές τις γυναίκες τα όνειρά τους για τη μητρότητα.
«Το 2020 είναι μοιάζει μία χαμένη χρονιά. Είναι σαν να εξαφανίστηκε ένας χρόνος από τη ζωή μου», λέει η Claudia. Και ποιος εγγυάται ότι η νέα χρονιά θα είναι καλύτερη. Τι θα συμβεί, αν έχουμε άλλους έξι μήνες περιορισμών»
Η Josephine προσπαθεί να εστιάσει στα θετικά, τουλάχιστον για τώρα. «Ο κορωνοϊός ήταν καταστροφικός για τη δουλειά μου και τις προσπάθειές μου για παιδί. Όμως η σχέση μου με τον σύζυγό μου έγινε πιο δυνατή. Έκανα νέους φίλους, άνοιξα τον κύκλο μ ου. Και είμαι και πιο fit, γιατί είχα περισσότερο χρόνο για γυμναστική», υπογραμμίζει. Και καταλήγει: «Πρέπει να έχω πίστη ότι είναι απλά μία κακή συγκυρία. Θα περάσει και όλα θα είναι καλά. Πρέπει να πιστέψω αυτό».