Η υπόθεση Ντιάτλοφ αποτελεί ακόμη και σήμερα ένα άλυτο μυστήριο, με τις θεωρίες συνωμοσίας να διαδέχονται η μία την άλλη και τους επιστήμονες να προσπαθούν να δώσουν μία λογική εξήγηση.
Όλα δείχνουν ότι επικρατέστερη θεωρία για τον θάνατο 9 πεζοπόρων στα βόρεια Ουράλια Όρη, στην τότε Σοβιετική Ένωση, το 1959, είναι και η λιγότερο περίεργη από όσες έχουν αναπτυχθεί.
Τον Ιανουάριο του 1959 η έμπειρη πεζοπόρος ομάδα, που αποτελούταν από επτά άνδρες και δύο γυναίκες, ανέβηκε στα χιονισμένα Ουράλια Όρη με κατεύθυνση την κορυφή που οι ντόπιοι αποκαλούν «Νεκρό Βουνό». Έστησαν την κατασκήνωσή τους σε μια μικρή πλαγιά, ενώ επικρατούσαν συνθήκες χιονοθύελλας και με θερμοκρασία -25 βαθμών Κελσίου, στο όρος Κόλατ Σιάκλ, μια περιοχή που σήμερα έχει το όνομα του αρχηγού της ομάδας των πεζοπόρων, Ιγκόρ Ντιάτλοφ.
Κατά τη διάρκεια της νύχτας κάτι τους ανάγκασε να σκίσουν από μέσα τις σκηνές τους και να εγκαταλείψουν βιαστικά το κάμπινγκ, ντυμένοι ελαφρά και όχι κατάλληλα για ισχυρή χιονόπτωση και χαμηλές θερμοκρασίες.
Πέρασε ένας ολόκληρος μήνας μέχρι να καταφέρουν οι διασώστες να βρουν και τις εννέα σωρούς των πεζοπόρων που ήταν διάσπαρτες στο χιόνι, σε δέντρα και σε χαράδρες του Νεκρού Βουνού. Ορισμένοι από τους νεκρούς ήταν μισοντυμένοι, μόνο με τις κάλτσες και τα χειμωνιάτικα εσώρουχά τους. Ορισμένοι είχαν κατάγματα στα κόκαλα και στα κρανία, ενώ σε άλλους έλειπαν τα μάτια. Μια νεαρή γυναίκα δεν είχε γλώσσα – πιθανότατα από κάποιο άγριο ζώο. Οι σκηνές τους, βρέθηκαν μισοβυθισμένες στο χιόνι και είχαν σκιστεί από την εσωτερική τους πλευρά, είχαν ακόμη μέσα τα διπλωμένα ρούχα και μισοφαγωμένα τρόφιμα.
Και οι εννέα πέθαναν από υποθερμία λόγω της έκθεσής τους στο κρύο και σύμφωνα με την τότε έρευνα των Σοβιετικών αρχών υπό την επίδραση «κάποιας πανίσχυρης φυσικής δύναμης».
Πολλές διαφορετικές θεωρίες αναπτύχθηκαν για να εξηγήσουν τι ανάγκασε τους πεζοπόρους να εγκαταλείψουν εσπευσμένα τις σκηνές τους και γρήγορα η υπόθεση Ντιάτλοφ έγινε μια από τις πιο γνωστές θεωρίες συνωμοσίας στην σύγχρονη ρωσική ιστορία.
Μεταξύ των πιο εξωφρενικών θεωριών είναι ότι για την τραγωδία ευθύνονται εξωγήινοι, άγριοι χιονάνθρωποι (τα λεγόμενα γέτι) ή υπάρχει εμπλοκή του στρατού.
Πρόσφατη έρευνα που δημοσιεύθηκε στις 28 Ιανουαρίου στο Nature journal Communications Earth & Environment μας «προσγειώνει» με επιστημονικές εξηγήσεις.
Εκτιμά ότι η πιο πιθανή αιτία της τραγωδίας ήταν μια μικρή χιονοστιβάδα που καταπλάκωσε την κατασκήνωση των πεζοπόρων, ενώ εκείνοι κοιμόντουσαν και τους ανάγκασε να φύγουν εσπευσμένα από τις σκηνές τους μέσα στην παγωμένη νύχτα.
«Δεν ισχυριζόμαστε ότι λύσαμε το μυστήριο του Περάσματος Ντιάτλοφ, καθώς κανένας δεν επέζησε για να μας πει τι έγινε» διευκρινίζει ο Γιόχαν Γκάουμε επικεφαλής της έρευνας μιλώντας στο Live Science και εξηγεί ότι οι ερευνητές δείχνουν κατά πόσο στέκει η εξήγηση της χιονοστιβάδας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι την θεωρία της χιονοστιβάδας στήριξαν δυο ομόσπονδοι ερευνητές της Ρωσίας που ολοκλήρωσαν την μελέτη τους το 2019- 2020. Αρκετοί αμφισβήτησαν τα ευρήματά τους θέτοντας μια σειρά ερωτημάτων στα οποία δεν είχαν αρκετές επιστημονικές εξηγήσεις.
1. Δεν υπήρχαν ενδείξεις χιονοστιβάδας όταν έφτασαν το σημείο της κατασκήνωσης 26 ημέρες μετά οι ερευνητές.
