Ο Μανώλης Γλέζος ήταν Έλληνας δημοσιογράφος και πολιτικός, με διαδρομή στα κοινά που ξεκινά από τα χρόνια της μεταξικής δικτατορίας.Γεννήθηκε στην Απείρανθο της Νάξου στις 9 Σεπτεμβρίου 1922. Ο πατέρας του Νικόλαος Γλέζος ήταν δημόσιος υπάλληλος και δημοσιογράφος, ενώ η μητέρα του Ανδρομάχη Ναυπλιώτου καταγόταν από την Πάρο.
Της: Έπη Τρίμη
Τα παιδικά του χρόνια τα έζησε στο χωριό του, όπου τελείωσε το δημοτικό σχολείο. Το 1935 ήλθε στην Αθήνα μαζί με την οικογένειά του και ολοκλήρωσε τις γυμνασιακές του σπουδές, δουλεύοντας παράλληλα ως φαρμακοϋπάλληλος. Το 1940 εισήχθη στην ΑΣΟΕΕ .
Μαθητής γυμνασίου δημιούργησε αντιφασιστική ομάδα το 1939 για την απελευθέρωση της Δωδεκανήσου από τους Ιταλούς και την αποτίναξη της δικτατορίας του Μεταξά. Μόλις ξέσπασε ο ελληνοϊταλικός πόλεμος στις 28 Οκτωβρίου 1940 ζήτησε να καταταχτεί ως εθελοντής, αλλά λόγω του νεαρού της ηλικίας του δεν του επετράπη. Εργάστηκε, όμως, εθελοντικά στο Υπουργείο Οικονομικών (Γ’ Ταμείο Εισπράξεων Αθηνών).
Τη νύχτα της 30ης προς 31η Μαΐου 1941 μαζί με τον Απόστολο Σάντα κατέβασε από την Ακρόπολη τη σβάστικα, κερδίζοντας τον παγκόσμιο θαυμασμό. Ηγετική προσωπικότητα της Αριστεράς, διώχθηκε επανειλημμένα για την πολιτική του δραστηριότητα και παρέμεινε κρατούμενος (φυλακή και εξορία) 16 χρόνια σε όλη τη ζωή του.
Οι περισσότεροι ξέρουν τον «πρώτο παρτιζάνο της Ευρώπης», όπως τον είχε αποκαλέσει ο Ντε Γκολ, για την παράτολμη ενέργειά του να αποκαθηλώσει και να «απαγάγει» μαζί με τον Λάκη Σάντα τη σβάστικα από την Ακρόπολη στις 30/5/1941 – μια ρήση στην οποία έκανε αντίστιξη, τρόπον τινά, το αυτοβιογραφικό ντοκιμαντέρ «Ο Τελευταίος Παρτιζάνος» του Ανδρέα Χατζηπατέρα που προβλήθηκε πέρσι στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Μια Πράξη για την οποία «καταδικάστηκε» έκτοτε να μιλάει διαρκώς, όπως αστειευόταν και ο ίδιος, και η οποία δεν έμεινε χωρίς συνέπειες. Την επόμενη χρονιά συνελήφθη από την Γκεστάπο, φυλακίστηκε, βασανίστηκε και γλίτωσε τα χειρότερα μόνο επειδή αρρώστησε βαριά από φυματίωση.
Στις 24 Μαρτίου 1942 συνελήφθη μαζί με τον Απόστολο Σάντα από τα γερμανικά στρατεύματα και φυλακίστηκε ένα μήνα στις φυλακές Αβέρωφ, όπου βασανίστηκε απάνθρωπα, με αποτέλεσμα να προσβληθεί από φυματίωση βαρυτάτης μορφής. Στις 21 Απριλίου 1943 συνελήφθη από τα ιταλικά στρατεύματα κατοχής και παρέμεινε φυλακισμένος τρεις μήνες. Στις 7 Φεβρουαρίου 1944 συνελήφθη από συνεργάτες των αρχών κατοχής και παρέμεινε στις φυλακές επτάμισι μήνες, απ’ όπου δραπέτευσε στις 21 Σεπτεμβρίου 1944. Κατά τη διάρκεια της κατοχής δούλεψε ως υπάλληλος στον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό (1941-1943) και τον Δήμο Αθηναίων (1943-1945).
