Ευγένιος Τριβιζάς: Πρόκειται για τον άνθρωπο, ο οποίος με τα παραμύθια του μας έχει ταξιδέψει σε μαγικά μέρη. Οι ιστορίες από τα παραμύθια του μας έχουν συναρπάσει. Ο Ευγένιος Τριβιζάς παραχώρησε συνέντευξη όπου μεταξύ άλλων αναφέρθηκε στο ρόλο της φαντασίας στη ζωή κάθε ανθρώπου. Επίσης, μίλησε και για τον τρόπο που πρέπει να εκπαιδεύονται τα παιδιά. Αναλυτικότερα:
Ερώτηση δημοσιογράφου: Ποιος ο ρόλος των παραμυθιών στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών;
Ευγένιος Τριβιζάς: Tα παραμύθια είναι μέσο μύησης των παιδιών στη ζωή. Η κοινωνικοποίησή τους σε θεμελιώδεις έννοιες όπως αυτές της δικαιοσύνης, της γενναιότητας και της αυταπάρνησης. Με συμβολικό και αλληγορικό τρόπο μας μαθαίνουν ότι δεν πρέπει μόνο να υπηρετούμε την πραγματικότητα. Αντιθέτως, πρέπει να την ξεπερνάμε. Έχουμε τη δύναμη να μετουσιώνουμε τις απογοητεύσεις σε εμπνεύσεις, τις κατακρίσεις σε διακρίσεις, την απόγνωση σε γνώση.
Ερώτηση δημοσιογράφου: Σας έχουν αποδοθεί διάφοροι χαρακτηρισμοί, όπως αυτός του εθνικού παραμυθά αλλά και του ποιητή των παραμυθιών. Σας εκφράζουν αυτοί οι χαρακτηρισμοί; Σας δημιουργούν κάποια ευθύνη και πώς τους αποδέχεστε;
Ευγένιος Τριβιζάς: Αισθάνομαι τυχερός που τα βιβλία μου βρίσκουν ανταπόκριση. Γίνονται γέφυρα επικοινωνίας μεταξύ μικρών και μεγάλων. Θετικοί χαρακτηρισμοί, όπως αυτός του Γιώργου Μπαμπινιώτη που παραθέτετε, συνεπάγονται και μια μεγάλη ευθύνη.
Ερώτηση δημοσιογράφου: Ποια είναι η αγωνία σας όταν ολοκληρώνετε μια ιστορία και πριν αρχίσετε την επόμενη;
Ευγένιος Τριβιζάς: Το κυρίαρχο συναίσθημα δεν είναι αγωνία αλλά ευφορία. Τρεις είναι πιστεύω οι συναρπαστικότερες στιγμές στη ζωή ενός συγγραφέα. Η στιγμή της έμπνευσης όταν γεννιέται μια ιδέα. Η στιγμή της ολοκλήρωσης όταν γράφονται οι τελευταίες λέξεις μιας ιστορίας. Επίσης, η στιγμή της κυκλοφορίας του βιβλίου, όταν του προσφέρεται η δυνατότητα επικοινωνίας με τους αναγνώστες του.
Η στιγμή της έμπνευσης χαρακτηρίζεται από αισθήματα ευεξίας και προσμονής, η στιγμή της ολοκλήρωσης από αισθήματα ικανοποίησης αλλά και λύπης που αποχωρίζεται τους ήρωές του και η στιγμή της έκδοσης, από αισθήματα συγκίνησης αλλά και δέους γιατί όσα έγραψε στη μοναξιά ενός γραφείου επηρεάζουν τις ζωές ανθρώπων πού ίσως ποτέ δε θα συναντήσει και με τρόπους που ίσως ποτέ δε θα μάθει.
Ερώτηση δημοσιογράφου:Ποια εσωτερική επιταγή καλύπτετε μέσα από τα παραμύθια, που δεν τη βρήκατε σε κάποιο άλλο λογοτεχνικό είδος για να υπηρετήσετε;
Ευγένιος Τριβιζάς: Προσωπικά δεν αισθάνομαι άνετα όταν κινούμαι σε ρεαλιστικά, νατουραλιστικά πλαίσια. Προτιμώ να εκφράζομαι μέσα από μύθους, σύμβολα και αλληγορίες. Λογοτεχνήματα τα οποία εκφράζουν ρεαλιστικά ζητήματα και καταστάσεις με συμβολικό και αλληγορικό τρόπο χαρακτηρίζονται από μια διαχρονικότητα και καθολικότητα που ξεπερνάει συγκεκριμένες ιστορικές περιόδους και συγκυρίες.
