Η Μαριάννα Βαρδινογιάννη παραχώρησε μία σπάνια συνέντευξη στο «Πρώτο Θέμα», με αφορμή τη βράβευσή της από τα Ηνωμένα Έθνη με το βραβείο «Νέλσον Μαντέλα 2020», μία ιδιαίτερα τιμητική διάκριση για την ίδια, αλλά και για την Ελλάδα.
Ειδικότερα, η Μαριάννα Βαρδινογιάννη μίλησε- μεταξύ άλλων- για την βράβευσή της, τον κορονοϊό, τον σύλλογο «Ελπίδα» και τα δύσκολα χρόνια της εξορίας, στην Αμοργό.
Η βράβευση από τα Ηνωμένα Έθνη αποτελεί μεγάλη τιμή. Μια τιμή που δεν είχα φανταστεί ποτέ στη ζωή μου.
Όταν αρχικά επικοινώνησαν μαζί μου από το Υπουργείο Εξωτερικών και με ενημέρωσαν πως είμαι υποψήφια για το βραβείο, ζητώντας κάποια στοιχεία για τη δράση μου, τα έδωσα αλλά δεν θα μπορούσα ποτέ να φανταστώ την εξέλιξη. Οι υποψήφιοι ήταν κορυφαίες προσωπικότητες με αξιοθαύμαστο έργο από 193 χώρες. Θυμάμαι πολύ χαρακτηριστικά τη στιγμή που έλαβα το τηλεφώνημα από τα γραφεία του ΟΗΕ που με ενημέρωναν πως πήρα το βραβείο. Τη στιγμή αυτή την μοιράστηκα με την οικογένεια μου καθώς τίποτα δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί χωρίς την ολόθερμη υποστήριξη τους, του συζύγου μου Βαρδή, των παιδιών και των εγγονιών μας.
Δάκρυσα με δάκρυα χαράς και συγκίνησης. Πέρασαν αστραπιαία από μπροστά μου στιγμές από τα 30 χρόνια αδιάκοπης δουλειάς, κούρασης, αγωνίας, δύσκολες και όμορφες στιγμές ενός μεγάλου αγώνα με πολλές μάχες σε διαφορετικά πεδία, όπου αφιέρωσα τη ζωή μου. Ένοιωσα δικαίωση. Δικαίωση για τους Έλληνες που εδώ και 30 χρόνια στέκονται στο πλευρό μου. Δικαίωση για τα ιδανικά στα οποία πιστεύω και τα οποία ακολούθησα στη ζωή μου, έχοντας επιρροές από την οικογένειά μου, από την κλασική παιδεία και από μεγάλες φυσιογνωμίες όπως ο Νέλσον Μαντέλα.
Είναι μεγάλη τιμή και τους ευχαριστώ θερμά. Για εμένα τα βραβεία δεν υπήρξαν ποτέ αυτοσκοπός. Το μόνο που θέλω είναι να προσφέρω στην πατρίδα μου. Κρατώ μέσα στην καρδιά μου τα συγκινητικά λόγια του πρωθυπουργού και τα λόγια του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ που μας είπε πως είμαστε «συνεχιστές του έργου του Μαντέλα», μια τεράστια τιμή αλλά και μια μεγάλη ευθύνη.
Κύριε Πολλάτο δεν νομίζω πως υπάρχει ένα κίνητρο. Έτσι μεγάλωσα. Θεωρώ αυτονόητη την προσφορά στον συνάνθρωπο και αυτό το οφείλω στην μητέρα μου. Η καταγωγή μου είναι από την Ερμιόνη, το πατρικό σπίτι μου βρίσκεται στο κέντρο αυτής της όμορφης πόλης. Ξέρετε ποια είναι η πιο έντονη ανάμνησή μου;
Τα βράδια έβλεπα την μητέρα μου να ανοίγει αθόρυβα την πόρτα και κρατώντας ένα καλάθι γεμάτο τρόφιμα να πηγαίνει σε σπίτια ανθρώπων που είχαν ανάγκη. Το έκανε πάντοτε βράδυ γιατί δεν ήθελε να φέρει κανέναν σε δύσκολη θέση. Από εκεί πήρα τα πρώτα μαθήματα αλληλεγγύης και προσφοράς.
Θεωρώ αυτονόητο να μοιράζεσαι με τους συνανθρώπους σου τις ευλογίες που σου έχει χαρίσει ο Θεός, να επιστρέφεις από τα δώρα της ζωής. Και είναι μεγάλο δώρο να παίρνεις, αλλά ακόμα μεγαλύτερο να προσφέρεις.
Άλλωστε αυτές τις αρχές μου δίδαξε ο σύζυγός μου, Βαρδής, που είμαστε από μικροί μαζί. Ο ίδιος βάζει πάνω από όλα την προσφορά στην πατρίδα και στην κοινωνία. Για ολόκληρη την οικογένειά μας η προσφορά αποτελεί τρόπο ζωής.
