Οι Ναΐτες Ιππότες ή «Τραπεζίτες του Θεού» είναι και πάλι στην επικαιρότητα, καθώς η επιστήμη θέλει να ξετρυπώσει ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια που περιβάλλουν το καθολικό μοναστικό τάγμα, τη φερόμενη σχέση τους με το Άγιο Δισκοπότηρο.
Ειδικότερα, ομάδα αρχαιολόγων ανακάλυψε μια μυστική κρύπτη σε μεσαιωνική εκκλησία του τάγματος στην Πολωνία και όλοι αναζητούν να μάθουν αν και τι κρύβεται εκεί.
Ήδη από το περσινό φθινόπωρο, η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως πολλές και πολλά υποσχόμενες μυστικές εγκαταστάσεις των Ναϊτών, θαμμένες κάτω από τον ναό του 13ου αιώνα…
Εννιά μοναχοί ιππότες από τη Γαλλία, με επικεφαλής τον Hugues de Payens, καταφτάνουν περί το 1118-1119 μ.Χ. στην Ιερουσαλήμ για να προστατεύσουν τα χριστιανικά καραβάνια στους Αγίους Τόπους, στον απόηχο της Α’ Σταυροφορίας.
Ως Φτωχοί Συστρατιώτες του Χριστού και του Ναού του Σολομώντα θα έμενε γνωστό το τάγμα που ορκίστηκε ασφαλές πέρασμα για τους ευρωπαίους προσκυνητές.
Οι Ναΐτες Ιππότες ξεπήδησαν όμως παντοδύναμοι σε Μέση Ανατολή και Ευρώπη, συγκεντρώνοντας τέτοια δύναμη και κύρος που μπορούσαν πια να γονατίζουν οικονομικά κραταιές αυτοκρατορίες.
Οι Φτωχοί Συστρατιώτες του Τάγματος του Χριστού και του Ναού του Σολομώντα κατάφεραν να μεταμορφωθούν από υπερασπιστές των χριστιανικών καραβανιών στους Αγίους Τόπους σε τραπεζίτες πανευρωπαϊκού κύρους, να συγκεντρώσουν αμύθητα πλούτη και να αφοριστούν τελικά από τη ρωμαιοκαθολική εκκλησία, η οποία τους κυνήγησε ανηλεώς.
Πώς έφτασαν όμως να αποκτήσουν τέτοια ισχύ; Βρήκαν πράγματι τα ιερά κειμήλια της χριστιανοσύνης, όπως επιμένει ο θρύλος; Και ο θρύλος επιμένει ήδη από τον 13ο αιώνα πως οι Ναΐτες είχαν στα χέρια τους το Άγιο Δισκοπότηρο, δεν περίμενε τον Νταν Μπράουν να γράψει την ιστορία του.
«Φύλακες του Άγιου Δισκοπότηρου» αποκαλούσαν εξάλλου σε Δύση και Ανατολή τη μυστηριώδη αυτή ομάδα των χριστιανών μαχητών που φαινόταν να είχαν απλώσει τα δίχτυα τους παντού.
Παρά το γεγονός ότι καμία τέτοια ιστορία, παλαιότερη ή σύγχρονη, δεν κόμισε ποτέ επαρκή στοιχεία για έναν τέτοιο ισχυρισμό, τα φανερά ίχνη των Ναϊτών είναι από μόνα τους αρκετά για να μας πουν μια ολοκληρωμένη ιστορία…
Οι Ναΐτες είχαν πολλά προπύργια στον ευρωπαϊκό χώρο και ακόμα και σήμερα στέκουν τα περισσότερα λαμπρά σε Αγγλία, Γαλλία, Ιταλία, Πορτογαλία και Ισπανία.
Ακόμα και στα χωριά της πολωνικής Πομερανίας θα βρεις όμως ίχνη του τάγματος, γοτθικούς ναούς πρωτίστως, που μαρτυρούν ότι μετά την επιστροφή τους από τους Αγίους Τόπους εγκαταστάθηκαν και στην Πολωνία.
