Το ελληνικό νησί που προτείνει ο Guardian για τις καλοκαιρινές διακοπές είναι ένας από τους ανέγγιχτους φυσικούς παραδείσους στην άκρη του Αιγαίου που δεν έχει επηρεαστεί από τον τουρισμό.
Με αυτά τα λόγια ξεκινάει το άρθρο του Guardian για το πανέμορφο νησί της Δονούσας και αποτελεί ωδή σε ένα από το πιο όμορφα μα συγχρόνως και πιο «άγριο» νησιά της Ελλάδας: «Αυτό το ήσυχο νησί των Μικρών Κυκλάδων έχει μια μικρή πόλη, αρκετούς άγριους αμμώδεις κόλπους και μια πληθώρα πανοραμικών μονοπατιών για περπάτημα και τρέξιμο».
Η Δονούσα αποτελεί το πιο βόρειο νησί στο γκρουπ των Μικρών Ανατολικών Κυκλάδων και βρίσκεται μεταξύ της Νάξου και της Αμοργού. Σύμφωνα με τη μυθολογία, ο Διόνυσος έκρυψε την Αριάδνη στη Δονούσα για να την προστατέψει από τον Θησέα. Η Δονούσα είναι ένας από τους ανέγγιχτους φυσικούς παραδείσους του Αιγαίου, με εξωτική ομορφιά και αμέτρητους μικρούς κολπίσκους και κρυστάλλινη θάλασσα σε όλες τις αποχρώσεις του μπλε.
Ο Guardian θέλησε λοιπόν να επαινέσει αυτές τις θάλασσες, περιγράφοντας τες ως τις κορυφαίες στην Ευρώπη, μέσω ενός μεγάλου αφιερώματος.
«Ο Ηλίας, ήσυχος και ανεπιτήδευτος, μας συναντά στο μικροσκοπικό λιμάνι και λέει ότι θα μπορούσε να μας πάει με το αυτοκίνητο στο σπίτι, αλλά θα ήταν πιο γρήγορο με τα πόδια. Μας κατευθύνει σε ένα στενό δρομάκι περνώντας από ένα πολυσύχναστο καφενείο, όπου οι άνθρωποι συζητούν τα νέα της ημέρας πίνοντας καφέ.
Το δικό μας σπίτι, ένα από ένα μικρό σύμπλεγμα σπιτιών, έχει μια πέργκολα από χονδροειδείς κορμούς και μπαμπού, και βλέπει στη θάλασσα απέναντι από έναν κήπο με δεντρολίβανο και αγαύη, ένα χωράφι με λαχανικά και κομποστοποιητή, και το μαντρί που φιλοξενεί ένα γαϊδουράκι που ονομάζεται Γιολάντα. Στο εσωτερικό υπάρχουν αναπαλαιωμένα ξύλινα έπιπλα και υφάσματα υφασμένα στον αργαλειό από τη σύντροφο του Ηλία την Πλουμίτσα, η οποία χαιρετάει καθώς επιστρέφει από το τάισμα των κοτόπουλων. Το πάθος του νεαρού ζευγαριού για τη διατήρηση του παρθένου τοπίου του νησιού τους κάνει τον ξενώνα ένα μέρος που εμπνέει. Μία από τις Μικρές Κυκλάδες, με έκταση μόλις πέντε τετραγωνικά μίλια, η μικροσκοπική Δονούσα είναι καθησυχαστικά χαμηλών τόνων και χαλαρή. Οι περισσότεροι από τους 150 μόνιμους κατοίκους – και επισκέπτες όπως εμείς – βρίσκονται στον Σταυρό, όπου τα σπίτια βρίσκονται ανάμεσα σε φοίνικες και φραγκοσυκιές και τίποτα δεν απέχει περισσότερο από πέντε λεπτά με τα πόδια από την παραλία του χωριού. Υπάρχει ένας φούρνος, ένα μουσικό μπαρ και μισή ντουζίνα μέρη για φαγητό, με παραδοσιακά πιάτα όπως φάβα και κατσικάκι με πατάτες. Το μαγαζί στο πίσω μέρος του μπαρ είναι ανοιχτό κάθε μέρα, και το άλλο μίνι μάρκετ πουλάει υπέροχα κομμάτια κατσικίσιου τυριού, το ξινότυρο, από τη γειτονική Νάξο.
Ο Ηλίας, που φέρνει φρέσκο ψωμί από τον ξυλόφουρνο της γιαγιάς του, συνιστά την παραλία Κέδρος, νοτιοανατολικά σε ένα ακρωτήρι, όπου η οικογένειά του έχει ένα καφέ-μπαρ που σερβίρει βιολογικά τοπικά προϊόντα. Μετά από 20 λεπτά περπάτημα βρίσκουμε μια πανέμορφη έκταση με ανοιχτόχρωμη άμμο που πλαισιώνει τη ζαφειρένια θάλασσα ανάμεσα σε ήπιους λόφους διάσπαρτους με χαμηλούς θάμνους. Κολυμπάω στον κόλπο και κοιτάζω κάτω μέσα από το καθαρό νερό σε κυματιστά μοτίβα και αραχνοΰφαντα θαλάσσια χόρτα.
