Μέχρι τον 10ο αιώνα περίπου, όταν ο ιερέας έλεγε «τας θύρας τας θύρας εν σοφία πρόσχωμεν», μόνο οι μυημένοι και πιστοί χριστιανοί παρέμεναν μέσα στον ναό για την τέλεση του μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας. Στο τέλος της Θείας Λειτουργίας, όσοι παρέμεναν, κοινωνούσαν όλοι.
Η διάκριση ανάμεσα σε χριστιανούς από μη χριστιανούς
Αυτή η προτροπή («τας Θύρας τας Θύρας…») αποδεικνύει αδιαμφισβήτητα ότι τα πράγματα δεν ήταν πάντα όπως σήμερα. Δεν ήταν όλοι οι άνθρωποι αυτόματα μέλη της Εκκλησίας· υπήρχε σαφής διάκριση μεταξύ χριστιανών και μη χριστιανών.
Για να γίνει κάποιος δεκτός ως χριστιανός και πλήρες μέλος της Εκκλησίας, έπρεπε να πληροί συγκεκριμένες προϋποθέσεις.
Στο δεύτερο μέρος της Θείας Λειτουργίας, τη Λειτουργία του Σώματος και του Αίματος του Χριστού, συμμετέχουν μόνο οι βαπτισμένοι πιστοί. Οι κατηχούμενοι που δεν έχουν βαπτιστεί, οι εχθροί και οι αμύητοι στα θέματα της Εκκλησίας αποκλείονται. «Οι κατηχούμενοι, προέλθετε» και «τας θύρας, τας θύρας εν σοφία πρόσχωμεν» ήταν οι εντολές που υποδήλωναν αυτόν τον αποκλεισμό.
Οι αβάπτιστοι, οι εχθροί και γενικά οι αμύητοι δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για να κατανοήσουν και να συμμετάσχουν στις τελετουργίες της Εκκλησίας, ειδικά στο Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Η Θεία Λειτουργία, και ιδιαίτερα το δεύτερο μέρος της, απευθύνεται αποκλειστικά στους πιστούς.
Ο βαθύς συμβολισμός πίσω από αυτή τη φράση
Οι εχθροί και οι αμύητοι απαιτούν κατήχηση, βάπτισμα και ενδελεχή προετοιμασία για να μπορέσουν να κατανοήσουν τα Μυστήρια της Εκκλησίας. Αυτή είναι η ουσία των λόγων του Χριστού: «Μή δώτε το άγιον τοίς κυσί (σκυλιά) μηδέ βάλητε τοίς μαργαρίτες υμών (ό,τι πολύτιμο έχετε) έμπροσθεν των χοίρων» (Μάτθ. ζ΄ 6).
Ωστόσο, πέρα από την κυριολεκτική και πρακτική της έννοια, αυτή η φράση κρύβει έναν βαθύ συμβολισμό για τους πιστούς. Ο ιερός Καβάσιλας ερμηνεύοντας την Θ. Λειτουργά αναφέρει: «Τας θύρας, τας θύρας’ εν σοφία πρόσχωμεν», συμπληρώνει ο λειτουργός.
Μ’ αυτό θέλει να πει: «Ανοίξτε διάπλατα όλες τις πόρτες, δηλαδή τα στόματα και τα αυτιά σας, στην αληθινή σοφία, δηλαδή σε όσα υψηλά μάθατε και πιστεύετε για το Θεό. Αυτά συνεχώς να λέτε και να ακούτε, και μάλιστα με ζήλο και προσοχή».Τότε οι πιστοί απαγγέλλουν δυνατά το Σύμβολο της Πίστεως («Πιστεύω εις έναν Θεόν…»).