Μετά την απελευθέρωση δούλεψε στην εφημερίδα Ριζοσπάστης ως συντάκτης και από τις 10 Αυγούστου 1947 έως το κλείσιμό της ανέλαβε αρχισυντάκτης, εκδότης και διευθυντής.Του «φορτώνουν» τον μισό ποινικό κώδικα, καταδικάζεται μέχρι και σε θάνατο για να αποφυλακιστεί εντέλει το ’54 χάρη στη διεθνή κινητοποίηση και το ενδιαφέρον προσωπικοτήτων όπως ο Ντε Γκολ και ο Πικάσο.
Δυο χρόνια μετά αναλαμβάνει τη διεύθυνση της «Αυγής» και στη συνέχεια εκλέγεται στην ΚΕ του παράνομου τότε ΚΚΕ, όμως τον Αύγουστο του ’58 – χρονιά που του απονέμεται το Διεθνές Βραβείο Δημοσιογραφίας – βρίσκεται ξανά στα κρατητήρια κατηγορούμενος ως κατάσκοπος μαζί με άλλα οκτώ στελέχη του κόμματος. Στρατοδικείο, πέντε χρόνια φυλακή, νέες εγχώριες και διεθνείς αντιδράσεις, στους αλληλέγγυους και οι Πολ Μπονκούρ, Αλμπέρ Καμύ και Ζαν Πολ Σαρτρ, αποφυλάκιση με βασιλικό διάταγμα το ’62, βραβείο Λένιν το ’63, νέα σύλληψη ανήμερα της 21ης Απριλίου 1967, φυλακές, εξορίες, απελευθέρωση με τη γενική αμνηστία του Παπαδόπουλου το ’71. Είχε περάσει συνολικά ως τότε, όπως αναθυμόταν αργότερα, 13 Χριστούγεννα στη φυλακή, μερικά από τα οποία αναμένοντας να εκτελεστεί.
Στις 3 Μαρτίου 1948 συνελήφθη και παραπέμφθηκε συνολικά σε 28 δίκες για αδικήματα Τύπου. Καταδικάστηκε σε διάφορες ποινές, από τις οποίες μία φορά σε θάνατο, τον Οκτώβριο του 1948.
Άλλη μία φορά καταδικάστηκε σε θάνατο, στις 21 Μαρτίου 1949 για παράβαση του Γ’ Ψηφίσματος. Οι θανατικές καταδίκες δεν πραγματοποιήθηκαν, ύστερα από έντονες διαμαρτυρίες της ελληνικής και της διεθνούς κοινής γνώμης. Το 1950 οι θανατικές ποινές μετατράπηκαν σε ισόβια και τελικά αποφυλακίστηκε στις 16 Ιουλίου 1954.
Στις εκλογές της 9ης Σεπτεμβρίου 1951, αν και φυλακισμένος, εκλέχτηκε βουλευτής Αθηνών με την ΕΔΑ. Τότε κήρυξε απεργία πείνας, με αίτημα την αποφυλάκιση των δέκα εκλεγέντων βουλευτών της ΕΔΑ που ήταν εξορία και φυλακή. Σταμάτησε την απεργία πείνας τη 12η ημέρα, όταν έφεραν από την εξορία τους επτά εξόριστους βουλευτές. Μετά την αποφυλάκισή του εκλέχτηκε μέλος της Διοικούσας Επιτροπής της ΕΔΑ και ανέλαβε οργανωτικός γραμματέας της. Τον Δεκέμβριο του 1956 ανέλαβε τη διεύθυνση της εφημερίδας «Η Αυγή». Στις 5 Δεκεμβρίου 1958 συνελήφθη με την κατηγορία της κατασκοπίας και καταδικάστηκε. Αποφυλακίστηκε στις 15 Δεκεμβρίου 1962, ύστερα από τις έντονες αντιδράσεις της ελληνικής και της διεθνούς κοινή γνώμης. Στις εκλογές της 29ης Οκτωβρίου 1961 εκλέχτηκε βουλευτής Αθηνών με την ΕΔΑ, παρά το γεγονός ότι βρισκόταν στη φυλακή.
