Οι φυλακές της Κέρκυρας που έχουν τη φήμη κάτεργου, είναι βασισμένες στο πρότυπο του “Πανόπτικον” και κρατούν βαρυποινίτες.
Ειδικότερα, το κτήριο των μεσαιωνικών φυλακών κατασκευάστηκε το 1831 – 1832, την εποχή της βρετανικής παρουσίας στο νησί. Η αρχιτεκτονική είναι μία «σύγχρονη» εφαρμογή της μπενθαμιανής παραλλαγής των αμερικανικών φυλακών “Eastern State” (οι φυλακές που κρατήθηκε για ένα διάστημα ο Αλ Καπόνε) στη Φιλαδέλφεια, βασισμένη στο πρότυπο του “Πανόπτικον”.
Φυλακές της Κέρκυρας: Μάζες καταδίκων που κατοπτεύονται από ελάχιστους φύλακες
Με τον όρο “Πανόπτικον” εννοούμε: δέκα ακτινωτά διατεταγμένα κτήρια που στο κέντρο τους βρίσκεται μια κυκλική αίθουσα (διοικητήριο) από όπου παρακολουθείται και ελέγχεται η φυλακή, μέσα από τα δέκα παράθυρα που διαθέτει. Επί της ουσίας μιλάμε για μάζες κατάδικων που κατοπτεύονται από ελάχιστους φύλακες. Λέγεται επίσης ότι ο αρχιτέκτονας που το σχεδίασε στη συνέχεια αυτοκτόνησε.
Το σύστημα που εφαρμόζονταν ήταν το μικτό απομονωτικό, δηλαδή συλλογική εργασία των κρατουμένων σε καθεστώς σιωπής κατά τη διάρκεια της ημέρας και απομόνωση τη νύχτα.
Φυλακές της Κέρκυρας: Κρατούνται συνήθως βαρυποινίτες που εκτίουν τις πολύχρονες ποινές τους
Η φυλακή της Κέρκυρας χρησιμοποιήθηκε αργότερα από τους Άγγλους αποικιοκράτες για την κράτηση αγωνιστών, και σήμερα στο ίδιο κτήριο, με κάποιες ελάχιστες μεταρρυθμίσεις, κρατούνται άνδρες ενήλικοι (συνήθως βαρυποινίτες) που εκτίουν τις πολύχρονες ποινές τους. Πολλές φορές οι φυλακές βρέθηκαν υπό κατάληψη, αναταραχή ή έγιναν αποδράσεις και απόπειρες αποδράσεων.
Φυλακές της Κέρκυρας: Το 1996 η μεγαλύτερη απόδραση στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια εξέγερσης
Τον Μάρτιο 1996, στην Κέρκυρα καταγράφηκε η μεγαλύτερη -σε αριθμό- απόδραση των τελευταίων δεκαετιών στη Ελλάδα. 44 κρατούμενοι είχαν καταφέρει να αποδράσουν, όσο εξελισσόταν η εξέγερση των φυλακών που κράτησε δύο εβδομάδες. Κατά τη διάρκεια της εξέγερσης, οι κρατούμενοι βρήκαν την ευκαιρία και έσκαψαν μέσα στις φυλακές, μέχρι να βρουν τις παλιές στοές (μίνες) του αποχετευτικού συστήματος που είχαν κατασκευάσει οι Βρετανοί στη Κέρκυρα.
Φυλακές της Κέρκυρας: Δίπλα ακριβώς βρίσκονται τα 3ο και 4ο Γυμνάσιο
Χωρίς να γίνουν αντιληπτοί, πέρασαν από το σχολικό συγκρότημα (3ο και 4ο Γυμνάσιο Κέρκυρας) που βρίσκεται δίπλα ακριβώς στο κτήριο των φυλακών και διέφυγαν κυριολεκτικά κάτω από τη μύτη της αστυνομίας, αλλά και των τηλεοπτικών μέσων που εκείνη την ώρα κάλυπταν την εξέγερση των κρατουμένων.
Από την πρώτη μέρα που ξεκίνησε η εξέγερση, δηλαδή στις 29 Φεβρουαρίου, είχε ξεκινήσει το σχέδιο της απόδρασης.