Εκεί έστρεψαν οι αρχαιολόγοι τις έρευνές τους, σε ένα απομακρυσμένο πολωνικό χωριουδάκι των 100 κατοίκων συγκεκριμένα, που ίσως κρύβει μυστικά από αυτά που έκαναν τους Ναΐτες γνωστούς στα πέρατα του τότε κόσμου.
Στο Chwarszczany λοιπόν της Δυτικής Πομερανίας, κοντά στα σύνορα με τη Γερμανία, υπάρχει ένας ναός που μελετούν εδώ και χρόνια οι αρχαιολόγοι. Ένα παρεκκλήσι που είναι αφιερωμένο στον Άγιο Στανίσλαο (Κόστκα) είχε στο στόχαστρο η ανασκαφή και το περσινό φθινόπωρο χτύπησε διάνα.
Με τη βοήθεια της σύγχρονης τεχνολογίας, οι αρχαιολόγοι κατάφεραν να αποκαλύψουν μια σειρά από κρύπτες και μυστικά δωμάτια, ακόμα κι ένα δίκτυο υπόγειων διαδρόμων.
Η απομονωμένη εκκλησία του 1232, κατασκευασμένη με κόκκινο τούβλο πάνω σε μια βάση από γρανίτη, είναι φτιαγμένη μάλιστα με το τυπικό των Ναϊτών, τον περίπλοκο κώδικα του τάγματος που φυλούσαν σαν τα μάτια τους οι ιππότες.
Είναι ξεκάθαρο πως ο ναός έχει αμυντική λειτουργία, οι πανύψηλοι τοίχοι του θέλουν να κρατήσουν εκτός αδιάκριτους και εχθρούς. Συνεχίζει να λειτουργεί ως εκκλησία, αν και τα κυριακάτικα πρωινά στο Chwarszczany παραείναι ήρεμα για να διαταράξουν την ησυχία των Ναϊτών.
Σε αυτό το παρεκκλήσι είναι που ανακαλύπτουν συνεχώς νέα πράγματα οι αρχαιολόγοι, κομίζοντας γνώσεις για το ιπποτικό τάγμα και ρίχνοντας περισσότερο φως στα απόκρυφα πεπραγμένα του.
Ανάμεσα στα αντικείμενα που έχει αποκαλύψει κατά καιρούς η σκαπάνη κάτω από το ιερό του ναού περιλαμβάνονται εξάλλου και τα σώματα κάποιων Ναϊτών. Αλλά και αυτό που δείχνει σήμερα να είναι ένας μυστικός διάδρομος…
«Σύμφωνα με τους θρύλους, αλλά και μεσαιωνικά έγγραφα, υπήρχε ένα πηγάδι κοντά στην εκκλησία», δήλωσε πρόσφατα ο επικεφαλής της ανασκαφής Przemysław Kołosowski στο CNN, «οι φήμες θέλουν το πηγάδι να λειτουργεί ως είσοδος σε ένα μυστικό τούνελ. Αυτό χρειάζεται όμως μια εξαντλητική αρχαιολογική έρευνα».
Ήδη από το καλοκαίρι του 2019 όμως η ομάδα ανακαλύπτει συνεχώς νέα πράγματα εκεί κάτω, από περισσότερες οχυρώσεις και ένα υπόγειο νεκροταφείο ως και μια σειρά από κρύπτες. «Το όργανό μας [GPR] έχει εντοπίσει γοτθικές κρύπτες με τα απομεινάρια Ναϊτών Ιπποτών κάτω από το παρεκκλήσι».
Όπως μετέδιδε πέρυσι (5 Σεπτεμβρίου 2019) η «Gazeta Lubuska», αρχαιολογική έρευνα και ανακαινίσεις λαμβάνουν χώρα στον ναό αδιαλείπτως από το 2004.
Η ομάδα του Kołosowski έπιασε δουλειά τον Ιούλιο του 2019 και με νέες απεικονιστικές τεχνικές, αλλά και καμιά εκατοστή επιστήμονες και εθελοντές, κατάφερε να εντοπίσει και να αποκαλύψει πολλά πράγματα, τόσο μέσα στην εκκλησία όσο και στα χωράφια που την περιβάλλουν.
