Ο φονικός ιός Η3Ν2 που έκανε την εμφάνισή του πριν από 42 χρόνια, στην Κίνα και εξαπλώθηκε σε όλο τον πλανήτη, σκότωσε σχεδόν 4 εκατ. ανθρώπους.
Ειδικότερα, 42 χρόνια πριν, καλοκαίρι του 1968, μια νέα φονική γρίπη έπληττε τον κόσμο. Ξέσπασε στη Κίνα και πέρασε αυτομάτως στο Χονγκ Κονγκ, από όπου πήρε και το όνομα της και γρήγορα εξαπλώθηκε στο πλανήτη.
Σύμφωνα με το κορυφαίο εθνικό ινστιτούτο δημόσιας υγείας των Ηνωμένων Πολιτειών, το ομοσπονδιακό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, καθώς και με την εγκυκλοπαίδεια Britannica, το ιός H3N2 -όπως επιστημονικά αποκαλούνταν- σκότωσε μεταξύ ενός και τεσσάρων εκατομμυρίων ασθενών σε 122 χώρες σε όλη την υφήλιο.
Στην Ευρώπη διαδόθηκε σε δυο κύματα. Στις ΗΠΑ οι θάνατοι ξεπέρασαν τους 100.000. Παρ’ όλη τη δριμύτητα της πανδημίας, τα σχολεία δεν έκλεισαν στην Αμερική, εκτός από μερικές δεκάδες, λόγω πάρα πολλών ασθενών δασκάλων, οι μάσκες προσώπου δεν κρίθηκαν απαραίτητες, σε καμία από τις 50 πολιτείες δεν εφαρμόσθηκε η κοινωνική αποστασιοποίηση.
Η ζωή συνεχίστηκε κανονικά, χωρίς μέτρα, παρότι οι New York Times περιέγραψαν την πανδημία ως «μια από τις χειρότερες στην ιστορία του έθνους», ενώ μέχρι τον Σεπτέμβριο εκείνης της χρονιάς είχε μολύνει χιλιάδες πεζοναύτες που επέστρεφαν από τον πόλεμο του Βιετνάμ στη πατρίδα τους.
Παρότι η γρίπη κορυφώθηκε μέχρι το Δεκέμβριο του 1968, όλες οι πτυχές της δημόσιας ζωής ξεδιπλώνονταν δίχως αγωνία και πανικό. Ήταν σαν να μην συνέβαινε τίποτα, κανείς δεν ανησύχησε παρότι η αμερικανίδα ηθοποιός Ταλούλα Μπάνχεντ και ο διευθυντής της CIA Άλεν Ντάλες ήταν διαπιστωμένα θύματα του ιού.
Πόσο μάλλον αφότου ασθένησαν από αυτόν τόσο ο πρόεδρος Λίντον Τζόνσον όσος και ο αντιπρόεδρος Χιoύμπερτ Χάμφρεϊ, ενώ κατά τη διάρκεια μιας αποστολής του Apollo 8 της NASA στο διάστημα, ο αστροναύτης Φρανκ Μπόρμαν αρρώστησε ενόσω βρισκόταν εν πτήση; Κι όμως η κοινωνία αδιαφόρησε, η καλύτερα αγνόησε τον θανάσιμο κίνδυνο του ιού H3N2.
Οι ειδήσεις για τον ιό σπάνια έως καθόλου εμφανίζονταν στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων και στα τηλεοπτικά δελτία. Κοινώς «θάφτηκε» στα μέσα ενημέρωσης. Ήταν μια εντελώς διαφορετική εποχή στην οποία κυριαρχούσαν εντελώς διαφορετικά θέματα στη επικαιρότητα. Η προσελήνωση του πρώτου ανθρώπου στο φεγγάρι, οι πολιτικές δολοφονίας του Ρόμπερτ Κέννεντι και του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, το κίνημα των πολιτικών δικαιωμάτων, η σεξουαλική απελευθέρωση και ο πόλεμος στην Ινδοκίνα κυριαρχούσαν στα ενδιαφέροντα της κοινής γνώμης. Άρα μονοπωλούσαν στη μηντιακή κάλυψη μαζί με την «Άνοιξη της Πράγας», το πόλεμο και τη πείνα στη Μπιάφρα.
Η ενημέρωση -προειδοποίηση του ειδησεογραφικού πρακτορείου Associated Press ότι οι θάνατοι που προκλήθηκαν από τη γρίπη του Χονγκ Κονγκ «υπερδιπλασιάστηκαν σε ολόκληρη τη χώρα την τρίτη εβδομάδα του Δεκεμβρίου» πέρασε στα ψιλά και καταχωνιάστηκε στις τελευταίες σελίδες του καθημερινού Τύπου. Ήταν και διαφορετική η αντιμετώπιση της πανδημίας από του ανθρώπους, τουλάχιστον από τους Αμερικανούς, οι οποίοι ξεχείλιζαν από αυτοπεποίθηση και αισιοδοξία.