Εκτός από τον ξενώνα και την ταβέρνα, η κύρια ενασχόληση του Ηλία είναι η συντήρηση και η προώθηση των μονοπατιών για περπάτημα και τρέξιμο. Τις επόμενες ημέρες σε αυτά τα μονοπάτια εξερευνούμε την άγρια νότια ακτή με τους παλιούς ανεμόμυλους και τα αγροτόσπιτα και έναν αρχαίο οικισμό.
Ένα μονοπάτι οδηγεί σε μια κοιλάδα προς την παραλία Λιβάδι, μια άλλη μαγευτική έκταση με μαλακή άμμο και απαλή γαλαζοπράσινη θάλασσα. Λουσμένη στο φως του αργά το απόγευμα, οι λευκοί βράχοι λάμπουν και η γαλάζια θάλασσα αστράφτει. Οι βοσκοί φωνάζουν τις κατσίκες τους.
Πιο εντυπωσιακή είναι η διαδρομή προς τα βόρεια του νησιού, που περνάει γύρω από την κορυφή του Παπά, ύψους σχεδόν 400 μέτρων. Μετά από μια πεζοπορία μέχρι την κορυφογραμμή, κοιτάμε κάτω στην Καλοταρίτισσα, μια χούφτα εξοχικά σπίτια σε έναν καταγάλανο κόλπο που περιβάλλεται από λόφους. Στο τέλος του τεθλασμένου μονοπατιού, κότες και κατσίκες περιφέρονται καθώς ο παπάς τελειώνει το εβδομαδιαίο κάλεσμά του στον γηραιότερο κάτοικο.
Οι ιδιοκτήτες προσφέρουν ένα σφηνάκι από κάτι δυνατό για την επιστροφή με τα πόδια. «Ελάτε ξανά όποτε θέλετε!» Καθώς επιστρέφουμε στον Σταυρό, ο ήλιος που δύει φωτίζει τις πλαγιές των λόφων σαν να ανάβει ένα ηλεκτρικό στοιχείο, και τα αστέρια διαπερνούν τον μπλε ουρανό που σβήνει»
Νεαρή νηπιαγωγός, η Μαριάννα Κανέλλη, που διορίστηκε στη Δονούσα, για να πάρει διπλά μόρια, βρήκε εκεί τον άντρα της ζωής της.
Ειδικότερα, μέσα σε δέκα νέους ανθρώπους, εκ των οποίων μόνο οι πέντε θα ήταν άντρες, συνάντησε τον άντρα της ζωής της, τον Πανορμίτη, όπως είναι το όνομά του.
Σε συνέντευξη που παραχώρησε, η νεαρή νηπιαγωγός υπογράμμισε ότι «την πρώτη χρονιά διορίστηκα στο νηπιαγωγείο της Σύμης. Πίστευα ότι θα έχω τα μόρια για Σύμη και για δεύτερη χρονιά, αλλά “πετάχτηκα” στις Κυκλάδες! Τότε είχα στενοχωρηθεί που δεν θα ήμουν κοντά στη Μονή του Πανορμίτη, όπου κατέφευγα πολύ συχνά, για την προσευχή μου. Όταν ήμουν στη Σύμη, πήγαινα με τ’ αυτοκίνητό μου να προσκυνήσω σχεδόν κάθε Κυριακή και γενικά πήγαινα όταν το είχε ανάγκη η ψυχή μου. Λίγες μήνες αφότου διορίστηκα στη Δονούσα, γνώρισα τον Πανορμίτη και από τότε είμαστε ζευγάρι».
Στη Δονούσα των 100 κατοίκων βρήκες τον σύντροφό σου και τον λένε και Πανορμίτη;
Τίποτα δεν είναι τυχαίο. Και η μητέρα του είναι από τη Σύμη! Μετά κι από αυτό «έβαλα» και για δεύτερη χρονιά τη Δονούσα και «έπιασα» τα μόρια οπότε τελειώνω φέτος και τη δεύτερή μου χρονιά, εδώ. Επέλεξα ένα δυσπρόσιτο νησί για να πάρω τα διπλά μόρια. Αλλά είναι και εμπειρία ζωής. Δεν μπορείς να το καταλάβεις αν δεν το ζήσεις. Στην αρχή μου έλειπαν πράγματα που στη Ρόδο τα έχεις σε ένα λεπτό. Μετά κατάλαβα ότι δεν είναι και τόσο ανάγκη. Τα μαλλιά μου τα κόβω μόνη μου, τα βάφω μόνη μου, τα νύχια μου τα φτιάχνω εγώ… Μου λείπει η τέχνη εδώ. Όμως άμα έχεις αγάπη, για όλα τ΄ άλλα κάνεις υπομονή. Τον πρώτο Οκτώβρη-Νοέμβρη έμαθα να καλαμαρεύω, με τη βάρκα. Ψάρεμα καλαμαριού! Βρίσκεις άλλες ασχολίες. Πλέκω κιόλας. Καλαθάκια… Ζητάω από τον Πανορμίτη πράγματα, μου τα φτιάχνει για το σπίτι. Δημιουργούμε συνέχεια.
