Η μητρότητα είναι μια πολύ συναισθηματική, μοναδική και μεταβαλλόμενη εμπειρία και υπάρχουν εξηγήσεις που οι νέες μητέρες αισθάνονται και ενεργούν με τρόπους που συνήθως δεν το κάνουν.
Οι συναισθηματικές αλλαγές είναι σε μεγάλο βαθμό νευρολογικές. Ακόμη και πριν γεννήσει μια γυναίκα, η εγκυμοσύνη παίζει με τη δομή του εγκεφάλου της. Μετά από αιώνες παρατήρησης συμπεριφορικών αλλαγών στις νέες μητέρες, οι επιστήμονες μόλις τώρα αρχίζουν να συνδέουν τον τρόπο με τον οποίο μια γυναίκα ενεργεί με αυτό που συμβαίνει στον προμετωπιαίο φλοιό, στον μεσεγκεφάλκο, στους λοβούς και σε άλλα μέρη του εγκεφάλου.
Η δραστηριότητα αυξάνεται στις περιοχές που ελέγχουν την ενσυναίσθηση, το άγχος και την κοινωνική αλληλεπίδραση, η οποία σε βασικό επίπεδο βοηθά στην στοργική έλξη μιας νέας μητέρας στο παιδί της. Αυτά τα συναισθήματα της μητέρας με συντριπτική αγάπη, προστατευτικότητα και συνεχή ανησυχία είναι κοινά και αρχίζουν με αντιδράσεις στον εγκέφαλο.
Η χαρτογράφηση του εγκεφάλου μίας εγκυμονούσας μητέρας είναι επίσης το κλειδί για την κατανόηση γιατί τόσες πολλές νέες μητέρες παρουσιάζουν άγχος και κατάθλιψη. Εκτιμάται ότι μία στις έξι γυναίκες πάσχει από κατάθλιψη μετά τον τοκετό, και πολλές γυναίκες αναπτύσσουν συμπεριφορές όπως το υποχρεωτικό πλύσιμο των χεριών και την εμμονή να ελέγχουν αν το μωρό αναπνέει.
“Αυτό είναι αυτό που αποκαλούμε μια πτυχή σχεδόν των ιδεοψυχαναγκαστικών συμπεριφορών κατά τους πρώτους μήνες μετά την άφιξη του μωρού,” δήλωσε ο ερευνητής Pilyoung Kim. “Οι μητέρες παρουσιάζουν πραγματικά πολύ υψηλά επίπεδα μοντέλων σκέψης για πράγματα που δεν μπορούν να ελέγξουν. Σκέφτονται συνεχώς το μωρό. Είναι το μωρό υγιές; Άρρωστο; Χορτάτο;”
“Στις νέες μητέρες, υπάρχουν αλλαγές σε πολλές από τις περιοχές του εγκεφάλου,” συνέχισε ο Kim. “Η ανάπτυξη στις περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στη ρύθμιση των συναισθημάτων, στις περιοχές που σχετίζονται με την ενσυναίσθηση, αλλά και σε αυτό που ονομάζουμε μητρικό κίνητρο – και νομίζω ότι αυτή η περιοχή θα μπορούσε να σχετίζεται κυρίως με ιδεοψυχαναγκαστικές συμπεριφορές. Στα ζώα και στους ανθρώπους κατά την περίοδο μετά τον τοκετό, υπάρχει μια τεράστια επιθυμία οι μητέρες να φροντίσουν το δικό τους παιδί.”
Οι ερευνητές ενδιαφέρονται για την αμυγδαλή, το σύνολο νευρώνων σε σχήμα αμυγδάλου που βοηθούν στη διαδικασία της μνήμης και οδηγούν τις συναισθηματικές αντιδράσεις. Σε έναν κανονικό εγκέφαλο, η δραστηριότητα στην αμυγδαλή μεγαλώνει μετά τον τοκετό. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι αυτή η ανάπτυξη συσχετίζεται με το πώς συμπεριφέρεται μια νέα μητέρα. Μια ενισχυμένη αμυγδαλή την κάνει πιο υπερευαίσθητη στις ανάγκες του μωρού της, ενώ οι ορμόνες βοηθούν στη δημιουργία ενός θετικού βρόχου ανατροφοδότησης για να παρακινήσει τις συμπεριφορές των μητέρων.
Απλά και μόνο κοιτάζοντας το μωρό της, ο εγκέφαλος της μητέρας θα ενεργοποιηθεί. Ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί ο μητρικός εγκέφαλος επηρεάζει τον γλυκό τρόπο που μιλάει η μητέρα στο μωρό της, πόσο προσεκτική είναι και την στοργή που αισθάνεται για το μωρό της. Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι η βλάβη στην αμυγδαλή σχετίζεται με υψηλότερα επίπεδα κατάθλιψης στις μητέρες.
Η βλάβη της αμυγδαλής στα μωρά μπορεί να επηρεάσει και το δεσμό μητέρας-παιδιού. Σε μια μελέτη του 2004 του περιοδικού Neuroscience, βρέφη που είχαν τραυματισμούς αμυγδαλής ήταν λιγότερο πιθανό να εκφράσουν την ενόχλησή τους ή να επιλέξουν τις μητέρες τους έναντι άλλων ενηλίκων.
Οι επιστήμονες έχουν επίσης παρατηρήσει ότι όταν γίνεται κάποιος γονιός μοιάζει πολύ με την κατάσταση όταν ερωτευόμαστε – τουλάχιστον, στον εγκέφαλο, λέει η ερευνήτρια του εγκεφάλου Ruth Feldman.
Οι άνδρες παρουσιάζουν παρόμοιες αλλαγές στον εγκέφαλο όταν εμπλέκονται στη φροντίδα του μωρού. Η οξυτοκίνη δεν φαίνεται να αλλάζει τη συμπεριφορά των ανδρών όπως συμβαίνει στις γυναίκες, όπως βρήκε η Feldman και άλλοι ερευνητές σε μια μελέτη πέρυσι.
Αντίθετα, ο γονικός εγκέφαλος ενός άντρα υποστηρίζεται από ένα κοινωνικό-γνωστικό δίκτυο που αναπτύσσεται στον εγκέφαλο και των δύο φύλων αργότερα στη ζωή, ενώ οι γυναίκες φαίνεται ότι έχουν εξελιχθεί ώστε να έχουν έναν «σχηματισμό συμπεριφοράς ορμονών-εγκεφάλου» που αυτόματα ενεργοποιείται για τη μητρότητα. Βασικά, το σχέδιο για τη μητρική συμπεριφορά υπάρχει στον εγκέφαλο, ακόμη και πριν μια γυναίκα αποκτήσει παιδιά.
Ίσως η μητρότητα είναι σαν ένας μυστικός χώρος στον εγκέφαλο μιας γυναίκας, που περιμένει να ανακαλυφθεί. “Αν και μόνο οι γυναίκες βιώνουν την εγκυμοσύνη, τη γέννα και την γαλουχία, που βοηθά τις μητέρες να αναπτύξουν μητρική συμπεριφορά, οι επιστήμονες γράφουν:” Η εξέλιξη δημιούργησε άλλες οδούς προσαρμογής στον γονικό ρόλο στους πατέρες και αυτές οι εναλλακτικές οδοί έρχονται με πρακτική, και κατά τη διάρκεια της καθημερινής φροντίδας.”
Αυτό σημαίνει ότι η φροντίδα του μωρού δημιουργεί νέες νευρικές οδούς, τους αξερεύνητους χώρους στον εγκέφαλο των γονιών.