Για παράδειγμα το βιβλίο του George Orwell «Η Φάρμα των Ζώων», του οποίου σημειωτέον ο πλήρης τίτλος του είναι «Η Φάρμα των Ζώων. Ένα Παραμύθι» (Animal Farm: A Fairy Story), μπορεί να γράφτηκε με αφορμή τις εμπειρίες του συγγραφέα στον ισπανικό εμφύλιο και με στόχο τον εκφυλισμό των σοσιαλιστικών ιδανικών στη σταλινική Σοβιετική Ένωση, αλλά εκφράζει προβληματισμούς για τη φύση της εξουσίας και τους κινδύνους κάθε λογής επαναστάσεων.
Ερώτηση δημοσιογράφου: Ας μιλήσουμε για τα όνειρα και τους δραπέτες και πιο συγκεκριμένα, από τους «Δραπέτες της Σκακιέρας, το βιβλίο σας που παρουσιάστηκε με τη μορφή όπερας το 1998 στη Λυρική Σκηνή σε μουσική Γιώργου Κουρουπού. Εσείς θα θέλατε να δραπετεύσετε από κάποια σκακιέρα;
Ευγένιος Τριβιζάς: Όταν ήμουν παιδί, με μάγευε αλλά και με προβλημάτιζε ο κόσμος της σκακιέρας. Άπειροι συνδυασμοί, ατέλειωτες μάχες, αμέτρητα παιχνίδια και ταυτόχρονα απαραβίαστα σύνορα, προκαθορισμένες κινήσεις, περιορισμένες επιλογές, αυστηρά όρια και σχολαστικοί κανόνες. Αισθανόμουν οίκτο για τα υπάκουα πιόνια που μπορούσαν να κινούνται με συγκεκριμένο μόνο τρόπο, αδιάφορα από τις προτιμήσεις και τα αισθήματά τους.
Μόνο η μεταμόρφωση του μοναχικού εκείνου πιονιού σε βασίλισσα με συγκινούσε επειδή χάριζε κάποιο ίχνος ελπίδας. Όλοι κάποιες στιγμές νιώθουμε την ανάγκη να δραπετεύσουμε από την καθημερινότητά μας και τους ρόλους που είτε μας έχουν άλλοι επιβάλει, είτε έχουμε επιβάλει οι ίδιοι στον εαυτό μας. Κι αν δεν το κάνουμε, το φανταζόμαστε. Κατά κάποιο τρόπο λοιπόν είμαστε όλοι μας δραπέτες.
Ερώτηση δημοσιογράφου: Ο Ρώσος θεωρητικός Βλαντιμίρ Προπ έχει καταγράψει τις 31 λειτουργίες των παραμυθιών. Μία από αυτές είναι και ο μαγικός βοηθός που λαμβάνει ο ήρωας. Θεωρείτε ότι τα μαγικά μέσα είναι απαραίτητα για την εξέλιξη της ιστορίας;
Ευγένιος Τριβιζάς: Η μαγεία δεν είναι τίποτα άλλο από επιστημονική γνώση η οποία δεν έχει ακόμα κατακτηθεί. To να μετατρέπουμε το σκοτάδι σε φως στρέφοντας ένα διακόπτη, ή να πετάμε στα πέρατα του κόσμου με ένα σιδερένιο πουλί κι άλλα τέτοια θαυμαστά, θα μπορούσαν ανάλογα με την εποχή να θεωρηθούν είτε μαγικά κατορθώματα είτε επιστημονικά επιτεύγματα.
Όπως είχε πει ο Arthur C. Clarke «Η υψηλή τεχνολογία δε διαφέρει σε τίποτα από τη μαγεία ( A sufficiently high level of technology is indistinguishable from magic). Όσο οι επιστήμονες ερευνούν όλο και ευρύτερες εκτάσεις του χώρου, όσο ανατέμνουν όλο και μικρότερες μονάδες ύλης, τόσο πιο δυσδιάκριτη καθίσταται η διαχωριστική γραμμή μεταξύ πραγματικότητας και μυθικού.
