Μία από τις πιο ραγδαία μεταδοτικές πανδημίες στην ιστορία της ανθρωπότητας για την οποία έχουν γραφτεί πολύ λίγα πράγματα είναι ο ιός της ισπανικής γρίπης.
Ο κορονοϊός μάς έχει κάνει να θυμηθούμε όλες τις πανδημίες που πέρασε η ανθρωπότητα, και συχνά να ανατρέχουμε και σ’ αυτήν. Ίσως να μην είναι η πιο καταστροφική, αλλά είναι η πιο πρόσφατη. Είναι η πανδημία με την οποία μπορούμε να ταυτίσουμε πιο εύκολα το σήμερα, καθώς συνέβη σε “μοντέρνους καιρούς”.
Τα πρώτα κρούσματα της ισπανικής γρίπης καταγράφηκαν τον Απρίλιο του 1918 στα βρετανικά συντάγματα
Τα βρετανικά συντάγματα στάθµευαν στη Ρουέν και στο Βιµερέ της Γαλλίας. Με τη µετακίνησή τους διασπειρόταν η νόσος, η οποία σύντοµα έφτασε µέχρι τις ΗΠΑ και την Ινδία, ενώ έως το καλοκαίρι είχε εκδηλωθεί πλέον στη Ν. Αφρική και την Αυστραλία, όπου λόγω αυστηρής καραντίνας δεν υπήρξαν πολλές απώλειες. Άγνωστος είναι ο ακριβής αριθµός των θυµάτων παγκοσµίως, θεωρείται ωστόσο ότι από τον ιό έχασαν τη ζωή τους 50-100 εκατοµµύρια άνθρωποι.
Στην Ευρώπη εκδηλώθηκε σε τρία επιδηµικά κύµατα: το πρώτο τον Μάρτιο του 1918, το δεύτερο, κατά το οποίο σηµειώθηκαν οι περισσότεροι θάνατοι, από τα τέλη Σεπτεµβρίου έως τον Νοέµβριο του 1918 και το τρίτο τον Μάρτιο του 1919. Η γρίπη ονοµάστηκε ισπανική επειδή οι πρώτες αναφορές έγιναν στον Τύπο της Ισπανίας, η οποία δεν συµµετείχε στον Α΄ Παγκόσµιο Πόλεµο. Στις εφηµερίδες των χωρών που συµµετείχαν οι αναφορές ήταν ελάχιστες εξαιτίας της λογοκρισίας που ασκούσαν οι κυβερνήσεις στην προσπάθειά τους να µην καταρρακωθεί το ηθικό των στρατιωτών.
Το κοινό σημείο του κορωνοϊού και της ισπανικής γρίπης
Κι όμως οι δυο ασθένειες έχουν ένα κοινό. Βύθισαν την παγκόσμια κοινότητα σε μια απίστευτη κρίση. Τι μπορούμε όμως να μάθουμε από την ισπανική γρίπη για το μέλλον μας μετά τον κορωνοϊό; Κάποια ερεθίσματα ίσως δίνει το βιβλίο της δημοσιογράφου Λάουρα Σπίνεϊ με τον τίτλο «1918 – Ο κόσμος σε πυρετό.
Πώς η ισπανική γρίπη άλλαξε τον κόσμο
Όταν ακόμα ο κορωνοϊός δεν είχε φθάσει στην Ευρώπη αλλά τα κρούσματα ήταν στην Κίνα ένα άλλο δηλητήριο είχε κάνει την εμφάνισή του: αυτό του ρατσισμού. Ο κόσμος απέφευγε τους Ασιάτες και τότε είχε δημιουργηθεί και το hashtag #δεν είμαι κανένας ιός, με το οποίο άνθρωποι από την Ασία γνωστοποιούσαν τις προσβολές που δέχονταν.
Αλλά και στην περίπτωση της ισπανικής γρίπης υπήρξαν ανάλογες συμπεριφορές. Στη Βραζιλία την αποκαλούσαν ισπανική γρίπη, στη Σενεγάλη βραζιλιάνικη γρίπη. Πιο άδικο από όλα όμως ήταν για την Ισπανία διότι όπως αναφέρει στο βιβλίο της η Λάουρα Σπίνεϊ, σίγουρα δεν προήλθε από εκεί αλλά πιθανότατα από τις ΗΠΑ. Στην Ισπανία καταγράφηκε για πρώτη φορά.
Τα θετικά των κρίσεων που προκύπτουν μέσα από τις πανδημίες
Οι κρίσεις όμως δεν φέρνουν στην επιφάνεια μόνο φόβους και κακίες αλλά και θετικά μηνύματα και δημιουργικές λύσεις. Ο ερευνητής του μέλλοντος Ματίας Χορξ διαπιστώνει μια ιστορική στιγμή «όπου το μέλλον αλλάζει κατεύθυνση».
Μια προφανής αλλαγή είναι η χρήση της τεχνολογίας. Οι τηλεδιασκέψεις, η μεγαλύτερη χρήση του ίντερνετ και η εργασία από το σπίτι. Εκτός αυτού αλλάζει και ο φυσικός τρόπος προσέγγισης των άλλων. Μπορεί να λείπει η φυσική απόσταση αλλά επικοινωνούμε συχνότερα και βαθύτερα. Ακόμη και με τους γείτονες ρωτάμε τους πιο ηλικιωμένους εάν χρειάζονται κάτι. Ένας τρόπος πιο αλληλέγγυος.
