Πρώτο ηλεκτρικό αυτοκίνητο: Όλοι ξέρουμε τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα και το πόσο καλά είναι για το περιβάλλον αφού δεν παράγουν καυσαέρια. Πλέων κατά κύριο λόγο η έδρα παραγωγής και ερευνάς τους είναι η Αμερική. Δεν ηταν πάντα έτσι ομως.
Πρώτο ηλεκτρικό αυτοκίνητο: Το 1973 στην Σύρο
Σύρος, 1973. Το πειραματικό αυτοκίνητο έχει την όψη ενός μίνι, δεν κάνει θόρυβο και δεν βγάζει καυσαέριο. Είναι από τα πρώτα ηλεκτρικά αυτοκίνητα.
Η ιστορία ξεκινά τη στιγμή που ο μεγαλοεφοπλιστής Γιάννης Γουλανδρής αποφασίζει να αγοράσει τη βρετανική Enfield. Ήταν μια παλιά εταιρεία παραγωγής όπλων, που κατασκεύαζε το διάσημο τουφέκι Lee-Enfield Mk I.
Όταν πέρασε στην ιδιοκτησία του Γουλανδρή η Enfield, δεν κατασκεύαζε τίποτε. Η χρήση της ηταν ως απλώς ένα ιστορικό brand name. Η εταιρεία πειραματιζόταν τότε με διάφορα πρωτότυπα ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Παρά όλες τις προσπαθειες ομως δεν είχε βγάλει καποιο απτό αποτέλεσμα.
Η ευκαιρία παρουσιάστηκε όταν δηλώθηκε ένας διαγωνισμός του Βρετανικού Συμβουλίου Ηλεκτρισμού που ζητούσε ηλεκτρικά αυτοκίνητα πόλης. Ο Γουλανδρής αμέσως κατάλαβε πως ήταν η ευκαιρία που έψαχνε.
Πρώτο ηλεκτρικό αυτοκίνητο: Η πρώτη μεγάλη νίκη
Η Enfield κέρδισε το διαγωνισμό με το μοντέλο Enfield 8000, μαζί και πολλούς πόντους σε επίπεδο marketing. Ο Λόρδος Ρόθτσιλντ έκανε δημόσιες δηλώσεις θαυμασμού, αυξάνοντας το κύρος της Enfield στη Βρετανία. Ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ, Ρόναλντ Ρίγκαν, ζήτησε να κατασκευαστεί εργοστάσιο που να παράγει το Enfield 8000 στην Καλιφόρνια. Κατόπιν του θριάμβου, ο Γουλανδρής άρχισε να επανδρώνει με ταλαντούχους μηχανικούς την εταιρεία.
Αν κι όλα έδειχναν ιδανικά, οι απεργίες της εποχής ήταν ένα εμπόδιο που ακόμα και ο πανίσχυρος Γουλανδρής δεν μπορούσε να ξεπεράσει. Έτσι αποφάσισε να μεταφέρει την παραγωγή του Enfield 8000 στη Σύρο.
Ως έδρα επιλέχθηκε το παλιό νηματουργείο του Βελισσαρόπουλου. Ανακατασκευάζεται και μεταφέρονται εκεί οι εργαλειομηχανές από το εργοστάσιο της Βρετανίας.
Το πρώτο αυτοκίνητο παραγωγής βγαίνει τον Οκτώβριο του 1973. Θα έπρεπε να είναι μια ιστορική μέρα για την ελληνική βιομηχανία, καθώς θεωρείται το πρώτο ηλεκτρικό αυτοκίνητο στον κόσμο που μπήκε σε παραγωγή.
Η επιτυχία ήταν μεγάλη, αλλά η χρονική συγκυρία καθόλου ευνοϊκή. Η χώρα ταλανίζεται από πολιτικές αναταράξεις, με την ανατροπή του Παπαδόπουλου από τον Ιωαννίδη να ακολουθεί την εξέγερση του Πολυτεχνείου.
Για ακόμη μία φορά το πανίσχυρο από καταβολής κράτους γραφειοκρατικό «τέρας» στάθηκε εμπόδιο στη δημιουργία ελληνικής αυτοκινητοβιομηχανίας. Το Enfield 8000 δεν πήρε ποτέ έγκριση τύπου, ενώ το ελληνικό κράτος δεν έδινε ούτε πινακίδες δοκιμής, με την αιτιολογία πως η εταιρεία θα έπρεπε πρώτα να έχει πουλήσει τουλάχιστον 10 αυτοκίνητα ώστε να χαρακτηριστεί αυτοκινητοβιομηχανία.
Πρώτο ηλεκτρικό αυτοκίνητο: Μετά την πτώση της χούντας
Ακόμα και μετά την πτώση της χούντας όμως, η μεταπολιτευτική κυβέρνηση δεν επέτρεψε στον Γουλανδρή να προχωρήσει. Παρά τις φιλότιμες προσπάθειες των στελεχών της εταιρείας να κυκλοφορήσει το Enfield 8000 στην Ελλάδα και να χρησιμοποιηθεί από εταιρείες του Δημοσίου και την Ολυμπιακή Αεροπορία (ο Αριστοτέλης Ωνάσης ήταν έτοιμος να υπογράψει συμβόλαιο για μαζική προμήθεια), δεν υπήρχε αποτέλεσμα λόγω μη απάντησης του Υπουργείου Οικονομικών στα αιτήματα της εταιρείας για τη φορολόγηση του. Η αδυναμία του κράτους να βρει τρόπους για τη φορολόγηση του ηλεκτρικού κινητήρα ήταν η βασική αιτία για τη μη χορήγηση έγκρισης τύπου.
Πρωταγωνιστές του εγχειρήματος αυτού αναφέρουν πάντως ότι όλα τα προσκόμματα που έθεσε ο κρατικός μηχανισμός έχουν βαθύτερη αιτία τις πιέσεις του πετρελαϊκού λόμπι και της συμβατικής αυτοκινητοβιομηχανίας.
Η παγκόσμια πετρελαϊκή κρίση της εποχής έβρισκε αντίθετες τις πετρελαϊκές εταιρείες και μόνο στην ιδέα παραγωγής ενός ηλεκτρικού αυτοκινήτου.
Το εξαιρετικό ντοκιμαντέρ «Ανάμεσα σε δύο νησιά» του ειδικού σε θέματα αυτοκινήτου δημοσιογράφου, Μιχάλη Σταυρόπουλου, καταπιάνεται με το φιλόδοξο ελληνικό εγχείρημα.
Πρώτο ηλεκτρικό αυτοκίνητο: Ένας θρύλος που θα παραμείνη στην ιστορία
Το Enfield 8000 αποτελεί πλέον έναν θρύλο, ένα ορόσημο στην παγκόσμια ιστορία αυτοκινήτου και πολλοί αναρωτιούνται πώς θα είχε εξελιχθεί η ιστορία της μηχανοκίνησης αν το project δεν είχε εγκαταλειφθεί τόσο άδοξα.
Ακόμα κι έτσι όμως, ο Γουλανδρής εξελίχτηκε τρόπον τινά σε θεματοφύλακα μνήμης εκείνης της φιλόδοξης ελληνικής απόπειρας των ’70s.
