Ο 15χρονος Νικόλας Μαρκαντώνης αποχαιρέτησε το Γυμνάσιο, τους καθηγητές του και τους φίλους του και έβαλε πλώρη για το Λύκειο. Η ιστορία του είναι λίγο πολύ γνωστή στο ευρύ κοινό, διότι η οικογένειά του και κυρίως η μητέρα του, Γιούλα Πιτσίαλη, χρειάστηκε να γκρεμίσει τοίχους προκαταλήψεων και αντιλήψεων που ήθελαν τα άτομα με αναπηρίες εκτός της τυπικής εκπαίδευσης.
«Κι εκείνους που τους είδαν να χορεύουν τους πέρασαν για τρελούς, αυτοί που δεν μπόρεσαν… ν’ ακούσουν τη μουσική… Εσείς ακούσατε τη μουσική και χορέψατε μαζί μου… Σας ευχαριστώ πολύ», γράφοντας τα σε ένα φλιτζάνι.
Ο Νικόλας Μαρκαντώνης τα κατάφερε αφού κατέρριψε τις αξιολογήσεις των ειδικών, οι οποίοι τον έκριναν ως μη εκπαιδεύσιμο, φοίτησε σε τυπικό γυμνάσιο, αρίστευσε στη Β’ Γυμνασίου, δημιούργησε φιλικές και κοινωνικές σχέσεις, δεν έχασε καμία ενδοσχολική και εξωσχολική δραστηριότητα, αποδεικνύοντας περίτρανα πως η ενιαία εκπαίδευση είναι κάτι περισσότερο από αναγκαία αλλά και εφικτή.
Από την πρώτη στιγμή που συναντάει κανείς τον Νικόλα και την οικογένειά του καταλαβαίνει πως η όποια δυσκολία έρθει στον δρόμο του ανθρώπου, όσο πιο σύντομα την αποδεχτεί, μπορεί να τη μετατρέψει σε ευλογία.
Ο Νικόλας Μακραντώνης είναι ένα αγόρι με ένα πλατύ χαμόγελο και μια οικογένεια η οποία έφτιαξε τη ζωή της με πρώτο πλάνο τον Νικόλα, απολαμβάνοντας κάθε μικρή και μεγάλη νίκη του στον αγώνα του για τη μάθηση και τη διαβίωσή του. Σε αυτό έχει βοηθήσει πολύ και ο συνοδός του ο Κωνσταντίνος Μαλεκκίδης.
Οι αδελφές του η Ηλιάνα και η Ερατώ πάντα στο πλάι του, να τον φροντίζουν. Το ίδιο και η υπόλοιπη οικογένεια που έμαθε νοηματική μαζί με τον Νικόλα Μαρκαντώνη, βρίσκοντας τους κώδικες εκείνους που θα μπορούν σε κάθε περίπτωση «να μπουν στα παπούτσια του Νικόλα» και να κατανοήσουν τα θέλω του.
Ο Νικόλας Μαρκαντώνης αντιμετωπίζει επίσης σοβαρό πρόβλημα υγείας, έχει μεγάλη απώλεια ακοής. Με ένα «Ναι» και ένα «Όχι» τις δυο λέξεις που αρθρώνει, ο 15χρονος Νικόλας «κινεί βουνά» από το τροχοκάθισμα. Διψά για μάθηση και αντιμετωπίζει κάθε εκπαιδευτική πρόκληση με απίστευτη χαρά και φροντίζει να το δείχνει.
O Νικόλας γεννήθηκε πρόωρα και αυτό του προκάλεσε εγκεφαλική παράλυση και απώλεια ακοής. Μετά το πρώτο σοκ η μητέρα του Νικόλα, Γιούλα Πιτσιάλη, έβαλε στόχο ζωής να παλέψει για να γίνει η ζωή του, αλλά και όλων των παιδιών με αναπηρίες, καλύτερη, διεκδικώντας όσα τους ανήκουν. Μια διαδρομή καθόλου εύκολη, αφού όσοι παρακολουθούν τη δράση της μητέρας του Νικόλα γνωρίζουν καλά πως ο αγώνας αυτός είναι συνεχής κόντρα στην ανυπαρξία κράτους πρόνοιας.