Αμέσως μετά την εκδήλωση του στρατιωτικού πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου συνελήφθη μαζί με άλλους πολιτικούς ηγέτες και κρατήθηκε στου Γουδή, στο Πικέρμι, στη Γενική Ασφάλεια, στη Γυάρο, στο Παρθένι Λέρου και τέλος στον Ωρωπό, απ’ όπου αποφυλακίστηκε το 1971. Συνολικά, ο Μανωλης Γλέζος καταδικάστηκε 28 φορές για την πολιτική του δραστηριότητα, από τις οποίες τρεις φορές σε θάνατο και παρέμεινε στις φυλακές 11 χρόνια και 5 μήνες και άλλα 4 χρόνια και έξι μήνες. Παρέμεινε, δηλαδή, κρατούμενος (φυλακή και εξορία) 16 χρόνια σε όλη τη ζωή του. Το 1968 καταδίκασε την εισβολή των Σοβιετικών στην Τσεχοσλοβακία, αποκόπτοντας έτσι τους δεσμούς του με το ΚΚΕ.
Μετά τη Μεταπολίτευση εργάστηκε για την ανασυγκρότηση της ΕΔΑ, της οποίας διετέλεσε γραμματέας ως το 1985 και πρόεδρος από το 1985 έως το 1989. Παράλληλα, συνεργάστηκε με το ΠΑΣΟΚ σε τρεις εκλογικές αναμετρήσεις. Το 1981 εκλέχτηκε βουλευτής Αθηνών, το 1984 ευρωβουλευτής και το 1985 βουλευτής Β’ Πειραιά.
Στις δημοτικές και κοινοτικές εκλογές του 1986 εξελέγη κοινοτάρχης Απειράνθου, του χωριού όπου γεννήθηκε, και εισήγαγε τον θεσμό της Άμεσης Δημοκρατίας στη λήψη και την εκτέλεση των αποφάσεων. Στις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2002 κατήλθε επικεφαλής του συνδυασμού «Ενεργοί Πολίτες» για τη διευρυμένη Νομαρχία Αθηνών-Πειραιώς, που υποστηρίχθηκε από τον Συνασπισμό και εξελέγη νομαρχιακός σύμβουλος, ενώ ο συνδυασμός του συγκέντρωσε το 11% των ψήφων. Στις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2010 εξελέγη δημοτικός σύμβουλος Πάρου, επικεφαλής του συνδυασμού «Κίνηση Ενεργών Πολιτών Πάρου».
Επανήλθε στην κεντρική πολιτική σκηνή το 2012, όταν στις διπλές εκλογές της 6ης Μαΐου και της 17ης Ιουνίου εκλέχτηκε βουλευτής Επικρατείας με τον ΣΥΡΙΖΑ. Με το ίδιο κόμμα εξελέγη ευρωβουλευτής στις ευρωεκλογές της 25ης Μαΐου 2014, για να κάνει γνωστό το ζήτημα των γερμανικών αποζημιώσεων στην Ελλάδα.
Το δημοψήφισμα και το «Όχι» που γίνεται «Ναι» τον φέρνουν αντιμέτωπο με τους ως τότε συντρόφους του. Καταγγέλλοντας υποχώρηση από τις προεκλογικές δεσμεύσεις αποχωρεί εντέλει από τον Σύριζα, όχι όμως και από την πολιτική – τον τελευταίο καιρό συνεργαζόταν με τη ΛΑΕ. Ποτέ άλλωστε δεν έπαψε όχι μόνο να ασχολείται με την πολιτική αλλά και να την ασκεί με την ευρεία έννοια του όρου – στα τέλη της δεκαετίας του ’80 έχοντας εκλεγεί κοινοτάρχης στην ιδιαίτερη πατρίδα του την Απείραθο Νάξουεφάρμοσε ένα πείραμα άμεσης δημοκρατίας που λειτούργησε ικανοποιητικά για αρκετά χρόνια. Παρέστη επίσης επανειλημμένα ως μάρτυρας υπεράσπισης σε δίκες κοινωνικών αγωνιστών.