Σε διεθνές επίπεδο επίσης γίνεται συνείδηση ότι μόνο από κοινού μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις κρίσεις. Η ισπανική γρίπη ήταν ο λόγος που συστήθηκε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Τώρα με το κορωνοϊό τα συστήματα υγείας σε όλο τον κόσμο έχουν μπει στο μικροσκόπιο.
Η ισπανική γρίπη του 1918 είναι, ίσως, η πιο γνωστή πανδημία στην ιστορία της ανθρωπότητας
Η ισπανική γρίπη είχε μεγάλο ποσοστό θνησιμότητας λόγω του υψηλού επιπέδου μεταδοτικότητας και του ταχύτατου ρυθμού εξάπλωσης της. Με τον πλανήτη να βρίσκεται εδώ και περίπου 3μιση μήνες αντιμέτωπος με την εξάπλωση του COVID-19, άρθρα όπως «Τι μπορεί να μας διδάξει η ισπανική γρίπη του ‘1918» και «Πώς μπορούμε εξετάζοντας το παρελθόν να προετοιμαστούμε καλύτερα για τη σημερινή πανδημία» πρωταγωνιστούν στα media, βοηθώντας μας να κατανοήσουμε σε όλη της την πληρότητα την κατάσταση που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε σήμερα. Είναι, όμως, η γρίπη που ξέσπασε σε όλο τον κόσμο στα τέλη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου η μοναδική πανδημία που άφησε την ανθρωπότητα σοκαρισμένη, ανήμπορη να αντιδράσει μπροστά στην μανιασμένη διασπορά της;
Η γρίπη του Χονγκ Κονγκ ξεκίνησε το 1968 και ως την επιβράδυνσή της το 1969 σκότωσε περισσότερους από 1 εκατομμύρια ανθρώπους
Η ισπανική γρίπη θεωρείται μέχρι σήμερα η πιο ξεχασμένη πανδημία που χρειάστηκε να αντιμετωπίσει ο σύγχρονος άνθρωπος.
Το πρώτο κρούσμα της γρίπης του Χονγκ Κονγκ (μία πανδημία για την οποία πολύ λίγα στοιχεία είναι διαθέσιμα στο διαδίκτυο) σημειώθηκε στις 13 Ιουλίου του 1968 και μέσα στον ίδιο μήνα εξαπλώθηκε πολύ γρήγορα στη Σινγκαπούρη και στο Βιετνάμ. Μέχρι τον Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς η νόσος είχε φτάσει στην Ινδία, στις Φιλιππίνες, την βόρεια Αυστραλία και την υπόλοιπη Ευρώπη. Τον ίδιο μήνα εισέβαλε για πρώτη και στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής με την επιστροφή στρατιωτών από τον πόλεμο του Βιετνάμ, αλλά δεν εξαπλώθηκε στην χώρα πριν τον Δεκέμβριο εκείνου του έτους.
Υπάρχουν αρκετές υποψίες ότι η πανδημία του 1968 ξεκίνησε από την κινεζική ενδοχώρα
Οι αμερικανικοί Times είχαν προειδοποιήσει από την πρώτη στιγμή την κοινή γνώμη και τις παγκόσμιες κυβερνήσεις για τον κίνδυνο η γρίπη του Χονγκ Κονγκ να εξελιχθεί σε μία σοβαρή πανδημία, αλλά δεν είχαν βρει ευήκοα ώτα. Όλα έδειχναν πως αν και ο πλανήτης είχε πρόσφατα αντιμετωπίσει την ασιατική γρίπη του 1957 παρέμενε ανέτοιμος για μία νέα πανδημία.
Ακόμα και φάλαινες διαγνώστηκαν θετικές στην γρίπη του Χονγκ Κονγκ (ισπανική γρίπη)
Μέχρι τις αρχές του 1969 η πανδημία είχε φτάσει στην Ιαπωνία, την Αφρική και τη Νότια Αμερική, ενώ, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, η γρίπη μόλυνε στο Χονγκ Κονγκ περίπου 500 χιλιάδες ανθρώπους, δηλαδή το 15% του γενικού πληθυσμού, ενώ η ισχύ της στη συγκεκριμένη, ανεξάρτητη περιοχή της κινεζικής επικράτειας κράτησε 6 μήνες.
Η πανδημία έφτασε στην κορύφωσή της στον υπόλοιπο κόσμο από το Δεκέμβριο του 1968 έως τον Ιανουάριο του 1969, αφού ήδη βρισκόταν σε μεγάλη ύφεση στην Κίνα
Σε αντίθεση με άλλες πανδημίες της μοντέρνας εποχής ή με την ισπανική γρίπη του 1918 η γρίπη του Χονγκ Κονγκ είχε, ευτυχώς για την κοινωνία της εποχής, πολύ μικρότερο ποσοστό θνησιμότητας,το οποίο δεν ξεπερνούσε το 0,5%.
Η γρίπη του Χονγκ Κονγκ σκότωσε 1 εκατομμύριο ανθρώπους σε όλο τον κόσμο και 34.000 μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής.
Η πανδημία επέστρεψε στις παγκόσμιες κοινότητες το 1970, 1971 και το 1972 σε μικρότερη κλίμακα. Το Κέντρο Ελέγχου Μολυσματικών Ασθενειών της Αμερικής υπολογίζει τον συνολικό αριθμό των νεκρών στο 1 εκατομμύριο παγκοσμίως.