Ο Nelson Mandela είναι μια από τις πιο εμβληματικές προσωπικότητες του 20 αιώνα. Παρέμεινε φυλακισμένος για 27 ολόκληρα χρόνια. Ποτέ όμως δεν το έβαλε κάτω και κατάφερε μέσα από έναν πολύ μεγάλο αγώνα να κάνει πραγματικότητα το όραμά του για έναν κόσμο με περισσότερη ισότητα και αλληλεγγύη. Η παρακαταθήκη του αποτελεί έμπνευση για ολόκληρη την ανθρωπότητα.
Να αγωνίζεσαι για τα ιδανικά σου, και για αυτά που πιστεύεις ακόμα και κάτω από τις πιο αντίξοες συνθήκες και να μην το βάζεις ποτέ κάτω. Αυτό αποτελεί για εμένα ένα από τα μεγαλύτερα «πιστεύω» στη ζωή μου.
Η κληρονομιά του Νέλσον Μαντέλα είναι ένας μεγάλος θησαυρός για την ανθρωπότητα. Οράματα, προσωπικά παραδείγματα και αξίες που δείχνουν το δρόμο για ένα καλύτερο κόσμο. «Ονειρεύομαι το ιδανικό μίας δημοκρατικής και ελεύθερης κοινωνίας, όπου όλοι οι άνθρωποι θα ζουν μαζί, σε αρμονία και με ίσες ευκαιρίες» είναι τα λόγια του. Πράγματι όταν οι λαοί στέκονται ενωμένοι, μπορούμε να οικοδομήσουμε ένα κοινό, πιο ανθρώπινο και πιο ειρηνικό μέλλον μαζί. Μπορούμε να έχουμε ελπίδα για το αύριο.
Από την πρώτη στιγμή που ξέσπασε η πανδημία η πρώτη μου σκέψη ήταν πως μια τόσο μεγάλη κρίση δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί σε εθνικό επίπεδο, παρά μόνο με παγκόσμια συνεργασία. Προσπάθησα λοιπόν, μέσα από τις διεθνείς μου επαφές, να συστρατευθώ με πρωτοβουλίες που υπογραμμίζουν ακριβώς αυτή την ανάγκη. Βιώνουμε πρωτόγνωρες συνθήκες και πρέπει να λάβουμε πρωτόγνωρα μέτρα.
Είχα την τιμή να συνυπογράψω μαζί με 140 αρχηγούς κρατών και σημαντικές προσωπικότητες από ολόκληρο τον κόσμο μια έκκληση για παγκόσμια συνεργασία και δωρεάν διάθεση του εμβολίου όταν αυτό βρεθεί. Μια πρωτοβουλία που συντονίστηκε από τους διεθνείς οργανισμούς Oxfam και UNAIDS.
Στο πλαίσιο αυτής της έκκλησης ζητάμε τα αυτονόητα: Να υπάρξει ανταλλαγή επιστημονικών στοιχείων ανάμεσα στα κράτη που θα συμβάλουν στην πιο γρήγορη ανάπτυξη του εμβολίου, να ξεκινήσουν οι συζητήσεις με τις μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες και να γίνουν οι απαραίτητες συμφωνίες έτσι ώστε να διατεθεί δωρεάν και σε όλους το εμβόλιο, να στηριχθεί η μαζική παραγωγή του και βέβαια να γίνουν επιπλέον προσλήψεις σε ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό που θα πραγματοποιήσει τον εμβολιασμό.
Αν δεν γίνουν αυτά τότε το εμβόλιο θα αποτελέσει ένα προνόμιο για τους λίγους. Αυτό όμως που πρέπει να γίνει σαφές είναι πως αν δεν εμβολιαστούν όλοι, τότε το πρόβλημα θα συνεχίσει να υφίσταται. Αυτό είναι και το μήνυμα αυτής της κρίσης που δοκιμάζει ολόκληρη την ανθρωπότητα. Είμαστε όλοι μαζί σε αυτό. Η πανδημία δεν κάνει κανενός είδους διάκριση.
Αυτή η πρωτόγνωρη συνθήκη την οποία βιώνουμε νιώθω πως έχει λειτουργήσει σε δυο κατευθύνσεις. Από την μια πλευρά φάνηκε ξεκάθαρα πόσο αδύναμες παραμένουν οι κοινωνίες μας σε παγκόσμιο επίπεδο. Μπροστά σε αυτή την κρίση πανδημίας συνειδητοποιήσαμε πως δεν είχαμε επενδύσει όσο έπρεπε στα εθνικά συστήματα υγείας, δεν ήμασταν προετοιμασμένοι για να κινηθούμε άμεσα και συντονισμένα και βέβαια δεν υπήρχε ικανοποιητικό δίχτυ προστασίας για τους πιο αδύναμους.