Μέσα από τις διαπιστώσεις της, αλλά και με τη συμβολή άλλων γονέων, δημιουργήθηκε η Παγκύπρια Οργάνωση Γονέων και Φίλων Παιδιών με εγκεφαλικές και άλλες αναπηρίες «Αγκαλιά Ελπίδας», η οποία λειτουργεί εθελοντικά και βοηθά γονείς να ενημερώνονται και να διεκδικούν τα δικαιώματά τους.
Πρόσθετα, μαζί με τους γονείς παιδιών με άλλης μορφής αναπηρίες, αφού εντόπισαν το κενό στην ενημέρωση για τα δικαιώματα των παιδιών τους, δημιούργησαν την Ομάδα Πρωτοβουλίας γονέων για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες με στόχο την ενημέρωση και τη στήριξη των ίδιων και των οικογενειών τους και δεν είναι λίγες οι οικογένειες που κλήθηκαν να ανακαλύψουν από μόνες τους ότι τα παιδιά τους έχουν δικαιώματα στην πρόσβαση σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας και ίσες ευκαιρίες στη ζωή, στην ενιαία εκπαίδευση, στις υπηρεσίες υγείας και αποκατάστασης.
Όταν της είπαν οι γιατροί πως ο Νικόλας έχει εγκεφαλική παράλυση, η μητέρα του δεν είχε ξανακούσει καν τον όρο. Όπως πολλές άλλες οικογένειες δεν είχαν έρθει ποτέ αντιμέτωπες με κανενός είδους αναπηρία. Ωστόσο, όπως μια οικογένεια έχει ευθύνη να αναπροσαρμόσει τα δεδομένα όταν έχει παιδί με αναπηρίες, το ίδιο ισχύει και για τα σχολεία, τους δημόσιους χώρους παιγνιδιών και πολιτισμικών θεαμάτων, και ότι άλλο αφορά των σχεδιασμό χώρων και κοινωνικών δρώμενων. Ε
Δεν είναι λίγες οι φορές που εκπαιδευτικοί και άλλοι φορείς δημιουργούν εξωσχολικά προγράμματα που αφορούν μαθητές, χωρίς οποιαδήποτε πρόνοια που να επιτρέπει την πρόσβαση παιδιών με αναπηρίες. Σε πολλές περιπτώσεις, σύμφωνα με δημοσιεύματα η κ. Πιτσιάλη, λέει πως δεν καλύπτεται το κόστος για τους συνοδούς, όταν τα παιδιά καλούνται να συμμετέχουν σε απογευματινές δραστηριότητες σε πολυδύναμα κέντρα ή στις λέσχες ή στις κατασκηνώσεις που οργανώνονται από διάφορους δήμους ή φορείς με αποτέλεσμα τα παιδιά με αναπηρίες να αποκλείονται έμμεσα αφού οι γονείς δεν μπορούν να καλύπτουν το επιπρόσθετο κόστος.
Τα παιδιά με αναπηρίες, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, σε προηγούμενες δηλώσεις της η μητέρα του Νικόλα, είναι η μόνη ομάδα, η οποία για να τους επιτραπεί η είσοδος στην τάξη θα πρέπει να δοθεί άδεια από ομάδες αξιολόγησης. Όχι για να δοθούν εύλογες προσαρμογές στον τρόπο φοίτησης τους στη βάση διεθνών συμβάσεων για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες, αλλά για να κριθεί αν είναι ικανά να φοιτήσουν ή όχι, πριν καν τους προσφέρουμε τις απαραίτητες προσαρμογές. Γεγονός που αποτελεί διάκριση εις βάρος αυτών των παιδιών τα οποία καλούνται να ανταποκριθούν σε ένα πρόγραμμα και μια εκπαιδευτική ύλη που τις πλείστες φορές δεν είναι προσβάσιμη, βάσει της αναπηρίας τους για να τους επιτραπεί να εκπαιδευτούν.