Οι έρευνες έχουν επικεντρωθεί σε ένα μικρό τμήμα κάτω από τα πέτρινα πατώματα του ναού, όπου βρέθηκαν εφτά θολωτές κρύπτες.
Σύμφωνα μάλιστα με ανακοίνωση της OKM, του Γερμανού κατασκευαστή της απεικονιστικής τεχνολογίας που χρησιμοποιείται στην έρευνα, αυτές οι υπόγειες κρύπτες «δεν μπορούν να χρονολογηθούν στα χρόνια των Ναϊτών».
Ίσως είναι μεταγενέστερες, υποθέτει η «Gazeta Lubuska», ίσως κάποιοι να έχτισαν πάνω στις παλιές. Η ίδια η εκκλησία των Ναϊτών είναι χτισμένη στη θέση παλιότερου ναού ρομανικού ρυθμού, κάτι που περιπλέκει ερευνητικά τη συνθήκη.
Και για να γίνει κάπως πιο ιντριγκαδόρικο το μυστήριο, ένα αντίστοιχο υπόγειο τούνελ ανακαλύφθηκε από την ίδια ομάδα να διατρέχει υπογείως την πόλη Myślibórz, τέσσερις ώρες από το Chwarszczany με άλογο, μόλις ένα μισάωρο με το αυτοκίνητο.
Το Myślibórz αποικήθηκε από Ναΐτες από το 1238, καθώς οι δούκες και οι μαργράβοι της Πομερανίας έσπευσαν να κάνουν στους Ιππότες ακόμα μεγαλύτερες δωρεές σε γη, θέλοντας να εξασφαλίσουν την εύνοιά τους. Το τάγμα αποκτούσε διαρκώς περισσότερα εδάφη στην περιοχή και έχτιζε τα προπύργιά του.
«Εκείνη την εποχή, οι Ναΐτες Ιππότες συγκέντρωσαν σημαντική δύναμη στη δυτική Πολωνία», επιβεβαιώνει χαρακτηριστικά ο πολωνός ιστορικός Marek Karolczak στο CNN, «είναι η εποχή των Σταυροφοριών. Οι ντόπιοι ηγεμόνες θέλησαν να ισχυροποιήσουν τη δύναμή τους καλώντας στρατιωτικά τάγματα να εγκατασταθούν στα εδάφη τους και να χτίσουν στρατηγεία».
Τι υπάρχει όμως σε αυτό το εκτεταμένο υπόγειο δίκτυο; Είναι η αρχαιολογική σκαπάνη έτοιμη να αποκαλύψει πραγματικούς θησαυρούς των Ναϊτών; Κι αν ναι, πού, στην εκκλησία ή στην ευρύτερη περιοχή;
Το Myślibórz έχει αυτό το θεόρατο υπόγειο τούνελ που ξεκινά από τη μεγάλη εκκλησία στην κεντρική πλατεία και καταλήγει ως το μοναστήρι των Δομινικανών, για το οποίο οι Πολωνοί ιστορικοί ισχυρίζονται πως ήταν αρχικά το κάστρο των Ναϊτών.
Όταν εκδιώχθηκαν από την πόλη στα τέλη του 13ου αιώνα, ο μεσαιωνικός θρύλος τους θέλει να εξαφανίζουν τον θησαυρό τους. Ο Karolczak μας λέει πως φήμες, αλλά και εκκλησιαστικά έγγραφα της εποχής, εμφανίζουν τους Ναΐτες να τον κρύβουν στον βυθό κοντινής λίμνης.
Τι περιείχε το σεντούκι; «Χρυσά νομίσματα και το Άγιο Δισκοπότηρο», λέει χωρίς περιστροφές ο Karolczak.
Κι αν κανένας σοβαρός επιστήμονας δεν υπαινίχτηκε ποτέ για Άγια Δισκοπότηρα, η παραφιλολογία ολοένα και μεγαλώνει για την απομακρυσμένη αυτή εκκλησία και τα όσα κρύβει ενδεχομένως στα έγκατά της.
Όπως έλεγε εξάλλου και ο Ουμπέρτο Έκο στο μνημειώδες και πολυεπίπεδο «Εκκρεμές του Φουκώ», «οι Ναΐτες Ιππότες είναι πίσω απ’ όλα»…