Από την άλλη πλευρά είναι εντυπωσιακό το γεγονός πως αυτή η κρίση ενεργοποίησε ένα πρωτοφανές κύμα αλληλεγγύης και αναγνώρισης όσων πραγματικά αξίζουν. Συνειδητοποιήσαμε πόσο σημαντικό αγαθό είναι η υγεία, εκτιμήσαμε την προσφορά και την αυτοθυσία του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού, βγήκαμε στα μπαλκόνια και τους χειροκροτήσαμε! Και πέρα από αυτό ο κάθε ένας από εμάς προσπάθησε να βοηθήσει με κάθε τρόπο: ψωνίζοντας για τους ηλικιωμένους από το σούπερ μάρκετ, εθελοντές δότες μυελού των οστών που έδωσαν μόσχευμα παρά τον φόβο της πανδημίας, δωρεές απλών ανθρώπων στα νοσοκομεία μας και τόσες ακόμα πράξεις ανθρωπιάς φώτισαν το βαθύ σκοτάδι της απελπισίας.
Το γεγονός αυτό είναι μια ελπίδα για το αύριο και αν κάτι πρέπει να κρατήσουμε από αυτή την μεγάλη περιπέτεια ως παρακαταθήκη είναι ακριβώς αυτό το κύμα αλληλεγγύης που αναπτύχθηκε.
Με ρωτάτε τι θα συμβούλευα τους νέους Έλληνες και τις νέες Ελληνίδες; Κλείνω τα μάτια και σκέφτομαι τη δική μου ζωή, μια ζωή η οποία σημαδεύτηκε βαθιά από μεγάλα γεγονότα. Μεγάλωνα τα χρόνια του εμφυλίου, όταν προσπάθησαν να συλλάβουν τον πατέρα μου και αναγκαστήκαμε να φύγουμε μια νύχτα με καταιγίδα από την Ερμιόνη, μέσα σε μια μικρή βάρκα. Ήρθαμε πρόσφυγες στον Πειραιά, όπου ζήσαμε μέχρι το τέλος του πολέμου. Όταν τελείωσε ο πόλεμος επιστρέψαμε στην Ερμιόνη. Η μητέρα μου πάντα πίστευε ότι η εκπαίδευση ήταν η μεγαλύτερη αξία για την ανθρωπότητα. Όταν τελείωσα το Δημοτικό, επέμενε να πάω να συνεχίσω τις σπουδές μου στην πρωτεύουσα. Ήταν για εμένα πολύ οδυνηρό γιατί δεν ήθελα να αφήσω την οικογένεια, το σπίτι και τους παιδικούς μου φίλους.
Κατά τη διάρκεια των σπουδών μου στο γυμνάσιο, γνώρισα τον Βαρδή, έναν νεαρό αξιωματικό του Ναυτικού από το νησί της Κρήτης. Παντρευτήκαμε και ξεκινήσαμε τη ζωή μας μαζί σε πολύ νεαρή ηλικία.
Τα πρώτα χρόνια ήταν πολύ δύσκολα λόγω της δικτατορίας στην Ελλάδα. Ο σύζυγός μου ήταν αντίθετος σε αυτό το καθεστώς και εκδιώχθηκε από το Ναυτικό, φυλακίστηκε και στη συνέχεια στάλθηκε στην εξορία.
Αν και είχα ένα νεογέννητο μωρό και δύο μικρά παιδιά, ένιωσα την ανάγκη να τον στηρίξω κι έτσι τον ακολούθησα στην εξορία, στην Αμοργό. Εκεί μείναμε σε ένα μικρό δωμάτιο χωρίς ηλεκτρικό και θέρμανση. Τα βγάλαμε πέρα χάρη στη γενναιοδωρία των ντόπιων που μας αγκάλιασαν από την πρώτη στιγμή, και πρέπει να σας πω πως ακόμα και σήμερα έχουμε στενούς δεσμούς με τους ανθρώπους αυτούς.
Τα χρόνια που ακολούθησαν ήταν γεμάτα από όλες τις εμπειρίες της ζωής, εύκολες και δύσκολες. Αυτή η πορεία με δίδαξε πως η ζωή είναι απρόβλεπτη και πολλές φορές σκληρή. Δεν πρέπει ποτέ να το βάζουμε κάτω. Θα ανατρέξω στα σοφά λόγια του Nelson Mandela: “..Rising every time we fall”. Να πέφτεις και να ξανασηκώνεσαι. Αυτό είναι η ζωή.
