Το όνομα της περιοχής Ψυχικό προέρχεται από μια παλιά τοπική παράδοση που σχετίζεται με την έννοια της προσφοράς και της φιλανθρωπίας. Η επικρατέστερη ερμηνεία του ονόματος συνδέεται με τη λέξη “ψυχικό”, που αναφέρεται σε καλές πράξεις και φιλανθρωπικές ενέργειες στην ελληνική γλώσσα.
Η Ιστορία του Πηγαδιού
Κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής κυριαρχίας, υπήρχε στην περιοχή μια πηγή με καθαρό, δροσερό νερό. Ένας πλούσιος άρχοντας ή φιλάνθρωπος αποφάσισε να δωρίσει χρήματα για την κατασκευή ενός πηγαδιού, επιτρέποντας στους ταξιδιώτες να βρουν νερό. Αυτή η πράξη θεωρήθηκε ως “ψυχικό”, δηλαδή μια φιλανθρωπική προσφορά προς όφελος της κοινότητας.
Η λέξη “ψυχικό” έχει ρίζες στην έννοια της “καλής πράξης” ή της “προσφοράς για ψυχική ανάπαυση”. Γινόταν για να βοηθηθούν άλλοι ή και για την εξιλέωση του ευεργέτη για κάποιο αμάρτημα. Έτσι, η περιοχή πήρε το όνομά της από το πηγάδι που δημιουργήθηκε εκεί, ως αναγνώριση μιας καλής πράξης.
Άλλες Θεωρίες
Παρά την επικρατούσα ερμηνεία, υπάρχουν και άλλες θεωρίες σχετικά με την προέλευση του ονόματος Ψυχικό:
- Βυζαντινό Τοπωνύμιο: Η περιοχή ενδέχεται να είχε ήδη ένα μικρό χωριό ή τοπωνύμιο με το όνομα Ψυχικό κατά τη διάρκεια της βυζαντινής εποχής.
- Φυσική Ομορφιά: Ο συνδυασμός της φυσικής ομορφιάς και της ηρεμίας της περιοχής μπορεί να υποδηλώνει ψυχική ανάπαυση, κάνοντάς την ιδανικό τόπο διαβίωσης.
- Αγία Φιλοθέη: Μια άλλη ενδιαφέρουσα θεωρία συνδέει την περιοχή με την Αγία Φιλοθέη, η οποία ήταν γνωστή για τις φιλανθρωπικές της πράξεις κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής κυριαρχίας. Η Αγία Φιλοθέη (κατά κόσμον Ρηγούλα Μπενιζέλου) ήταν μέλος μιας επιφανούς αθηναϊκής οικογένειας και αφιέρωσε τη ζωή της στη φροντίδα των φτωχών και των ασθενών. Οι δωρεές της προς τους Έλληνες υπό Οθωμανική κυριαρχία ενισχύουν την άποψη ότι η περιοχή συνδέεται με ψυχικές προσφορές και φιλανθρωπία. Μάλιστα, η γειτονική περιοχή ονομάζεται Φιλοθέη, αναγνωρίζοντας τη συμβολή της Αγίας Φιλοθέης.
Η έννοια της Ψυχής
Η λέξη Ψυχή έχει αρχαιοελληνική προέλευση και η ετυμολογία της συνδέεται με το ρήμα ψύχω (ψύχω = φυσώ, πνέω, αναπνέω).
- Ψύχω:
- Σημαίνει “φυσώ”, “αναπνέω” ή “πνέω δροσερό αέρα”.
- Στην αρχαιότητα, η έννοια της αναπνοής συνδεόταν στενά με τη ζωή. Η αναπνοή θεωρούνταν η ουσία που υποδήλωνε την ύπαρξη ζωής σε έναν οργανισμό.
- Ψυχή:
- Αρχικά σήμαινε “η πνοή της ζωής”, δηλαδή αυτό που δίνει ζωή σε ένα σώμα.
- Με την εξέλιξη της γλώσσας και της φιλοσοφίας, η “ψυχή” απέκτησε βαθύτερες έννοιες, όπως:
- Η άυλη ουσία που θεωρείται η πηγή της ζωής, της σκέψης, της συνείδησης και των συναισθημάτων.
- Το πνευματικό ή θείο μέρος της ανθρώπινης ύπαρξης.
- Πολύ Έλληνες Φιλόσοφοι, και άλλοι, ασχολήθηκαν με την ψυχή όπως ο Πλατών, ο Αριστοτέλης και άλλοι πολύ.