Καμία αναπηρία δεν μπορεί να σταθεί εμπόδιο στην εκπαίδευση αφού με την υποστηρικτική τεχνολογία, την παρουσία προσοντούχου συνοδού και την προσαρμογή της ύλης στο πλαίσιο της ενιαίας εκπαίδευσης, όλα τα παιδιά ανεξαιρέτως μπορούν να ενταχθούν στα σχολεία της γειτονιάς τους και να εκπαιδευτούν βάση των δικών τους δυνατοτήτων. Η σύμβαση του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των παιδιών το αναφέρει ξεκάθαρα πως κάθε παιδί έχει δικαίωμα φοίτησης στην εκπαίδευση με όλες τις εύλογες προσαρμογές που απαιτούνται.
Τα νηπιακά χρόνια του Νικόλα πέρασαν στο ίδρυμα Σπαστικών και Αναπήρων Παιδιών, μη έχοντας άλλη επιλογή αφού πρώτα οι γονείς του προσπάθησαν να τον γράψουν σε νηπιαγωγεία της γειτονίας τους και ήρθαν αντιμέτωποι με τον αποκλεισμό. Μάλιστα, σε μία περίπτωση, τους λέχθηκε ότι θα έπρεπε να ρωτήσουν τους υπόλοιπους γονείς εάν δέχονταν να φοιτήσει ο Νικόλας στην τάξη των παιδιών τους, όπως αναφέρουν οι ίδιοι σε προηγούμενες δηλώσεις τους.
Αργότερα, στα χρόνια του δημοτικού ο Νικόλας Μαρκαντώνης , μετά από απόφαση της επαρχιακής επιτροπής ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας, στάλθηκε σε ειδική μονάδα κρινόμενος ως ανίκανος να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της τυπικής τάξης ( χωρίς καν να δοθούν οι εύλογες προσαρμογές), χωρίς ιδιαίτερες προσδοκίες εκπαίδευσης αφού η εκπαίδευση του θεωρείτο πως μπορεί να επιτευχθεί σε ένα πρόγραμμα χωρίς εκπαιδευτική ύλη, με εικόνες και τεχνολογία με κουμπιά. Για ένα παιδί που δεν μπορεί να κατακτήσει την κίνηση του πατήματος κουμπιού… και το σημαντικότερο χωρίς την ευκαιρία εκμάθησης της νοηματικής γλώσσας. Δεν είχε καθόλου φοίτηση ή πρόσβαση σε μαθήματα όπως είναι τα ελληνικά, τα μαθηματικά, η ιστορία, η γεωγραφία, όπως οι συνομήλικοί του, έχει δηλώσει η οικογένεια.
Μέσα από τον αδιάκοπο αγώνα της οικογένειας του, μέσα από δεκάδες επιστολές και διαμαρτυρίες, ο Νικόλας Μαρκαντώνης κατάφερε να βγει από την ειδική μονάδα και να ενταχθεί στην ενιαία εκπαίδευση όταν θα πήγαινε Γυμνάσιο. Και εκεί ξεκίνησε ουσιαστικά η ίση πρόσβαση στην εκπαίδευση. Μαζί με τον συνοδό του, Κωνσταντίνο Μαλεκκίδη, συμμετέχει καθημερινά σε όλες τις εκπαιδευτικές διεργασίες, και ακολουθεί για πρώτη φορά αναλυτικό πρόγραμμα όπως τα άλλα παιδιά.
Από εκεί και πέρα άρχισε ένας μεγάλος αγώνας δρόμου προκειμένου να καλυφθούν τα κενά που είχαν δημιουργηθεί στη γλώσσα και στα μαθηματικά αλλά και στην νοηματική γλώσσα, για την ομαλή ένταξη του στο γυμνάσιο. Εκεί δόθηκαν όλες οι απαραίτητες προσαρμογές, το διαφοροποιημένο εκπαιδευτικό υλικό το οποίο ήταν πλέον προσβάσιμο βάση της αναπηρίας του για να μπορέσει να εκπαιδευτεί. Εκεί ξεκίνησε και ο Νικόλας να αντιλαμβάνεται τον κόσμο γύρω του: γεωγραφία, ιστορία, φυσική, βιολογία. Σαν σφουγγάρι ρουφούσε τις γνώσεις που τόσα χρόνια είχε στερηθεί και το κυριότερο, με την νοηματική γλώσσα επιτέλους μπορούσε να επικοινωνήσει με τους γύρω του.