Νομίζω πως ο λόγος που η κοινωνία είναι στο πλευρό μας είναι ακριβώς επειδή το έργο μας έχει μετρήσιμα αποτελέσματα. Δομές υγείας, όπως η πρώτη και μοναδική Μονάδα Μεταμόσχευσης Μυελού των Οστών για παιδιά στην χώρα μας, η πρώτη Ογκολογική Μονάδα για παιδιά, ο Ξενώνας της «ΕΛΠΙΔΑΣ», η Τράπεζα Εθελοντών Δοτών του Συλλόγου «ΟΡΑΜΑ ΕΛΠΙΔΑΣ» που μετρά ήδη περισσότερους από 100.000 εθελοντές, χιλιάδες κερδισμένες ζωές παιδιών που προχωρούν στη ζωή τους, σπουδάζουν, δουλεύουν, κάνουν οικογένειες.
Κάθε μας όραμα, κάθε μας υπόσχεση υλοποιήθηκε. Αυτό που επαναλαμβάνω συνεχώς στους συνεργάτες μου είναι πως δεν αντέχω το «θα». Στη ζωή μου έχω μάθει να μιλώ με έργα, όχι με λόγια.
Όταν ξεκινήσαμε πριν από 30 χρόνια έδωσα μια υπόσχεση ζωής πιστεύοντας πως η ζωή ενός και μόνο παιδιού αξίζει για να αγωνίζεσαι. Και έδωσα αυτή την υπόσχεση τη στιγμή που αντίκρυσα τα δακρυσμένα μάτια μιας μητέρας στο διάδρομο του νοσοκομείου. Στις αρχές ήταν πολύ σκληρό. Πέρναγαν βράδια ολόκληρα που δεν μπορούσα να κοιμηθώ γιατί στα μάτια μου έρχονταν εικόνες από τα παιδιά που υπέφεραν. Σκέφτηκα τότε πως αν δεν κάνω κάτι όλα αυτά τα παιδιά δεν θα έχουν καμία ελπίδα. Δεν δίστασα μάλιστα στις πρώτες μεταμοσχεύσεις να μπω μαζί με τους γιατρούς στο χειρουργείο, φορώντας την πράσινη ιατρική μπλούζα, για να τους δώσω δύναμη και κουράγιο.
Μέσα από έναν πολύ μεγάλο αγώνα καταφέραμε στην Ογκολογική Μονάδα Παίδων να επιτύχουμε ένα από τα υψηλότερα ποσοστά παγκοσμίως, 3 στα 4 παιδιά μας γίνονται καλά. Αυτό όμως δεν ήταν για εμάς αρκετό. Κατά τη διάρκεια αυτού του αγώνα πολλές φορές ήρθαν στο νου μου τα λόγια του Μαντέλα: «Όταν ανέβει κανείς ένα μεγάλο λόφο, καταλαβαίνει ότι έχει μπροστά του πολλούς ακόμη να ανέβει».
Το πιο πρόσφατο επίτευγμά μας είναι η δημιουργία του Κέντρου Κυτταρικής και Γονιδιακής Θεραπείας, ό, τι πιο σύγχρονο για την αντιμετώπιση του καρκίνου παγκοσμίως. Μέσα από εξατομικευμένες θεραπείες, και τη συνεργασία μας με τα μεγαλύτερα κέντρα του εξωτερικού όπως το Johns Hopkins και το Dana Faber Cancer Institute του Πανεπιστημίου του Harvard, στοχεύουμε και στις πιο δύσκολες εκείνες περιπτώσεις παιδιών που μέχρι σήμερα δεν είχαν καμία ελπίδα. Θέλουμε 4 στα 4 παιδιά μας να γίνονται καλά.
Παράλληλα, μέσα από τον Σύλλογο «ΟΡΑΜΑ ΕΛΠΙΔΑΣ» έχουμε δημιουργήσει την Τράπεζα Εθελοντών Δοτών Μυελού των Οστών. Αυτή τη στιγμή οι εθελοντές δότες ξεπερνούν τους 100.000, ενώ περισσότεροι από 100 συνάνθρωποί μας έχουν λάβει το μόσχευμα που χρειάζονταν. Η «Τράπεζα Εθελοντών Δοτών» αφορά παιδιά αλλά και ενήλικες. Στόχος μας είναι να ευαισθητοποιήσουμε και να αυξήσουμε ακόμα περισσότερο τον αριθμό εθελοντών δοτών, ενισχύοντας αυτό το μοναδικό ανθρωπιστικό κίνημα που έχει ήδη δημιουργηθεί, έτσι ώστε να μην υπάρχει κανένας ασθενής που δεν μπορεί να βρει συμβατό δότη. Υπάρχει κάτι πιο συγκινητικό και ελπιδοφόρο από το να βλέπεις νέους ανθρώπους να συρρέουν για να δώσουν κάτι από τον εαυτό τους, δίνοντας ελπίδα στον συνάνθρωπο;