Έφυγες από τη Ρόδο που έχει τα πάντα και πήγες σ΄ ένα τόσο μικρό νησί στο οποίο τι είναι αυτό που σου λείπει κυρίως;
Να σας πω τι έχει: Είναι ένα πολύ ωραίο νησί, με μεγάλη ηρεμία, κι επομένως δεν έχεις άγχος. Είναι στις Μικρές Κυκλάδες που ανήκουν στον δήμο Νάξου, ανάμεσα στην Αμοργό, στη Νάξο, στα Κουφονήσια. Δεν ήξερα καν την ύπαρξη της Δονούσας. Ήξερα το Άνω και το Κάτω Κουφονήσι τα οποία και τα δύο είναι 40 λεπτά από τη Δονούσα, μ’ ένα μικρό καραβάκι, τον «Σκοπελίτη». Τα φάρμακα, τα προϊόντα σούπερ μάρκετ, τα παραγγέλνουμε και μας έρχονται με το καραβάκι αυτό, από τη Νάξο. Εδώ έχουμε ένα μικρό μπακάλικο, αλλά δεν έχουμε κρεοπωλείο, δεν έχουμε φαρμακείο… Κάνουμε παραγγελίες, ηλεκτρονικά ή τηλεφωνικά και τρεις φορές την εβδομάδα έρχεται ο «Σκοπελίτης» και μας τα φέρνει. Που παλιά ο «Σκοπελίτης», λεγόταν «Πανορμίτης»!
Πάλι ο Πανορμίτης!
Ναι! Τρεις φορές την εβδομάδα έρχεται και μεγάλο πλοίο, το οποίο όμως δεν μας φέρνει ασυνόδευτα πράγματα. Ο κόσμος ασχολείται κυρίως με τον τουρισμό, δωμάτια, μεζεδοπωλεία, αλλά και με τη γεωργία. Είναι δύσκολα το χειμώνα, γιατί το νησί το χτυπούν οι άνεμοι και αποκλείεται, δεν έχει συγκοινωνία, τα δρομολόγια δεν γίνονται. Όμως είναι αυτό που λένε εδώ πέρα «Δονούσα, μάγισσα». Τα νερά είναι κρύσταλλα. Το πρωί, το πρώτο πράγμα που μυρίζω και βλέπω, είναι η θάλασσα. Περπατάω στην άμμο για να πάω στο σχολείο. Το ίδιο και το χειμώνα και τότε φοράμε σκουφιά, γαλότσες, ανθεκτικά παπούτσια, για να περάσουμε. Ένας τόπος τόσο ξεχωριστός και διαφορετικός απ’ όσο έχεις ζήσει.
Πόσα παιδιά έχει το νηπιαγωγείο, στη Δονούσα;
Φέτος έχω δύο παιδάκια στο νηπιαγωγείο, πέρυσι είχα τέσσερα. Το Δημοτικό έχει μία δασκάλα, με έξι παιδιά και το Γυμνάσιο με Λυκειακές τάξεις, έχει έντεκα παιδιά. Κάθε τάξη έχει ένα ή δύο παιδιά. Στο νηπιαγωγείο τα δικά μου παιδιά είναι ένα αγοράκι που είναι προνήπιο, κι ένα κοριτσάκι που είναι νήπιο.
Αν δεν συναντούσες στη Δονούσα τον Πανορμίτη, θα παρέμενες;
Δεν θα ήμουνα εδώ. Τον συνάντησα ανάμεσα στα δέκα άτομα αυτής της ηλικίας που ζούμε εδώ! Είναι καραβομαραγκός και κάνει αναπαλαιώσεις σκαφών. Ο παππούς του ο Συμιακός ήτανε επίσης καραβομαραγκός.
Πώς τα φέρνει η ζωή!
Ό,τι είναι το τυχερό σου, θα γίνει. Κι ό,τι είναι να γίνει θα γίνει! Ο στόχος μου είναι η Ρόδος, του χρόνου. Του το έχω πει: «του χρόνου πάμε Ρόδο…». Όμως ποτέ δεν ξέρεις. Αυτοί οι πίνακες είναι όλο εκπλήξεις. Σύμφωνα με τα παιδιά που βλέπω εδώ σίγουρα θα έχει ακόμα τρία χρόνια νηπιαγωγείο.