Το απόγευμα εκείνης της μέρας, μια μερίδα κρατούμενων, έχοντας πάνω τους αυτοσχέδια όπλα, συνέλαβαν μέσα στα μαγειρεία εννιά σωφρονιστικούς υπαλλήλους. Οι υπόλοιποι τράπηκαν εις άτακτον φυγή. Μεταξύ αυτών βρισκόταν και ο διευθυντής των φυλακών, Ι.Κ., και ο αντιεισαγγελέας Πρωτοδικών, Κ.Β, που είχαν βρεθεί στη φυλακή για τυπικούς ελέγχους.
Φυλακές της Κέρκυρας: Οι κρατούμενοι έβαλαν φωτιά στο διοικητήριο
Οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι που κρατούνταν, μεταφέρθηκαν στο κελί ενός ισοβίτη. Ένας εξ αυτών, έπαθε καρδιακό επεισόδιο και οι κρατούμενοι τον άφησαν ελεύθερο, με τη βοήθεια γερανού, που τον μετέφερε από τον τοίχο των φυλακών, στο εξωτερικό τους. Όσο γινόταν η μεταφορά των υπαλλήλων στο κελί, οι κρατούμενοι, υπό τις οδηγίες του Βασίλη Δαναλάτο και του Νίκου Πανταζή, έβαλαν φωτιά στο κτήριο του διοικητηρίου.
Στις 2 Μαρτίου, οι κρατούμενοι άφησαν ελεύθερους τους σωφρονιστικούς υπαλλήλους που κρατούνταν όμηροι. Το ίδιο βράδυ δήλωσαν ότι θα δώσουν πίσω τις φυλακές, όταν κατατεθεί στη Βουλή το νομοσχέδιο για την αποσυμφόρηση των φυλακών, του τότε υπουργού Δικαιοσύνης, Ευάγγελου Βενιζέλου.
Όσο περνούσαν οι μέρες, οι κρατούμενοι συνέχισαν να σκάβουν αδιάκοπα, μέχρι να βρουν τις στοές που αποτελούσαν μέρος των οχυρωμάτων του λόφου του Σωτήρος. Το φρούριο στο λόφο είχαν κατασκευάσει οι Ενετοί τον 18 αι. και κατεδάφισαν οι Βρετανοί, για να χτίσουν τις φυλακές.
Ακριβώς μπροστά από το καμμένο διοικητήριο, που βρισκόταν στο κέντρο των φυλακών, οι κρατούμενοι ανακάλυψαν ένα μεγάλο σωλήνα από το αποχετευτικό σύστημα, που ενωνόταν με μία σήραγγα. Σκέφτηκαν λεπτομερώς ποιο θα ήταν το σημείο που θα άνοιγαν την τρύπα της εξόδου. Μόλις μισό μέτρο περάσματος, πίσω από το γειτονικό κτίριο του σχολικού συγκροτήματος, έφτανε για να δραπετεύσουν.
Ο ένας μετά τον άλλον, συνολικά 44 κρατούμενοι, βγήκαν από την τρύπα. Άλλαξαν ρούχα, για να μην τους αναγνωρίσουν και έφυγαν. Η αστυνομία άργησε να πάρει είδηση την δραπέτευση και κατάλαβε τι γινόταν όταν εθεάθησαν οι δύο τελευταίοι που αποπειράθηκαν να το σκάσουν.
Φυλακές της Κέρκυρας: 15 απέδρασαν και 27 συνελήφθησαν
15 απέδρασαν και 27 συνελήφθησαν στο νησί της Κέρκυρας. Στους δραπέτες εντοπίζουμε τους βαρυποινίτες Παναγιώτη Aναστασίου, Κώστα Mπατζακάκη, και Βασίλη Kαλτσά, ενώ στους συλληφθέντες τον ισοβίτη Γιάννη Πλουμιστό και τον Σορίν Ματέι. Κάποιοι μεταξύ των συλληφθέντων είχαν κρυφτεί μέσα στο σχολείο, με σκοπό να επιτεθούν σε κάποιον αστυνομικό και να τον αφοπλίσουν.