Επανέρχεται στην κεντρική πολιτική σκηνή το 2012, όταν στις διπλές εκλογές της 6ης Μαΐου και της 17ης Ιουνίου εκλέγεται βουλευτής Επικρατείας με το ΣΥΡΙΖΑ. Με το ίδιο κόμμα εξελέγη ευρωβουλευτής στις ευρωεκλογές της 25ης Μαΐου 2014, κάνοντας ως κεντρικό θέμα της θητείας του τις γερμανικές οφειλές προς την Ελλάδα. Έγραψε, άλλωστε, και βιβλίο για το θέμα, υπό τον τίτλο, «Και ένα μάρκο να ήταν…» (Εκδόσεις Λιβάνη). Χαρακτηριστική, ωστόσο, της προσωπικότητάς του, η κίνησή του το καλοκαίρι του 2017 να δώσει εκείνος το στεφάνι στο Γερμανό πρεσβευτή Γενς Πλέτνερ, στο μνημείο εκτελεσθέντων κατοίκων του Διστόμου. Τελευταία εμπλοκή του με την ενεργό πολιτική, στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας της Λαϊκής Ενότητας, το Σεπτέμβριο του 2015.
Ο Μ. Γλέζος δεν ήθελε να τον αποκαλούν «ήρωα», για εκείνον ήρωας ήταν ο μικρότερος αδελφός του, Νίκος, που εκτελέσθηκε από τους Γερμανούς στην Καισαριανή το Μάιο του ’44, αφήνοντας πίσω του το εξής σημείωμα για τη μάνα τους: «Αγαπητή μητέρα σας φιλώ, χαιρετισμούς, σήμερα πάω για εκτέλεση. Πάω. Πέφτοντας για τον ελληνικό λαό». Ήταν ένας καημός μέσα του ο πρόωρος χαμός του αγαπημένου του Νίκου, ένας καημός για τον οποίον σπάνια τον άκουγες να μιλά.
Μία από τις ιστορίες στις οποίες ενεπλάκη ο σπουδαίος Μανώλης Γλέζος ήταν μάλιστα «ερυθρόλευκου» χρώματος, καθώς ουσιαστικά ήταν ο άνθρωπος που έφερε στον Ολυμπιακό τον τεράστιο, Νίκο Γιούτσο!
Στα μέσα της δεκαετίας του 1960 οι ελληνικές ομάδες άρχισαν να μαθαίνουν για τον Νίκο Γιούτσο, με την ΑΕΚ και τον Ολυμπιακό να «μάχονται» για την απόκτησή του.
Οι Ερυθρόλευκοι τελικά κατάφεραν να τον κάνουν δικό τους, έχοντας ως σύμμαχό τους τον Μανώλη Γλέζο. Ολα άρχισαν όταν είχε έρθει στην Αθήνα ο γραμματέας της ελληνικής πρεσβείας στην Βουδαπέστη, για να κάνει μια χειρουργική επέμβαση. Ο Πάππας, όπως ονομαζόταν, είχε συζητήσει για το ταλέντο του Γιούτσου με τον Βασίλη Χατζηγιάννη, ο οποίος ήταν παράγοντας στην ΑΕΚ και του είχε ζητήσει να βοηθήσει, προκειμένου ο Γιούτσος να πάρει μεταγραφή στην Ενωση. Οι Κιτρινόμαυροι όμως ήταν διστακτικοί.
Αυτό το γεγονός εκμεταλλεύτηκε ο αείμνηστος, Θεόδωρος Νικολαΐδης. Το 1964 ο εκδότης της εφημερίδας «Φως των Σπορ» κατάφερε να δημιουργήσει μια δυνατή ομάδα, που θα έφερνε στον Ολυμπιακό τον Γιούτσο. Συγκεκριμένα, είχε μαζί του τον Άρη Χρυσαφόπουλο, ο οποίος ήταν παράγοντας των Πειραιωτών, τον Μανώλη Γλέζο, που είχε διασυνδέσεις με την Ουγγαρία, αλλά και τον τότε Ούγγρο προπονητή των Ερυθρόλευκων, Ναντόρ Τσιέρνα.