2. Η κλίση του εδάφους στο σημείο της κατασκήνωσης ήταν μικρότερη από 30 μοίρες, κλίση που θεωρείται η ελάχιστη για την εμφάνιση χιονοστιβάδας πλάκας.
3. Υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι οι πεζοπόροι έφυγαν από τις σκηνές τους μέσα στη νύχτα, ενώ ο κίνδυνος για την εκδήλωση χιονοστιβάδας σε τέτοιες περιπτώσεις είναι όταν στήνεται μια κατασκήνωση.
4. Ορισμένα από τα θύματα είχαν τραύματα στο κεφάλι και το στήθος κάτι που δεν είναι σύνηθες από χιονοστιβάδες.
Η νέα έρευνα επικέντρωσε ακριβώς σε αυτά τα ερωτήματα μελετώντας τα αρχεία της εποχής, τις περιβαλλοντικές συνθήκες που πιθανόν επικρατούσαν την μοιραία νύχτα αλλά και με την ψηφιακή απεικόνιση χιονοστιβάδας στις εν λόγω συνθήκες. Η ομάδα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η εξήγηση της χιονοστιβάδας ευσταθεί και τα τέσσερα αναπάντητα ερωτήματα.
Από την μελέτη προέκυψε ότι η κλήση της πλαγιάς όπου βρισκόταν η κατασκήνωση ήταν στην πραγματικότητα πιο μεγάλη από ότι είχε αρχικά καταγραφεί. Ενώ η μέση γωνία στον χώρο είναι 28 μοίρες, στο σημείο που βρίσκονταν οι σκηνές ήταν 23 μοίρες. Οι χιονοπτώσεις που μπορεί να έπεσαν μετά το περιστατικό θα μπορούσαν να εξομαλύνουν αυτή την γωνία, κάνοντας την κλίση της να φαίνεται μικρότερη, ενώ παράλληλα το χιόνι κάλυψε και τα σημάδια της χιονοστιβάδας.
Επίσης ενώ οι 30 μοίρες θεωρείται μια τυπική κλίση για την εμφάνιση χιονοστιβάδας πλάκας, δεν είναι ο κανόνας, όπως αναφέρουν οι ερευνητές. Στην πραγματικότητα υπάρχουν ενδείξεις για εμφάνιση χιονοστιβάδας σε γωνίες ακόμη και 15 μοιρών. Καθοριστικός είναι ο παράγοντας της τριβής μεταξύ του άνω στρώματος της πλάκας (αυτό που πέφτει) και του βασικού στρώματος (που μένει σταθερό). Φαίνεται πως η μορφή των κρυστάλλων στη βάση του χιονιού στην κατασκήνωση Ντιάτλοφ ήταν τέτοια που διευκόλυνε την δημιουργία μιας χιονοστιβάδας πλάκας ακόμη και με κλίση 28 μοιρών.
Που οφείλονται όμως τα τραύματα των θυμάτων; Μπορούν να εξηγηθούν από τους ισχυρούς ανέμους που ενισχύονταν συνεχώς μεταφέροντας όλο και περισσότερο χιόνι στην κορυφή της πλαγιάς και κοντά στο κάμπινγκ. Οι άνεμοι ήταν θυελλώδεις και το χιόνι μπορεί να συσσωρευόταν επάνω από τις σκηνές για 9,5 μέχρι και 13,5 ώρες έως ότου τελικά υποχώρησε η άνω πλάκα, όπως έδειξαν οι προσομοιώσεις της ομάδας.
Κάποιοι από τα θύματα είχαν σπασμένα πλευρά και κατάγματα στο κρανίο, τραύματα που θυμίζουν περισσότερο αυτοκινητιστικό δυστύχημα παρά χιονοστιβάδα. Ωστόσο η εν λόγω χιονοστιβάδα δεν ήταν συνηθισμένη. Οι πεζοπόροι δεν βρέθηκαν στο μέσο της χιονοστιβάδας, αλλά κοιμόντουσαν ξαπλωμένοι ενώ το χιόνι έπεσε από πάνω τους από μια μικρή προεξοχή.
«Δυναμικές προσομοιώσεις χιονοστιβάδας δείχνουν ότι ακόμη και μια σχετικά μικρή χιονοστιβάδα πλάκας (χιονιού) θα μπορούσε να προκαλέσει σοβαρούς αλλά όχι θανάσιμους τραυματισμούς στον θώρακα και στο κρανίο» αναφέρουν οι ερευνητές.
Παρότι η μελέτη δεν εξηγεί 100% την μυστήρια αυτή υπόθεση, προσφέρει για πρώτη φορά επιστημονικές αποδείξεις ότι θα μπορούσε να ευσταθεί μια από τις πιο κοινές θεωρίες.
Ο Γκάουμε αναφέρθηκε και στην ανθρώπινη πλευρά της τραγωδίας: «Όταν αποφάσισαν να φύγουν στο δάσος, φρόντισαν τους τραυματισμένους φίλους τους. Δεν άφησαν κανέναν πίσω», «νομίζω ότι είναι μια σπουδαία ιστορία θάρρους και φιλίας απέναντι στη βίαιη ισχύ της φύσης», ανέφερε ο επιστήμονας.