Ήταν σίγουροι ότι οι τεχνολογικές εξελίξεις που έστελναν ανθρώπους στο διάστημα θα ήταν σωτήριες, ενώ οι εξελίξεις στην ιατρική είχαν ήδη θέσει υπό έλεγχο τις άλλοτε θανατηφόρες ασθένειες σαν την ιλαρά, τη παρωτίτιδα, την ανεμοβλογιά, την οστρακιά και την πολιομυελίτιδα.
Εκείνη η γενιά προσέγγισε τον θανατηφόρο ιό με ηρεμία, ορθολογισμό και νοημοσύνη. Ανέθεσε, τον μετριασμό της εξάπλωσης του στους ειδικούς των λοιμώξεων και τους επαγγελματίες του ιατρικού κλάδου, καθώς και στην ατομική υπευθυνότητα ενός εκάστου από τα κρούσματα, δεν παρέδωσε τη προστασία της στην πολιτική, τους πολιτικούς και την κυβέρνηση.
Και συνέχισε τη ζωή της, αισθητά λιγότερο σοκαρισμένη από όσο σήμερα, αν και τότε κανείς δεν γνώριζε με βεβαιότητα την θανατηφόρα έκταση που θα έπαιρνε η πανδημία. Στη Γαλλία μετρούσαν κιόλας πάνω από 30.000 θύματα αλλά το πολιτικό σκηνικό δεν είχε συνέλθει ακόμη από το σοκ του Μάη του 1968 και καθυστέρησε να ανταποκριθεί και να κινητοποιηθεί.
Στην πραγματικότητα, κατά τη διάρκεια των μηνών αιχμής της, η πανδημία H3N2 έχει εντυπωσιακές ομοιότητες με αυτή του κορονοϊού. Και οι δύο ιοί εξαπλώνονται γρήγορα και επιθετικά. Προκαλούν συμπτώματα στο ανώτερο αναπνευστικό σύστημα όπως πυρετό, βήχα και δύσπνοια. Μολύνουν ως επί το πλείστον ενήλικες άνω των 65 ετών ή άτομα με υποκείμενες ιατρικές παθήσεις, αλλά θα μπορούσαν να προσβάλουν άτομα οποιασδήποτε ηλικίας.
Παρόλα αυτά τότε ο κόσμος τη πέρασε ντούκου με λιγότερη ανησυχία, φρικιαστικές ιστορίες τρόμου και απεγνωσμένη αναζήτηση θεραπείας. Προφανώς το 2020 δεν έχει την καρτερικότητα του 1968. Αλλά τότε οι επιστημονικές προβλέψεις ήταν συγκρατημένες. Σήμερα σύμφωνα με τις προβολές, των διεθνών υγειονομικών οργανισμών ο κορονοϊός θα ξεπεράσει τον αριθμό των θυμάτων του H3N2, παρά το παγκόσμιο lockdown. Για την ιστορία και μόνον το πρώτο κύμα της γρίπης Χονγκ Κονγκ έληξε στις αρχές Μαρτίου 1969 και δεν ξέσπασε ξανά μέχρι τον Νοέμβριο του ίδιου έτους, οπότε και αναζωπυρώθηκε για να εξασθενίσει οριστικά στα μέσα του 1970.
Ωστόσο, το τριήμερο μουσικό φεστιβάλ του Woodstock πραγματοποιήθηκε στα μέσα Αυγούστου του 1969 στο Bethel της Νέας Υόρκης, προσελκύοντας ένα νεανικό ακροατήριο περισσότερων των 400.000 ατόμων, ενόσω ο ιός ήταν ακόμη ενεργός και καμία γνωστή θεραπεία του δεν είχε ανακαλυφθεί. Αμέσως μετά, αναπτύχθηκε ένα εμβόλιο, αλλά κανείς δεν το πήρε χαμπάρι. Τον Οκτώβριο του 1969, ο ΠΟΥ διοργάνωσε στην Ατλάντα για ένα διεθνές συνέδριο, όπου εκτίμησε ότι η πανδημία τέλειωσε. Τους επόμενους μήνες, προκάλεσε επί πλέον χιλιάδες θύματα.
Περιέργως, όλη αυτή την θανατηφόρα επιδημία ο κόσμος δυστυχώς την ξέχασε. Άλλη και η νοοτροπία της εποχής. Οι άνθρωποι από τη μια είχαν τυφλή πίστη στην πρόοδο και στα νέα της όπλα, τα εμβόλια και τα αντιβιοτικά που κάνουν θαύματα, ενώ από την άλλη ο θάνατος ενός ηλικιωμένου δεν αντιμετωπιζόταν περίπου ως σκάνδαλο.