Ο θρυλικός Μανώλης Γλέζος, αν και ήταν φίλαθλος της ΑΕΚ, ήταν ο άνθρωπος που έκανε την αρχική προσέγγιση με τον Γιούτσο και αυτός απάντησε αμέσως καταφατικά. Οι δύο πλευρές έδωσαν τα χέρια και οι άνθρωποι του Ολυμπιακού έβγαλαν στον Γιούτσο διαβατήριο μιας χρήσης (λεσέ πασέ). Σύμφωνα με τον αστικό μύθο, μάλιστα, η φωτογραφία του διαβατηρίου ήταν κομμένη από ένα δημοσίευμα ουγγρικής εφημερίδας.
Η τελευταία, ίσως, δημόσια παρουσία-παρέμβαση του Μ. Γλέζου, ήταν στη δίκη της Χρυσής Αυγής, το 2018, όταν με τη συμπλήρωση πέντε χρόνων από τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα, ο Μανώλης Γλέζος πήγε και κάθισε στο πλευρό της μητέρας του, Μάγδας.
Ο Μανώλης Γλέζος άφησε την τελευταία του πνοή στις 30 Μαρτίου 2020, σε ηλικία 97 ετών, από καρδιακή ανεπάρκεια.Είχε εισαχθεί στο νοσοκομείο στις 17 Μαρτίου με συμπτώματα γαστρεντερίτιδας.
«Τα θερμά συλλυπητήριά τους στην οικογένειά του Μανώλη Γλέζου εκφράζουν η Διοίκηση και οι εργαζόμενοι του «Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center», στο οποίο εξέπνευσε σήμερα, σε ηλικία 98 ετών, από καρδιακή ανεπάρκεια. Ο αγωνιστής της Δημοκρατίας και σύμβολο της Εθνικής Αντίστασης νοσηλευόταν από τις 18 Μαρτίου και παρά την εντατική θεραπευτική αγωγή, ο οργανισμός του δεν ανταποκρίθηκε».
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης αποχαιρέτησε με μήνυμά του στο Facebook τον Μανώλη Γλέζο, που έφυγε σήμερα από τη ζωή σε ηλικία 97 ετών.
Στο μήνυμά του, ο πρωθυπουργός ανέφερε:
«Το έθνος χαμηλώνει τις σημαίες του για να περάσει ένας μεγάλος Έλληνας. Αυτός που πρώτος κατέβασε το σύμβολο των κατακτητών από την Ακρόπολη. Για να αναδειχθεί, έτσι, ο ίδιος σε σύμβολο της ελεύθερης πατρίδας μας.
Ο Μανώλης Γλέζος εκπροσώπησε μία γενιά που δεν λύγισε και δεν υποτάχθηκε. Ούτε και φυλακίστηκε σε κομματικούς φανατισμούς. Μια γενιά αφιερωμένη στην Ελλάδα, στην Ελευθερία και στην Δημοκρατία.
Υπήρξε, όμως, ταυτόχρονα, και ένας γλυκός άνθρωπος. Προσωπικά, δεν θα ξεχάσω ποτέ την επίσκεψή του στο σπίτι μου -ένας λεοντόκαρδος με τρυφερό βλέμμα και με ένα κόκκινο γαρύφαλλο στο χέρι- το βράδυ που έφυγε ο πατέρας μου. Θα μας λείψει πολύ…
Ο θάνατος του Μανώλη Γλέζου αφήνει τους Έλληνες φτωχότερους. Αλλά η ζωή του αφήνει την Ελλάδα πλουσιότερη. Γιατί το παράδειγμα του – το παράδειγμα μιας ζωής αγνού πατριώτη και αληθινού μαχητή- μένει φωτεινός οδηγός για όλους. Και μας οπλίζει με δύναμη, ώστε να ξεπερνούμε ενωμένοι δυσκολίες όπως οι σημερινές.
Μαζί με όλους τους Έλληνες, σκύβω με σεβασμό το κεφάλι στη μνήμη του Μανώλη Γλέζου. Τον αποχαιρετώ με συγκίνηση και ευγνωμοσύνη. Και εκφράζω τα πιο θερμά μου συλλυπητήρια στην οικογένειά του».
