Ανδρέας Παπανδρέου: Στην πολιτική υπάρχουν άγραφοι νόμοι. Εκείνοι δύσκολα δεν μπορούν να εφαρμοστούν κατά την περίοδο της λειτουργίας τους. Ο μεγαλύτερος είναι πως όσο μεγαλώνει η επιρροή ενός κόμματος στην κοινωνία, τόσες πιο πολλές εσωτερικές τάσεις δημιουργούνται.
Ανδρέας Παπανδρέου – Αληθινή ιστορία: Το αλάθητο
Με άλλα λόγια, κατά μια κλασική φράση του πολιτικού παιχνιδιού: ή θα επηρεάζεις λίγους και θα υπάρχει ομοφωνία ή θα επηρεάζεις πολλούς και θα έχεις να αντιμετωπίσεις εσωτερικούς τριγμούς. Αυτό είναι το τίμημα της μεγάλης επιρροής. Από αυτό τον κανόνα δεν γλυτώνουν ούτε τα πιο προσωποκεντρικά κόμματα. Το αλάθητο του ενός ηγέτη είναι αδύνατο να διαρκέσει για πάντα.
Κατά πολλούς μάλιστα, η αληθινή δυναμική ενός πολιτικού ηγέτη φαίνεται από την δυνατότητά του να διαχειριστεί αυτή την σχεδόν νομοτελειακή συνθήκη. Για του λόγου το αληθές, αρκεί να μιλήσει κανείς με κάποιον οπαδό του παλιού, παραδοσιακού ΠΑΣΟΚ. Δηλαδή, του ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου. Ο οπαδός του παραδοσιακού ΠΑΣΟΚ ξέρει να ξεχωρίζει τα κομβικά σημεία της ιστορίας από τα ασήμαντα. Εκείνος, θα το επιβεβαιώσει: ο τρόπος που Παπανδρέου χειρίστηκε την εσωτερική αμφισβήτηση προς το πρόσωπό του, ήταν η αληθινή απόδειξη του πολιτικού του μεγέθους.
Ανδρέας Παπανδρέου – Αληθινή ιστορία: Το μήνυμα
Ήταν άνοιξη του 1990. Το 1981, η ιστορικότερη χρονιά στην πασοκική ιστορία, έμοιαζε πολύ μακρινό. Το κάποτε στιβαρό και αδιαίρετο ΠΑΣΟΚ είχε χάσει τον ενιαίο χαρακτήρα του. Τα οκτώ χρόνια εξουσίας το είχαν φθείρει χαρακτηριστικά. Ειδικά το σκάνδαλο Κοσκωτά είχε αποδυναμώσει την ταυτότητα της φιλολαϊκής παράταξης που με τόσο κόπο είχε δομήσει ο μηχανισμός του Παπανδρέου.
Οι δυο συνεχόμενες εκλογικές ήττες του 1989 από την Νέα Δημοκρατία ίσως να μην ήταν ιδιαιτέρως ηχηρές. Άλλωστε και τις δυο φορές η δεξιά παράταξη δεν κατάφερε να εκλεγεί με αυτοδυναμία. Αυτός ήταν ο λόγος που έφτιαξε ισάριθμες αδύναμες κυβερνήσεις που έπεσαν. Όμως, παρά το γεγονός ότι το ΠΑΣΟΚ είχε αποδειχθεί πολύ σκληρό για να πεθάνει, υπήρχε και η άλλη όψη του νομίσματος. Δυο συνεχόμενες ήττες, έστω και «περήφανες», αποτελούσαν μήνυμα για το άλλοτε πανίσχυρο ΠΑΣΟΚ.
Όταν το «κακό» τρίτωσε και η Νέα Δημοκρατία εκλέχθηκε κυβέρνηση και τον Απρίλιο του 1990, το κύμα αμφισβήτησης απέναντι στον Ανδρέα Παπανδρέου εκφράστηκε οργανωμένα μέσα στο ΠΑΣΟΚ. Όταν τον Μάιο του 1990, ένα μήνα μετά την τρίτη σερί εκλογική ήττα από την Νέα Δημοκρατία, συνεδρίασε η Κεντρική Επιτροπή του ΠΑΣΟΚ, η αντι-παπανδρεϊκή αντιπολίτευση μίλησε για πρώτη φορά επίσημα και θεσμικά.