Η μητέρα του Νικόλα λέει πως οι προϋποθέσεις της φοίτησης των παιδιών με αναπηρίες δεν περιλαμβάνουν απλοποιήσεις αλλά διαφοροποιήσεις. Οι αρμόδιες υπηρεσίες του κράτους καλούνται να δώσουν αναλυτικές και ξεκάθαρες οδηγίες στο σχολείο ανάλογα με την περίπτωση του κάθε μαθητή πιστεύει.
Ο Κωνσταντίνος Μαλεκκίδης μπήκε στη ζωή του Νικόλα τα τρία τελευταία χρόνια με την ένταξη του στο Γυμνάσιο. Και αυτή σχέση για τους δυο δεν θα μπορούσε να σταθεί στις τυπικές υποχρεώσεις του Κωνσταντίνου για υποστήριξη του Νικόλα σε εκπαιδευτικό επίπεδο κατά τη διάρκεια των ωρών του σχολείου. Βοήθησε στον μέγιστο βαθμό το γεγονός ότι ο Κωνσταντίνος είναι προσοντούχος συνοδός και κατάφερε αρχικά να «ξεκλειδώσει» την μεγαλύτερη πόρτα του Νικόλα! Αυτή της επικοινωνίας. Τον βοήθησε να κατακτήσει την επικοινωνία με τους γύρω του αφού τον εκπαίδευσε στη νοηματική γλώσσα.
Στη συνέχεια το ίδιο έκανε και με τα μέλη της οικογένειας του Νικόλα. Το σημαντικότερο ήταν που πίστεψε από την αρχή στις δυνατότητες του παιδιού , είδε πέρα από την αναπηρία του και σεβάστηκε τον Νικόλα ως μια ξεχωριστή προσωπικότητα. Αυτό τον οδήγησε να κάνει αυτό το οποίο φάνταζε σε όλους αδύνατο.
Ο Κωνσταντίνος έμεινε βράχος δίπλα στον Νικόλα όταν ρατσιστικές συμπεριφορές στην Α’ Γυμνασίου έκαναν την φοίτηση του ακόμη πιο δύσκολη. Στην Β’ Γυμνασίου αναγκάστηκαν να αλλάξουν σχολείο , να πάνε στο σχολείο της Γειτονιάς του Νικόλα στο Γυνμάσιο Παλλουριώτισσας και ευτυχώς εκεί τα πράγματα ήταν καλύτερα, όπως αναφέρεται σε δηλώσεις του.
Είναι ο άνθρωπος που περνά μαζί με τον Νικόλα ένα πολύ μεγάλο μέρος της μέρας, μοιράζονται μαζί το ταξίδι στη γνώσης, συνεργάζονται και πετυχαίνουν στόχους.
Μαζί οι δυο τους, μέσω των εναλλακτικών μορφών επικοινωνίας, τη διδασκαλία της νοηματικής γλώσσας και της ανάπτυξης διάφορων δεξιοτήτων κατέκτησαν πάρα πολλούς στόχους αφού ο Νικόλας Μαρκαντώνης δεν απουσιάζει από καμία δραστηριότητα εντός και εκτός σχολείου, είναι μέλος της χορωδίας του σχολείου με τον Κωνσταντίνο να εξηγεί τους στοίχους των τραγουδιών στη νοηματική και ενίοτε σε κάποια τραγούδια η σχολική χωροδία να ακολουθεί.
Αν κανείς ρωτήσει τον Νικόλα σήμερα αν θα ήθελε να εγκαταλείψει το σχολείο και να ενταχθεί σε πρόγραμμα κατ’ οίκον φοίτησης, ή σε κάποιο ειδικό σχολείο θα έρθει αντιμέτωπος με ένα ξεκάθαρο ΟΧΙ!
Ο Νικόλας σήμερα δεν έχει καμία σχέση με το παιδί που γνώρισε ο Κωνσταντίνος πριν από τρία καλοκαίρια λίγο πριν την ένταξη του στο γυμνάσιο. Πλέον είναι γεμάτος γνώσεις , έφηβος , ώριμος έτοιμος να ανταποκριθεί σε οποιαδήποτε πρόκληση. Δεν του απονεμήθηκε έτσι κι αλλιώς άδικα από τους καθηγητές του το βράδυ της αποφοίτησης ο τίτλος του ήρωα της χρονιάς.