Συλληπητήριο μήνυμα για τον θάνατο του Μανώλη Γλέζου έστειλε ο τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος.
«Έφυγε ένας μεγάλος, διαχρονικός, Αντιστασιακό και ένας εξίσου μεγάλος υπερασπιστής της Δημοκρατίας και της Ελευθερίας. Μακάρι το τεράστιο κενό που αφήνει πίσω του να το καλύψει η εκ μέρους όλων μας μίμηση του απαράμιλλου παραδείγματός του», ανέφερε ο κ. Παυλόπουλος.
Συλληπητήριο μήνυμα για το θάνατο του Μανώλη Γλέζου ανήρτησε στον λογαριασμό του στο twitter ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας.
«O Μανώλης Γλέζος, τον οποίο είχα την τύχη και την τιμή να γνωρίσω και να με δεχθεί στο σπίτι του, ήταν μια μεγάλη μορφή της Εθνικής Αντίστασης κατά της ναζιστικής κατοχής», σημειώνει ο κ. Δένδιας. «Η στάση του ενέπνευσε όλους μας, πέρα από ιδεολογίες και κόμματα. Θερμά συλλυπητήρια στους οικείους του».
«Γενναίος, όρθιος, μαχόμενος μέχρι την τελευταία στιγμή, ο Μανώλης Γλέζος έφτασε στο τέλος μιας μοναδικής διαδρομής. Η Ελλάδα, η Δημοκρατία, η κοινωνική δικαιοσύνη, έχασαν έναν σπουδαίο μαχητή της πρώτης γραμμής», σημειώνει σε ανάρτησή του στο Twitter ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ και της αξιωματικής αντιπολίτευσης Αλέξης Τσίπρας.
«Ο Μανώλης Γλέζος μας άφησε σε μια σκληρή στιγμή για τους αδύναμους του κόσμου για τους οποίους έδωσε αγώνα πατριωτικό και διεθνιστικό. Εν ζωή ενέπνευσε από τον Πικάσο μέχρι την τελευταία επαναστάτρια. Από σήμερα θα εμπνέει τους επόμενους να δίνουν ξανά και ξανά τον ίδιο καλό αγώνα», δήλωσε ο γραμματέας του ΜέΡΑ 25 Γιάνης Βαρουφάκης για τον θάνατο του Μανώλη Γλεέζου.
Τρεις μέρες μετά τη συμπλήρωση ενός έτους από την απώλεια του αγωνιστή της Αριστεράς, Μανώλη Γλέζου, υλοποιείται μια σπουδαία απόφαση για την κοινωνία της Νάξου.
Λίγους μήνες μετά την απόφαση του υπουργείου Παιδείας να προστεθεί στην ονομασία του Γενικού Λυκείου Νάξου το όνομα του Μανώλη Γλέζου, ξεκίνησαν επιτέλους οι διαδικασίες.
Η επιγραφή «Μανώλης Γλέζος» τοποθετείται πλέον στο Γενικό Λύκειο Νάξου.
«Ο Μανώλης Γλέζος σημάδεψε τη σύγχρονη ελληνική ιστορία με την τόλμη των έργων και την παρρησία των λόγων του και κέρδισε ευρεία αναγνώριση», είχε αναφέρει για την σχετική απόφαση η υπουργός Παιδείας, Νίκης Κεραμέως.
Να σημειώσουμε ότι την 23η Φεβρουαρίου, η Δευτεροβάθμια Σχολική Επιτροπή του Δήμου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων:
«Εγκρίνει την δαπάνη για την «Προμήθεια και τοποθέτηση πινακίδας στο ΓΕΛ Νάξου – Μανόλης Γλέζος» ενδεικτικού προϋπολογισμού 1.150,00€ συν ΦΠΑ
1. Αναθέτει απευθείας την εκτέλεση της εργασίας στην εταιρεία STAMPA ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΗ
2. Η παραλαβή θα γίνει από τον Πρόεδρο της Σχολικής Επιτροπής Ηλία Ορφανό, ο οποίος θα συντάξει το σχετικό πρωτόκολλο παραλαβής».