Στην κβαντική φυσική τα συστατικά στοιχεία της πραγματικότητας που μας περιβάλλει, δηλαδή τα άτομα, είναι δυνατόν να υπάρχουν την ίδια στιγμή σε δύο διαφορετικούς χώρους. Εξ ου και το μεταμοντερνιστικό συμπέρασμα ότι η αλήθεια είναι μύθος και ο μύθος είναι αλήθεια. Από αυτή την οπτική η φαντασία είναι δυνατότερη από τη γνώση, ο μύθος από την επιστήμη, το όνειρο από την πραγματικότητα, η ελπίδα από την εμπειρία.
Ο μύθος προηγείται, η επιστήμη έπεται. Για παράδειγμα μανδύες που σε κάνουν αόρατο χρησιμοποιούσαν ανέκαθεν οι ήρωες των παραμυθιών. Πρόσφατα η επιστημονική ομάδα του καθηγητή Xiang Zhang στο Πανεπιστήμιο του Berklay κατάφερε να καταστήσει αόρατα τρισδιάστατα αντικείμενα, καλύπτοντάς τα με τα λεγόμενα metamaterials.
Ένα αντικείμενο το βλέπουμε επειδή διαχέει το φως που το χτυπάει αντανακλώντας μέρος του στα μάτια μας. Τα metamaterials (κάτι σαν οπτικά τεφλόν) απωθούν τα σωματίδια του φωτός γύρω από το επιχρισμένο αντικείμενο όπως το νερό κυλάει γύρω από έναν βράχο σε ρυάκι, καθιστώντας το με αυτό τον τρόπο αόρατο.
Ερώτηση δημοσιογράφου: Οι συγγραφείς των παραμυθιών, πώς πρέπει να αντιμετωπίζουν τα παιδιά;
Ευγένιος Τριβιζάς: Ποτέ δεν πρέπει να τα υποτιμάνε.
Ερώτηση δημοσιογράφου: Το παραμύθι πώς οφείλει να προσεγγίζει την πραγματικότητα, μέσω της φαντασίας;
Ευγένιος Τριβιζάς: Μεταδίδοντας το μήνυμα ότι όλα είναι δυνατά, ότι πάντα υπάρχει ελπίδα , ότι μπορούμε να απαλλαγούμε από τους γίγαντες που μας απειλούν και τους δράκους που μας δυναστεύουν. Όπως είπε ο Θάνος το κολοκυθάκι «Όσο πιο πολλοί μανάβηδες μας δυναστεύουν, τόσο πιο πεισματικές πρέπει να είναι οι προσπάθειες να χτίσουμε με κέφι και αισιοδοξία μια καινούρια Φρουτοπία».
Ερώτηση δημοσιογράφου: Το μυθιστόρημά σας «Η τελευταία μαύρη γάτα» κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 2001 από τις εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, ενώ έχει επανεκδοθεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Το βιβλίο σας εναντιώνεται σε κάθε είδους ρατσισμό και προκατάληψη. Σήμερα πώς μπορούμε να εναντιωθούμε στο ρατσισμό, το φασισμό, τις προκαταλήψεις αλλά και στα κοινωνικά προβλήματα;
Ευγένιος Τριβιζάς: Διαπαιδαγωγώντας και μεταδίδοντας θεμελιώδεις αξίες και αλήθειες στα παιδιά μας.
Ερώτηση δημοσιογράφου: Τελικά τι φέρνει τη γρουσουζιά στις μέρες μας;
Ευγένιος Τριβιζάς: Εμείς οι ίδιοι με τις αλόγιστες πράξεις και παραλείψεις μας.
Ερώτηση δημοσιογράφου: Τα παραμύθια μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο;
Ευγένιος Τριβιζάς: Μόνο εμείς μπορούμε. Τα παραμύθια όμως μας προσφέρουν οράματα φανταστικών κόσμων που μπορεί να αποτελέσουν πρότυπα αλλαγής του δικού μας κόσμου, όσο δύσκολο κι αν φαίνεται εκ πρώτης όψεως αυτό.
Ερώτηση δημοσιογράφου: Όσον αφορά τη Φρουτοπία, δημοσιεύματα αναφέρουν ότι θα επιστρέψει με νέα επεισόδια, αλλά και το ότι θα μεταφερθεί και στη μεγάλη οθόνη. Τι ισχύει;
Ευγένιος Τριβιζάς: Αρμοδιότερος για να απαντήσει σε αυτή την ερώτηση είναι ο δαιμόνιος δημοσιογράφος Πίκος Απίκος στον οποίο συνιστώ να απευθυνθείτε.