Ανδρέας Παπανδρέου – Αληθινή ιστορία: Ζήτημα ηγεσίας
«Αλαζονική άσκηση της εξουσίας», «παλινδρόμηση από τους πολιτικούς στόχους» και διαφόρων ειδών κατηγορίες τέτοιου τύπου έπεσαν σαν πέλεκυς πάνω στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ. Το αφήγημα της ομάδας Παπανδρέου πως οι συνεχόμενες εκλογικές υπήρξαν αποτέλεσμα συκοφάντησης της δεξιάς προπαγάνδας, επιχειρήθηκε να αποδομηθεί από την εσωτερική αντιπολίτευση για την οποία ο λόγος της ήττας είχε να κάνει αποκλειστικά με τους χειρισμούς του Ανδρέα.
Με άλλα λόγια, όσο απίστευτο και αν έμοιαζε, μέσα στο ΠΑΣΟΚ υπήρχε πλέον ζήτημα ηγεσίας. Αν και τραυματισμένος επικοινωνιακά βέβαια, ο Παπανδρέου είχε ακόμα εξαιρετικά μεγάλο έρεισμα για να πέσει από την αρχηγεία του κόμματος. Γι’ αυτό και τον Σεπτέμβρη του 1990 εκλέχθηκε αρχηγός χωρίς δυσκολία. Η αντιπολίτευση βέβαια δεν θα σταματούσε.
Στο συνέδριο του ΠΑΣΟΚ αποφασίστηκε η θεσμοθέτηση της θέσης του του γραμματέα της Κεντρικής Επιτροπής. Ο Παπανδρέου αντιλαμβάνεται τη θέση αυτή ως ένα μέσο έκφρασης και μεταφοράς της γραμμής του. Προφανώς θέλει να ορίσει έναν άνθρωπο της εμπιστοσύνης του. Η αντιπολίτευση, με τους Σημίτη και Μερκούρη να ηγούνται, μιλάνε ανοιχτά για πραξικοπηματική κίνηση. Και το έρεισμα μέσα στο ΠΑΣΟΚ μόνο αμελητέο δεν είναι.
Ανδρέας Παπανδρέου – Αληθινή ιστορία: «Άκης ή διαλύω το ΠΑΣΟΚ»
Ο Ανδρέας είναι για πρώτη φορά στα σκοινιά: αν η θέση του γραμματέα της Κεντρικής Επιτροπής δεν καταληφθεί από έναν δικό του άνθρωπο, αυτόματα δεν θα κάνει κουμάντο στο κόμμα του – και ας είναι (τυπικά) ο αρχηγός του. «Αν δεν βγει ο Άκης, διαλύω το ΠΑΣΟΚ και πάω για νέο κόμμα» φέρεται να δηλώνει σε μια ιστορική διαδικασία στο Πεντελικόν ο Παπανδρέου: η εσωκομματική κατάσταση είναι στα χειρότερά της.
Τελικά, εξασφαλίζοντας στήριξη από ιστορικά στελέχη, ο Παπανδρέου νικάει σε αυτή την εσωκομματική μάχη και όχι απλά επιβιώνει σε μια συνθήκη εξαιρετικά δύσκολη για τον ίδιο αλλά τρία χρόνια αργότερα εκλέγεται εκ νέου πρωθυπουργός ρίχνοντας τον Μητσοτάκη και δείχνοντας με αυτό τον τρόπο ότι είναι πολύ σκληρός για να ξεγραφτεί πολιτικά εν γένει και όχι απλά εσωτερικά.
Όταν πέθανε βέβαια ήταν η τάση της αντι-παπανδρεϊκής αντιπολίτευσης που πήρε την ηγεσία του κόμματος. Αλλά αυτό αφενός δεν αλλάζει το ότι όσο ο Παπανδρέου ζούσε τίποτα δεν στάθηκε ικανό να τον γκρεμίσει από την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ (απλά να τον ταρακουνήσει) και αφετέρου είναι μια άλλη, αρκετά περίπλοκη και πολύ πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία που χρειάζεται τον δικό της χώρο…