Φυλονόη: Η Αθάνατη Βασίλισσα του Ψυχικού
Μυθ-Ιστορία της Φυλονόης
Η Φυλονόη, σύμφωνα με την αρχαία ελληνική μυθολογία, ήταν μια Σπαρτιάτισσα πριγκίπισσα, κόρη του βασιλιά Τυνδάρεως και της βασίλισσας Λήδας. Στην παράδοση, η Άρτεμης της χάρισε την αθανασία. Η Φυλονόη είχε επίσης μια αδελφή, την Κλυταιμήστρα, η οποία παντρεύτηκε τον Αγαμέμνονα. Αυτές οι ιστορίες αποτυπώνονται σε έργα όπως η “Βιβλιοθήκη” του Απολλοδώρου (3–126).
Στην περιοχή του Ψυχικού, βρέθηκε μια επιτύμβια στήλη που συνδέεται με τη Φυλονόη. Αυτή η στήλη είναι ένα σημαντικό αρχαιολογικό εύρημα και έχει διαστάσεις 1,50 μέτρο ύψος και 1,10 μέτρο πλάτος. Χρονολογείται γύρω στο 370-360 π.Χ. και σήμερα φιλοξενείται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Παρόλο που δεν έχει άμεση σχέση με την κόρη του Τυνδάρεως, η στήλη της Φυλονόης συμβολίζει τη μνήμη και την αθανασία.
Περιγραφή της Στήλης
Η στήλη έχει σχήμα ναΐσκου με αέτωμα και απεικονίζει μια οικογενειακή σκηνή. Στην κεντρική παράσταση, η μητέρα, Φυλονόη, είναι καθισμένη και απομονωμένη, ενώ μια παραμάνα προσπαθεί να κρατήσει το βρέφος. Το παιδάκι απλώνει τα χέρια του προς τη μητέρα του, αλλά εκείνη, με το κεφάλι χαμηλωμένο, φαίνεται ήδη να βρίσκεται μακριά, στον κόσμο των νεκρών.
Συμβολισμός και Τραγικότητα
Το χάσμα ανάμεσα στη μητέρα και το παιδί, αν και εικονίζεται μόλις τρία χιλιοστά, είναι αγεφύρωτο και συμβολίζει την τραγικότητα του αποχωρισμού. Η απεικόνιση της γυναικείας μορφής με βρέφος είναι κοινή στην επιτάφια τέχνη από την αρχαϊκή περίοδο. Ωστόσο, η συγκεκριμένη παράσταση ξεχωρίζει για την ένταση της: αντί για ένα νεογέννητο, παρουσιάζει ένα μεγαλύτερο βρέφος που προσπαθεί απεγνωσμένα να ξεφύγει από την αγκαλιά της παραμάνας και να φτάσει τη μητέρα του. Αυτή η κίνηση αναδεικνύει την επιθυμία του μωρού για την αγκαλιά της, υπογραμμίζοντας τη δραματικότητα του θανάτου και την απώλεια της μητρικής αγάπης.
Το όνομα Φυλονόη έχει αρχαιοελληνική προέλευση και αποτελείται από δύο μέρη:
- Φυλή (ρίζα: φύλο-):
- Αναφέρεται στη φυλή, το γένος, την καταγωγή ή ακόμα και στην ομάδα ανθρώπων.
- Νόος ή Νόησις (ρίζα: νο-):
- Σημαίνει “νους”, “σκέψη”, “λογική” ή “αντίληψη”.
- Στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία, ο νους θεωρείται η ανώτερη μορφή κατανόησης και πνευματικής διαύγειας.
Ερμηνεία του ονόματος
Το όνομα Φυλονόη μπορεί να ερμηνευθεί ως:
- “Αυτή που αντιλαμβάνεται τη φυλή” ή
- “Η σοφή/ευφυής της φυλής”, δηλαδή μια γυναίκα που διακρίνεται για την σκέψη και την σοφία της σε σχέση με το γένος ή την καταγωγή της.
Αυτή η επιτύμβια στήλη, που αποτελεί έργο εξαιρετικής τέχνης, βρέθηκε στο Ψυχικό και δείχνει την μετάβαση της ψυχής, καθώς και την αδυναμία μας να την κατανοήσουμε. Και αυτό συνέβη, πού; Στο Ψυχικό. Επίσης, δεν είναι τυχαίο που το βρέφος και η νεκρή μητέρα του χωρίζονται από ένα κενό μόλις τριών χιλιοστών. Το “τρία” είναι ιερός αριθμός για την αρχαία φιλοσοφία, όπως και τα πολλαπλάσιά του.
Πηγή Newsbomb
